Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Ο δικός της καθρέφτης, Γεωργία Συλλαίου, Εκδόσεις Πόλις

Στο μυθιστόρημα της Γεωργίας Συλλαίου «Ο δικός της καθρέφτης» (εκδόσεις Πόλις, 2022) δύο αδερφές, η Ερμιόνη και η Στέλλα, αφηγούνται διαδοχικά την ιστορία της οικογένειάς τους. Κεντρικό γεγονός αυτής φαίνεται να είναι ο θάνατος του θείου τους Ανδρέα, ο οποίος είχε αναλάβει την κηδεμονία των κοριτσιών, καθώς σε μικρή ηλικία έχασαν τους γονείς τους σε ατύχημα. Οι πραγματικές συνθήκες θανάτου του θείου συνδέονται με το άρρητο στο πλαίσιο του μύθου στοιχείο της βίας και της κακοποίησης, που είναι το κεντρικό θέμα του μυθιστορήματος, όπως και οι συνέπειες που επιφέρει στη ζωή των προσώπων.

Οι αδερφές εκκινώντας από το αφηγηματικό παρόν και με αφορμή τα γράμματα που έλαβαν η μία από την άλλη,  παρουσιάζουν μέσω αναδρομών τη δική τους εκδοχή της οικογενειακής και προσωπικής τους ιστορίας, την οποία δύνανται να ανασυνθέσουν με τη συνδρομή του καθρέφτη, που αντανακλά επίμονα το οδυνηρό παρελθόν. Έτσι μόνο μπορούν να το αντικρίσουν και να έρθουν στη θέση να το αντιμετωπίσουν, εκθέτοντας γεγονότα αξεπέραστα, η ηχώ των οποίων ακόμη τους ακολουθεί. Το εύρημα του καθρέφτη αφενός σηματοδοτεί τη δυσκολία αντιμετώπισης τραγικών βιωμάτων, αφετέρου επιτονίζει την υποκειμενική πρόσληψη της αλήθειας και τη σχετικότητά της. Προς την ίδια κατεύθυνση οδηγεί και η αλλαγή των προσώπων της αφήγησης, με την οποία τροποποιείται η οπτική γωνία και επιτυγχάνονται εναλλασσόμενες εστιάσεις, που φωτίζουν πτυχές της ιστορίας με συμπληρωματικό τρόπο.

Ως προς την έκθεση του αφηγηματικού υλικού, το μυθιστόρημα χωρίζεται σε δύο ενότητες. Στην πρώτη, που τιτλοφορείται ως «Εικόνα», συντίθεται κατά κύριο λόγο το παρελθόν. Από τον καθρέφτη του καθενός κοριτσιού διαγράφονται εικόνες αυτού, που ενεργοποιούν τον αναγνώστη και κεντρίζουν την προσοχή του, κατά την προσπάθεια εύρεσης του νήματος της ιστορίας. Εξ αρχής διαπιστώνεται η συνειδητή προσπάθεια της μεγαλύτερης αδερφής, της Ερμιόνης, να αποξενωθεί από τον οικογενειακό χώρο, τα πρόσωπα και τα γεγονότα που τον αφορούν, αλλά ταυτόχρονα και η αδυναμία διαφυγής από αυτά, ενώ εκτίθεται η αντιπαλότητα των δύο κοριτσιών, η οποία πηγάζει και συντηρείται από την ανάγκη διεκδίκησης της προσοχής της Νόρας, της μεγαλύτερης ξαδέρφης τους και μοναχοκόρης του θείου Ανδρέα, που σταδιακά γίνεται το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας. Χαρισματική, ευφυής, καλλιεργημένη, συναισθηματική αλλά και απόμακρη, παρασύρει ως μήλον της έριδος τις δύο αδερφές σε ένα διαρκή ανταγωνισμό, παρ’ όλο το γεγονός της απώλειας των γονιών τους, που θα περιμέναμε να λειτουργήσει ενωτικά γι’ αυτές.

Και ο δύο αφηγήτριες, εγκλωβισμένες στον περίκλειστο οικογενειακό τους κόσμο, εκθέτουν την εξουσιαστική συμπεριφορά του θείου Ανδρέα εν αντιθέσει με τον υποτακτικό χαρακτήρα της θείας Ζωής. Και μέσα από την τεχνική της σκιαγράφησης των αντιθετικών χαρακτήρων δύο κομβικών προσώπων για τη λειτουργία της οικογένειας τονίζεται η αδυναμία προστασίας των μελών αυτής από τις βουλές και την κακοποιητική διάθεση του ενός. Μάλιστα, στην υπαινικτική γραφή, που βρίθει προλήψεων, προσημάνσεων και αποσιωπήσεων, εντοπίζονται ψήγματα αναφοράς στο γεγονός της κακοποίησης, που επιτείνουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη για την πορεία της αφήγησης.

