***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Αν κάτι κάνει αυτό το βιβλίο σημαντικά ιδιαίτερο είναι ακριβώς ο τρόπος με τον οποίο η συγγραφέας στήνει την αρχιτεκτονική του δομή και πάνω σ’ αυτή μορφοποιεί τους χαρακτήρες, έτσι ώστε οι ιστορίες τους να τονίζονται ως πρωταγωνιστικές, ακόμη και όταν πρόκειται για δευτερεύοντες ήρωες.
Ουσιαστικά, κατά ένα μεγάλο μέρος της η αφήγηση γίνεται από τη μεριά δύο επτάχρονων αδελφών, περισσότερο της μικρής Ράχελ. Ωστόσο ο αναγνώστης μαθαίνει τα κίνητρα των πράξεων κάθε ήρωα και συμμετέχει στη σύνθεση μιας τοιχογραφίας της Ινδικής κοινωνίας του ’60, την πτώση και την παρακμή της, τους πολιτικούς μύθους που την έθρεψαν, τις κοινωνικές ανισότητες των τάξεων, τον χριστιανικό τρόπο ζωής στην Κέραλα, τον κομμουνισμό, τις έμφυλες διακρίσεις, την ενδοοικογενειακή βία, την παθιασμένη κοινωνική βία που διαχωρίζει τους ανθρώπους σε τάξεις, τον έρωτα που μπορεί να αναπτυχθεί στις πιο παράλογες συνθήκες.
Η Ρόι αναλύει με ακρίβεια τη λογική ή το παράλογο των συναισθηματικών πράξεων των ηρώων της. «Οι άνθρωποι είναι πλάσματα της συνήθειας και είναι να απορεί κανείς τι μπορούν να συνηθίσουν», γράφει και αποδομεί σταδιακά τις συνήθειες των ηρώων της σε μια προσπάθεια να καταδείξει τον αποτροπιασμό της απέναντι σε όλα όσα μας κάνουν δέσμιους παράλογων συνηθειών και φυλακίζουν τα όνειρα μας.
|
Η αφήγησή της ακολουθεί ένα δαιδαλώδες μονοπάτι. Η αρχή του βιβλίου μάς δίνει το τέλος της ιστορίας, στο τέλος βρίσκουμε τη μέση της και στη μέση του βιβλίου έχουμε την αρχή της ιστορίας. Και μπορεί αυτό να ακούγεται εντελώς παράλογο ή τουλάχιστον κουραστικό στην περίπτωση της Ρόι όμως είναι άκρως διαφωτιστικό και αναγκάζει τον αναγνώστη να δει από μια άλλη οπτική γωνία τα πράγματα, φωτίζοντάς του κάθε φορά μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Η Ρόι γράφει τα ουσιαστικά χωρίς να εμπλέκεται συναισθηματικά. Διατηρεί μια συγγραφική ψυχραιμία ακόμα και όταν περιγράφει τις σκληρότερες πράξεις. Εστιάζει σε λεπτομέρειες που αρχικά ο αναγνώστης νομίζει ότι δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη βαρύτητα, κανέναν λόγο ύπαρξης στο μυθιστόρημα, για να αντιληφθεί λίγο μετά τη σημασία τους, όταν η καθολική σύνθεση της περιγραφόμενης σκηνής έχει συντελεστεί.
Χωρίς υπερβολές σε ανατροπές, εξάρσεις και συναισθηματικά κρεσέντα αλλά με μια υποδόρια καταγραφή όλων των μικρών καταστάσεων μιας επιφανειακά ήρεμης καθημερινότητας φιλοτεχνεί το πορτρέτο των απωλειών, όταν ξαφνικά, σχεδόν ωσμωτικά, έρχεται για τους ανθρώπους μια μέρα ικανή να αλλάξει τα πάντα. Το απροσδόκητο εμφανίζεται και ανατρέπει όλα όσα διαμόρφωναν έως εκείνη τη στιγμή τη ζωή των ηρώων.
