Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Franz Kafka 

 

Στοίβες από άχρηστα χαρτιά. Μάτια κενά και πρόσωπα ανέκφραστα. Δαιδαλώδη κτίρια. Οι ανθρώπινες σχέσεις βρίσκονται σε τέλμα ενώ η προσωπική ταυτότητα σιγά σιγά εκμηδενίζεται.

Η επαφή γίνεται παράλογη όπως και οι διάλογοι που την πλαισιώνουν. Η εξουσία είτε θα σε τρελάνει καθιστώντας σε ανήμπορο να αντιδράσεις, είτε όντας ένα από τα όργανα της θα σε μεταμορφώσει σε ψυχρό και άδειο κουφάρι που λειτουργεί μόνο βάση κενών κανόνων. Υπάρχει όπλο να αντιμετωπίσεις όλα αυτά; Θα βγάλει κάπου ο αγώνας ή μήπως πρέπει να κάτσεις στο περιθώριο και απλά να παρακολουθείς μιας και γνωρίζεις πως η διαμαρτυρία δεν θα φέρει καμία ουσιαστική αλλαγή;

Ο Franz Kafka, γερμανόφωνος συγγραφέας του 20ου αιώνα και ένας από τους σπουδαιότερους της εποχής του, στα έργα του (Η Μεταμόρφωση, Η Δίκη, Το Κάστρο) πολεμά με την απελπισία ενώ ασχολείται με το θέμα της μετάβασης και γενικότερα του υπαρξισμού. Το όνομα του δόθηκε στον όρο Kafkaesque για να περιγράψει σουρεαλιστικές καταστάσεις όπου η γραφειοκρατία και ο αποπροσανατολισμός παίρνουν εφιαλτικές διαστάσεις για τους πολίτες οι οποίοι πασχίζουν μάταια να βρουν λύση στο πρόβλημα τους.

Τα έργα του γεννιούνται κάτω από την ομπρέλα του μοντερνισμού και χαρακτηρίζονται δυστοπικά, φιλοσοφικά με έντονο το παράλογο στοιχείο. Το παράξενο, το ακατανόητο που οδηγεί σε απόλυτο αδιέξοδο κυριεύει τις ζωές των πρωταγωνιστών του. Οι ήρωες θα εμπλακούν σε γεγονότα όπου θα αναγκαστούν να βγουν από την ζώνη ασφαλείας τους, εκεί θα συναντήσουν το πραγματικό πρόσωπο του συστήματος και θα αγωνιστούν να περάσουν ζωντανοί το ναρκοπέδιο που απλώνεται μπροστά τους. Ο Kafka δεν θα δώσει στον αναγνώστη απάντηση στο γιατί. Δεν θα αναλύσει τους λόγους ή το πώς ξεκίνησαν όλα. Θα φανταστεί μια άκρως σουρεαλιστική περίπτωση και θα τοποθετήσει τον χαρακτήρα στη μέση των πραγμάτων. Ως αναγνώστες θα αγανακτήσουμε μαζί με τον πρωταγωνιστή, θα αναρωτηθούμε και θα ελπίσουμε στο τέλος να τα καταφέρει και να βρει την έξοδο από τον πνευματικό, ψυχολογικό και κοινωνικό-πολιτικό λαβύρινθο. Αυτό συμβαίνει και στη Μεταμόρφωση (1915). Ο Gregor Samsa θα ξυπνήσει ένα πρωί και θα συνειδητοποιήσει πως το σώμα του έχει αλλάξει. Μοιάζει πια με ένα τεράστιο έντομο. Δεν ξέρουμε τι έγινε. Μαζί του όμως θα ξεκινήσουμε ένα ταξίδι προς την αποδοχή ή την απόρριψη.

Οι ανταγωνιστές που σκιαγραφεί είναι αυταρχικοί, στα όρια της παράνοιας και στόχος τους είναι να δυσκολέψουν με οποιαδήποτε μέσα τη ζωή του ήρωα. Τα λόγια τους στερούνται νοήματος, μοιάζουν με παραλήρημα και φυσικά είναι αδιανόητο να κρατήσεις μια λογική συζήτηση μαζί τους.

Ο Kafka ανήκει στους διαχρονικούς συγγραφείς. Μιλά για την απόλυτη παράλυση των θεσμών που δένουν μια κοινωνία. Το αλλοπρόσαλλο κυριεύει τις ζωές μας και μας αποδυναμώνει. Στο μυθιστόρημα του Το Κάστρο (πέθανε πριν προλάβει να του δώσει ένα τέλος), ο πρωταγωνιστής ονόματι  Κ. μάταια προσπαθεί να κερδίσει πρόσβαση στα γραφεία των υπευθύνων που διευθύνουν το χωριό στο οποίο έφτασε. Από ότι φαίνεται όμως ούτε οι κάτοικοι γνωρίζουν ακριβώς τι γίνεται μέσα στο κάστρο. Ακόμη και το αψεγάδιαστο σύστημά τους, όπως αυτοί το παρουσιάζουν, έχει ρωγμές με τα χαρτιά να πηγαίνουν και να έρχονται προκαλώντας απελπισία.

Θα ήθελα να κλείσω με μια πρόταση για τους λάτρεις του κινηματογράφου. Οι ιδέες του συγγραφέα μπορούν να εντοπιστούν στο έργο του Terry Gilliam, Brazil  (1985). Η πλοκή της ταινίας είναι σαν να έχει ξεπηδήσει από σελίδες έργων του Kafka. Ο πόλεμος με την γραφειοκρατία υψώνει τοίχος ανάμεσα στον πρωταγωνιστή και αυτό που αναζητεί, τον οδηγεί σε περίεργους δρόμους που τον κυνηγούν ακόμη και στα όνειρα του. Ο  Gilliam δημιούργησε μια Kafkaesque ταινία που όπως και τα κείμενα του Kafka, προβληματίζει και θέτει τις κριτικές ικανότητες του αναγνώστη/θεατή σε δράση.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular