***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Ο Τελευταίος Φύλακας, Δημήτρης Οικονόμου, Εκδόσεις Ίκαρος 2020
Πολεμικό και κοινωνικό ιστορικό μυθιστόρημα μπορεί να χαρακτηριστεί το νέο βιβλίο του Δημήτρη Οικονόμου “Ο τελευταίος φύλακας”. Είναι ένα βιβλίο για τους απελευθερωτικούς αγώνες στην τουρκοκρατούμενη Ήπειρο, για το έπος του ’40 και τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο στα βουνά της Πίνδου, καθώς και για τον αδελφοκτόνο σπαραγμό του Ελληνικού Εμφυλίου.
Το πόνημα του Δημήτρη Οικονόμου. διατρέχει όλη την ιστορία της Ηπείρου στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα και βασίζεται σε αληθινές μαρτυρίες τις οποίες ο συγγραφέας συνέρραψε μυθιστορηματικά σε ένα ενιαίο λογοτεχνικό πόνημα.
Στο επίκεντρο της δράσης βρίσκονται τα Γιάννενα και τα γύρω χωριά της Πίνδου και οι γενναίοι φύλακες των εδαφών της, οι εκπρόσωποι της οικογένειας Μπάκα, ο Γιώργης, ο γιος του ο Ανδρέας και ο εγγονός του Γιώργος.
Η αφήγηση εναλλάσσεται σε τέσσερις άξονες, οι οποίοι στο τέλος συγκλίνουν και συναντιούνται. Στον πρώτο ο αγράμματος χωρικός Γιώργης, κάτοικος στο Νησί της λίμνης στα Γιάννενα, μα πρώτος στο τουφέκι και άριστος κωπηλάτης, μυείται στην Ηπειρωτική Εταιρεία, μία μυστική οργάνωση η οποία συστήθηκε το 1906 με σκοπό την απελευθέρωση της Ηπείρου από τον τουρκικό ζυγό και απαιτεί τυφλή υπακοή από τα μέλη της. Η εμπλοκή του στους κόλπους της θα αλλάξει τελικά ολόκληρη τη ζωή του…
Στον δεύτερο άξονα παρακολουθούμε τον γιο του Γιώργη, τον Ανδρέα, γύρω στα 1920, φιλομαθή νέο μα και άριστο σκοπευτή, να σπουδάζει στο Διδασκαλείο στα Γιάννενα. Τελικά γίνεται δάσκαλος-πρότυπο για την εποχή του, μα τα όνειρά του για μία επιτυχημένη διδασκαλική σταδιοδρομία θα συντριβούν κάτω από τον οδοστρωτήρα του Ελληνοϊταλικού πολέμου και μετά του εμφυλίου…
Στον τρίτο άξονα παρακολουθούμε όλη την πορεία του Ελληνοϊταλικού πολέμου το 1949-40, με λεπτομέρειες “ημερολογιακές” και περιγραφές σκηνών του πολέμου τόσο φρικιαστικές σε ορισμένα σημεία που θα μας θυμίσουν το κινηματογραφικό έργο “Η διάσωση του στρατιώτη Ράιαν”.
Στον τέταρτο άξονα προβάλλεται σε όλη του την έκταση το δράμα του Ελληνικού Εμφυλίου το 1947-48 και το πως αυτό επηρέασε καθοριστικά τη ζωή αθώων και άκακων ανθρώπων, οι οποίοι, άθελά τους, μπλέχτηκαν στη δίνη του. Όταν η συμφορά του Εμφυλίου τυλίξει στα δίχτυα της και την οικογένεια Μπάκα, ποιος από τα μέλη της θα μείνει τελευταίος φύλακας των μηνημάτων και της γης των προγόνων;
Σε όλη την αφήγηση τον ρυθμό δίνουν από τη μία η φύση, τα άγρια δάση και τα βουνά που είναι στενά συνυφασμένα με τη ζωή των ανθρώπων της Ηπείρου, και από την άλλη ο πόλεμος, τον οποίο, δυστυχώς, γνώρισαν όλες οι γενιές των τελών του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα που έζησαν εκεί. Το βιβλίο αφήνει στον αναγνώστη αυτήν ακριβώς την αίσθηση, του διαρκούς πολέμου και των κακουχιών που αυτός επιφέρει, καθώς και του τσουχτερού κρύου και της δύσκολης, φτωχικής ζωής στα άγρια βουνά της Πίνδου.
Αυτό όμως που δεσπόζει σε όλο το βιβλίο και του προσδίδει μία κινηματογραφική διάσταση είναι η πολύ επιτυχημένη γλώσσα που χειρίζεται ο συγγραφέας για τους χαρακτήρες του που ομιλούν την ηπειρωτική βλάχικη διάλεκτο. Η διάλεκτος χρησιμοποιείται από τους χωρικούς και όχι από τους μορφωμένους χαρακτήρες του βιβλίου, οι οποίοι ομιλούν τα “επίσημα” ελληνικά. Και, όπως πρέπει πάντα να γίνεται, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί άλλη γλώσσα εκτός των διαλόγων, στην τριτοπρόσωπη ροή της αφήγησης.
Πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι πληροφορίες που συγκεντρώνει ο συγγραφέας για τις μεθόδους διδασκαλίας και τα μαθητικά εγχειρίδια στις αρχές του αιώνα. Οι πρωτοποριακές και πρωτότυπες μέθοδοι που χρησιμοποιεί ο Ανδρέας στο βιβλίο θα έπρεπε να αποτελέσουν πρότυπο και για τους σημερινούς δασκάλους. Το βέβαιο είναι ότι τα κομμάτια αυτά του βιβλίου που σχετίζονται με την εκπαίδευση θα τα βρουν εξαιρετικά ενδιαφέροντα οι εκπαιδευτικοί που θέλουν να βελτιώνουν διαρκώς τις μεθόδους διδασκαλίας τους. Εγώ πάντως από πλευράς μου ως εκπαιδευτικός, οφείλω να πω ότι συγκινήθηκα από τον ζήλο, την αφοσίωση και την αφιλοκέρδεια του νεαρού δασκάλου.
Επιπροσθέτως, εξαιρετικά πρωτότυπες είναι οι πληροφορίες για τη δράση της άγνωστης σχετικά Ηπειρωτικής Εταιρείας για τους ιστορικούς και για τους ιστοριοδίφες, καθώς επίσης και οι πολλές λεπτομέρειες που αφορούν την διεξαγωγή του Ελληνοϊταλικού Πολέμου.
Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα πόνημα του οποίου ο συγγραφέας αξίζει τα εύσημα τόσο για την έρευνα που διεξήγε, όσο και για τη μυθιστορηματική τεχνική και τη γλώσσα που χρησιμοποιεί. Κοινώς, είναι ένα βιβλίο που αξίζει να διακριθεί μέσα στην πληθώρα των εκδιδόμενων, σήμερα, πονημάτων.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