Ακόμα και όταν η συγγραφέας μιλάει για θέματα, όπως είναι η αστυνομική αγριότητα, η παιδεραστία, οι αιματηρές συμπλοκές, οι μανιώδεις ταξικοί αγώνες, όταν μεθοδευμένα παρουσιάζει την ωμή βία που κατακρεουργεί μια κοινωνία δε χάνει ποτέ μια παιδική αθωότητα στη ματιά της, η οποία με παιχνιδιάρικη διάθεση στέκεται στα πράγματα και ενδυναμώνει με αυτό τον τρόπο τη θέση της συγγραφέα και την εντύπωση του αναγνώστη γι’ αυτή.
|
Αυτό που θέλει να δείξει σε όλο το βιβλίο είναι ότι όλα μπορούν να αλλάξουν σε μια μόνο μέρα και όλα να χαθούν εύκολα και πως σοφία στη ζωή είναι να στέκεσαι απέναντι στο χειρότερο ενδεχόμενο με αξιοπρέπεια και ευαισθησία. Άλλωστε το μόνο που μπορείς να κάνεις ακόμα και όταν βρεθείς σε μια δύσκολη κατάσταση είναι να συνεχίσεις να ονειρεύεσαι αλλιώς τα όνειρά σου τα καπηλεύονται άλλοι σαν δικά τους. Αυτό που έχει αξία είναι η δημιουργία έστω και μέσα από τις στάχτες μιας καταστροφής, η ισορροπία πάνω στο τεντωμένο σκοινί που ενώνει ένα ματωμένο παρελθόν με το παρόν.
Η γραφή της Ρόι συναρπάζει για έναν ακόμη λόγο. Οι περιγραφές, οι παρομοιώσεις της και κυρίως οι μεταφορές που χρησιμοποιεί, άλλοτε με ποιητικότητα που αποπνέει μουσικότητα κι άλλοτε με σκληρό τρόπο κάνουν τα περιγραφόμενα τόσο αισθητά που αποτυπώνονται κυριολεκτικά στον νου του αναγνώστη και παραμένουν εκεί και μετά το τέλος της αναγνωστικής διαδικασίας.
Η μετάφραση της κ. Αγγελίδου αιφνιδιάζει με την ακρίβεια της γλωσσικής αγωγής που ακολουθεί, για να μην χάσει το λεκτικό ξάφνιασμα της συγγραφέα στην απόδοσή μιας φράσης και κατ’ επέκταση στην ουσιαστική μεταφορά αυτού του βιβλίου, του βραβευμένου με το Βραβείο BOOKER το 1997, δίνοντας στον Έλληνα αναγνώστη ένα εξαιρετικό βιβλίο.
«Μπορώ να δω τον κόσμο σ’ έναν κόκκο από άμμο και τον παράδεισο σε ένα αγριολούλουδο», λέει σε έναν στίχο του ο Μπλέικ. Η Ρόι κάνει ένα βήμα πιο πέρα από αυτή τη διαπίστωση. Καταξιωμένη συγγραφέας παγκοσμίως, μια ακτιβίστρια που στέκεται δίπλα στους ανθρώπους της χώρας της και έχει υποστεί διώξεις γι’ αυτή της τη δράση, υπερασπιζόμενη πάντα την ελευθερία ως μέγιστο αγαθό, όταν ρωτήθηκε σε συνέντευξή της ποιος είναι τελικά ο θεός των μικρών πραγμάτων απάντησε:
«Ο Θεός των μικρών πραγμάτων είναι η ανάποδη πλευρά αυτού που νομίζουμε ότι είναι ο Θεός. Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο Θεός είναι κάτι πολύ μεγάλο, έχουν στο μυαλό τους έναν Θεό εξουσιαστή, ενώ ο Θεός των μικρών πραγμάτων δεν έχει εξουσία. Είναι η φύση, η γη, τα καθημερινά πράγματα, όλα αυτά που ενώνονται και συναντούν την Ιστορία».
Αρουντάτι Ρόι «Ο Θεός των μικρών πραγμάτων», εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, μετ. Μαρία Αγγελίδου.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