Υπό τη σκιά, λοιπόν, του θείου Ανδρέα τα κορίτσια της οικογένειας άλλοτε κατορθώνουν να διαφεύγουν από τον βαρύ αέρα του σπιτιού με την ξενοιασιά και την ορμή της νεότητάς τους, ακολουθώντας τις επιθυμίες της ηγέτιδας Νόρας, και άλλοτε υποτάσσονται στο σκοτεινό, κυρίαρχο του χώρου, κλίμα, μέχρι το γεγονός του θανάτου του θείου, ο οποίος συνέβη ξαφνικά υπό μυστηριώδεις συνθήκες, που αυξάνουν την αμφιβολία για την κατά τα φαινόμενα αλήθεια και την υπόνοια για το γεγονός της κακοποίησης. Όμως, και μετά τον θάνατο του θείου τα πρόσωπα της οικογένειας εξακολουθούν να κατατρύχονται από τα ένοχα μυστικά του σπιτιού. Μέσα από τις συνεχείς διασαλεύσεις της γραμμικής πορείας της αφήγησης εκτίθεται η ευάλωτη ψυχική υγεία της Νόρας και οι επιπτώσεις αυτής στο μέλλον της, ενώ η σύνδεσή της με τη χειραφετημένη Νόρα του Ίψεν ενισχύει την τραγικότητα του προσώπου της, καθώς γι’ αυτήν δεν υπάρχει διαφυγή από τα δεινά του οικογενειακού βίου, όπως βεβαιώνεται από την κατάληξή της, αλλά κυρίως από τους λόγους που την οδήγησαν στο τραγικό τέλος.

«Ήταν άνοιξη, και η Νόρα ήθελε οπωσδήποτε να βγει έξω και να περπατήσει στα χωράφια, αλλά δεν της το επέτρεπαν. Εκ των υστέρων, απορώ που κανείς μας δεν είχε διακρίνει τότε την αγωνία στο πρόσωπό ή στον τόνο της φωνής της. Μπορεί να μας παραπλάνησε και η επιτηδευμένη χρήση του λόγου που τη χαρακτήριζε: οι μονόλογοι της Νόρας αρχικά προκαλούσαν μια συγκεκαλυμμένη ιλαρότητα, η οποία σταδιακά έφτανε στα όρια της δυσφορίας. Οι περισσότεροι πίστευαν ότι τους εμπαίζει, κατά κάποιον τρόπο, ή ακόμη ότι τους εκδικείται. Δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι απλώς είχε βαρεθεί να τους συγχωρεί, ότι είχε περάσει πάρα πολύ χρόνο περιμένοντας και το εννοώ κυριολεκτικά: ζούσε, επί σειρά ετών, σε μια αίθουσα αναμονής.»

Στο δεύτερο μέρος του μυθιστορήματος, που φέρει τον τίτλο «Ράγισμα», παρακολουθούμε τη ραγισμένη από το σκοτεινό παρελθόν ζωή όχι μόνο της Νόρας, αλλά και των δύο αδερφών, που αναζητούν διαφυγή κατά την ενήλικη ζωή τους σε άλλους τόπους. Έτσι, ο χώρος της ιστορίας μπορεί να διευρύνεται, καθώς από την Αλεξανδρούπολη η Ερμιόνη οδηγείται στην Ιταλία για να χτίσει εκ νέου τη ζωή της, ενώ η Στέλλα στη Στοκχόλμη μετά από βεβιασμένο, ατυχή γάμο, ωστόσο οι δαίμονες του παρελθόντος ακολουθούν τις ηρωίδες και αυτό καταγράφεται στις επιλογές τους. Και όσο κι αν συντηρείται η ελπίδα απομάκρυνσης από τα πρότερα γεγονότα, φαίνεται δύσκολη η προσπάθεια εστίασης στο φως το οποίο πηγάζει από την καλοσύνη φωτεινών ανθρώπων που συντρέχουν τις ζωές των κοριτσιών, καθώς το κακό έχει αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια του και η οριστική απομάκρυνσή του φαντάζει ουτοπική.

«Όλα μπορούν να αλλάξουν ανά πάσα στιγμή από ένα τυχαίο γύρισμα, από μια ανεπαίσθητη στροφή. Μια ελάχιστη ρωγμή στο γυαλί αρκεί για να θαμπώσει όλη η εικόνα του κόσμου, ή να ραγίσει μια καρδιά για πάντα. Κάτι που μονίμως θα μας διαφεύγει μπορεί, πολύ εύκολα, να μας εξουθενώσει και τελικά να μας τσακίσει.»

Εν κατακλείδι, η συγγραφέας επιτυγχάνει να αποτυπώσει τη σκοτεινή πλευρά της ζωής και να θίξει το γεγονός της γυναικείας κακοποίησης και της ενδοοικογενειακής βίας, εμμένοντας κατά κύριο λόγο στις επιπτώσεις τους στον ψυχισμό των θυμάτων και στον περίγυρό τους, αποδίδοντας εμμέσως και ευθύνες γι’ αυτό στην πατριαρχική δομή της οικογένειας και στη σιωπή του οικείου περιβάλλοντος. Αυτό, βέβαια, που εντυπωσιάζει είναι πως το μυθιστόρημα αναφέρεται στην κακοποίηση χωρίς ποτέ να την κατονομάζει ούτε να την αναπαριστά, στοιχείο καλής λογοτεχνίας και ποιοτικής γραφής.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular