Τον συναντήσαμε με την ευκαιρία της βράβευσης του από το περιοδικό Literature.gr για την ”Eλληνική Λογοτεχνική Φράση της Χρονιάς 2015”, τον Ιούλιο του 2016. Με χαρά δέχτηκε να μας απαντήσει σε όλα όσα τον ρωτήσαμε.
Έχετε δηλώσει πως η «Αλεξάνδρα» είναι υπαρκτό πρόσωπο και το βιβλίο εμπεριέχει ως ένα βαθμό βιωματικά στοιχεία. Πόσο εύκολα μπορεί ένας συγγραφέας να διαχειριστεί προσωπικές εμπειρίες όταν καταπιάνεται με ένα θέμα που σχετίζεται με τις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων;
Ο συγγραφέας, ο πραγματικός, δεν «καταπιάνεται» με κανένα θέμα που να σχετίζεται με διαπροσωπικές σχέσεις ανθρώπων. Καταπιάνεται μόνο με το θέμα του. «Το θέμα» που τον καίει. Αν καταφέρει να βαθύνει σ’ αυτό, τότε μόνον το αποτέλεσμα θα αφορά και σε άλλους. Θα αποκτά, δηλαδή το ατομικό του βίωμα, οικουμενικότητα. Ο συγγραφέας αποβαίνει, συγγραφέας, εάν «διαχειρισθεί», ταλανιστεί με την αιτία του βασανισμού του. Σ’ άλλη περίπτωση δεν είναι παρά ένας υπερφίαλος, ένας ανικανοποίητος και μωροφιλόδοξος άνθρωπος.
Έχετε πει σε παλαιότερη συνέντευξή σας πως «οι άνθρωποι του πνεύματος είναι θεατές». Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια γι’ αυτό;
Συχνά αδυνατούμε να μπούμε στη δράση, λόγω δειλίας ή άλλης «αδυναμίας». Αυτό μπορεί να αποδοθεί σε μια ναρκισσιστική θεώρηση του κόσμου, καθώς η δράση, σε κάθε περίπτωση, φθείρει και ευτελίζει. Είναι όμως και η αιτία της πιστοποίησης ότι η ύπαρξη υφίσταται, ό,τι συνδιαμορφώνει τον κόσμο. Ο παρατηρητής, ωστόσο, ο καλλιτέχνης, για να παρατηρήσει, πρέπει να σταθεί, άρα να βγει «απ’ έξω». Πράξη παραχρήμα υβριστική, η οποία επιφέρει σκληρή τιμωρία. Όποιος μόνο «θεάται τα τεκταινόμενα», είναι εκτός αυτών. Ένας απόκληρος, ίσως και δικαίως. Βεβαίως ο δημιουργικός άνθρωπος «εκμεταλλεύεται», το προϊόν της παρατήρησης του θεατή – συγγραφέα και δρα με άλλη ένταση και με νέους τρόπους. Είναι πολύτιμος δηλαδή ο καλλιτέχνης για τους άλλους, για τον εαυτό του, δεν ξέρω, αμφιβάλλω πολύ. «Αχ, η ζωή, θα τη ζήσουν για μας οι υπηρέτες μας» αναφωνούσαν οι Γάλλοι αριστοκράτες του 17ου αιώνα. Είναι επομένως, η «θέαση», πράξη αριστοκρατική και χαιρέκακη απέναντι στον εαυτό, όσο και αν παράγει αισθητικό αποτέλεσμα.
Είναι η λογοτεχνία ένα ταξίδι προσωπικής ενδοσκόπησης και αυτογνωσίας;
Σίγουρα ενδοσκόπησης, αυτογνωσίας. Εξαρτάται από εκείνον που καταβυθίζεται. Πόσο βαθιά φτάνει προς του πηγαδιού τον πάτο. Το αποτέλεσμα, πάντως το αποδεικνύει αυτό. Αν συντελέστηκε η ενδοσκόπηση ή μία εγωπαθής κολακεία του εγώ.
Μπορεί να ανασυγκροτήσει τον άνθρωπο η ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία; Και αν ναι, πόσο ανατρεπτική μπορεί να είναι για τη ζωή του αυτή η ανασυγκρότηση;
Όσο σκάβουμε εντός μας, μπορεί να βρούμε νερό, μπορεί όμως και να ανοίξουμε πληγή αθεράπευτη. Πάντως ζηλεύω την ελαφρότητα, την αφέλεια, «τη μεγαλυτέρα των δυνάμεων» όπως λέει ο Γκαστόν Μπασλάρ. Εν πάσει περιπτώσει σε άλλους συντελεί σε ηρεμία και ισορρόπηση, άλλους τους κατακερματίζει, η ενδοσκόπηση. Ανάλογα με τα όπλα του, η νίκη ή η ήττα. Ο ευτυχισμένος, ο χαρούμενος άνθρωπος, ωστόσο, δεν ψάχνει, απλά χαίρεται.
«Η γραφή αποστάζει και καταθέτει τον ουσιώδη χρόνο. Δημιουργεί νέες πραγματικότητες». Κλέβω τα λόγια σας για να σας ρωτήσω τελικά αν η γραφή είναι η μόνη σας πραγματικότητα;
Αντλεί νέες πραγματικότητες. Νέες εκδοχές του κόσμου. Υπάρχουν και άλλες πραγματικότητες. Εξαρτάται αν και πότε τις ανακαλύπτουμε. Το λυπηρό θα ’ταν να παραδεχτώ πως η γραφή είναι η μόνη μου πραγματικότητα. Η γραφή μου, πιστεύω, ανασύρει στην επιφάνεια, νέες, δικές μου, «πραγματικότητες». Κι εγώ τις ατενίζω περιδεής.
Στο βιβλίο σας σημαντικό ρόλο παίζει ο ζωγραφικός πίνακας του Κοντσαλόφσκι. Αποκτά ένα ιδιαίτερο συμβολισμό και κινεί τα νήματα της ιστορίας πυροδοτώντας εξελίξεις. Είναι ένα φετίχ, θα λέγαμε, το οποίο θέτει σε νέες τροχιές τις κινήσεις των ηρώων. Μπορεί στις μέρες μας η τέχνη, σε κάθε της μορφή, να λειτουργήσει με τέτοιο τρόπο;
Ο δημιουργός, παρατηρεί, «βλέπει», ένα ποίημα, ένα έργο τέχνης, εννοώ μια υπαρκτή, εν ενεργεία εικόνα και γεγονός, ο ίδιος το ερμηνεύει αυτό ως τέχνη, ανάλογα με την αισθητική του ταυτότητα. Ένας πίνακας δεν αποτελεί μια στατική – περατωμένη αποτύπωση ενός κόσμου. Είναι ζώσα κατάσταση. Άρα λειτουργεί παντοιοτρόπως. Παράγει δράση και ζωή.
Έχετε πει πως «Οι ερωτικοί άνθρωποι περπατούν μπροστά, κοιτάζοντας συνεχώς πίσω τους».Οι λογοτέχνες θα πρέπει να λειτουργούν κατά τον ίδιο τρόπο;
Το μέλλον βρίσκεται πίσω μας. Αυτό πιστεύω. Κανείς σοβαρός άνθρωπος δεν σκέπτεται το αύριο, το οποίο είναι οιονεί ανυπόστατο και ελάχιστα εξαρτάται από τον ίδιο. Το παρελθόν, δημιουργεί το παρόν, το οποίο είναι ανεξάντλητο, ενόσω ζούμε. Το μέλλον αφορά μόνο στους άλλους, είναι των άλλων, ποτέ το δικό μας. Είναι αποτέλεσμα δράσης.
Πρόσφατα το Literature.gr σας βράβευσε για μια συγκεκριμένη φράση και θα ήθελα να σας ρωτήσω λοιπόν με την ευκαιρία ποια είναι ίσως η αγαπημένη δική σας φράση από το συγκεκριμένο βιβλίο.
Η κάθε φράση αναδεικνύεται και υποστασιοποιείται μόνο στο γλωσσικό της περιβάλλον. Αν την βάλεις αλλού, λέει άλλα πράγματα. Η βραβευμένη φράση σ’ αυτό το κείμενο, όντως αποδίδει την πεμπτουσία του. Πράγματι πονάει το σώμα, όπου δεν χαϊδεύεται. Κι η Αλεξάνδρα άργησε μια ζωή να το καταλάβει αυτό. Να ενδώσει στην ικεσία του κορμιού της. Υπήρξε σκληρή και εγωίστρια. Η ομορφιά της την ακύρωσε, δεν την άφησε να ζήσει, να πάρει μια στάλα χαράς. Γι’ αυτό γίνεται στο τέλος εκδικητική και μοχθηρή. Άργησε πολύ να παραδοθεί και έτσι δεν μπόρεσε να διαχειρισθεί ανθρώπινα την ήττα της.
Ο Ανδρέας Μήτσου κατάγεται από την Αμφιλοχία. Έχει σπουδάσει αγγλική λογοτεχνία, ελληνική φιλολογία και είναι διδάκτωρ Φιλοσοφίας. Υπήρξε μέλος της συντακτικής επιτροπής και υπεύθυνος ύλης του εκπαιδευτικού περιοδικού “Νεοελληνική Παιδεία”, που εκδιδόταν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, και μέλος της επιτροπής κρατικών βραβείων του Υπουργείου Πολιτισμού. Έχει δημοσιεύσει κείμενα δοκιμιακού λόγου καθώς και κριτική λογοτεχνίας στις εφημερίδες “Το Βήμα”, “Εξουσία”, “Καθημερινή” και στα περιοδικά “Αντί”, “Ίνδικτος”, “Διαβάζω”, “Ελίτροχος”. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Έχει εκδώσει επτά συλλογές διηγημάτων, τέσσερα μυθιστορήματα και μία νουβέλα. Το μυθιστόρημα του “Τα ανίσχυρα -ψεύδη” του Ορέστη Χαλκιόπουλου τιμήθηκε το 1996 με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος. Η συλλογή διηγημάτων του “Σφήκες” απέσπασε το Βραβείο Γραμμάτων Κώστα Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών το 2002. Το 2007 η νουβέλα του “Ο κύριος Επισκοπάκης” τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών (ΕΚΕΒΙ – ΕΡΤ), ενώ την επόμενη χρονιά διασκευάστηκε για το θέατρο από τον ίδιο τον συγγραφέα και ανέβηκε στο “104 Κέντρο Λόγου και Τέχνης” σε σκηνοθεσία του Στέλιου Μάινα. Έργα του έχουν ανθολογηθεί και μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Εργάζεται ως σχολικός σύμβουλος φιλολόγων στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Αθήνας.
Photos & Video of the Ceremony of Literature.gr Phrase of the Year Prize 2015 in the below link:
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
