Οι 999ΑΡΗΔΕΣ – Οι μονάδες ανεπιθύμητων της Βέρμαχτ και η συμβολή τους στον αντιφασιστικό αγώνα (1942-1945),  HANS PETER KLAUSCH, Εκδόσεις Κέδρος 

Το βιβλίο του Χανς- Πέτερ Κλάους μας συστήνει, ιχνηλατεί και παρουσιάζει εκτεταμένα την ιστορία των «μονάδων αναστολής 999» της Βέρμαχτ, όπως ήταν το επίσημο όνομά τους, από τη συγκρότησή μέχρι και τη διάλυσή τους. Πρόκειται για τις μονάδες Ανεπιθύμητων του Γερμανικού Στρατού, όπου εντάχθηκαν με τη βία ή και «οικειοθελώς» μετά από έντονη πίεση τόσο πολιτικοί αντίπαλοι του ναζιστικού καθεστώς όσο και ποινικοί κρατούμενοι, που είχαν χαρακτηριστεί προηγουμένως ως «ανάξιοι πολεμικής υπηρεσίας» (στρατιωτικός νόμος 1935). Με δυο λόγια, όλοι όσοι η σύμπτωση του ναζιστικού ιδεώδους της δύναμης και της καθαρότητας με την παραδοσιακή πρωσική μιλιταριστική παράδοση έκριναν ως επικίνδυνους για το κράτος ή και «ηθικά» αποβλητέους από την χιτλερική κοινωνία.

Η απόφαση ένταξης όλων αυτών στην Βέρμαχτ πάρθηκε και τυπικά το Απρίλιο του 1942, την υπαγόρευσαν δε λόγοι ανάγκης. Η επιτυχημένη αντεπίθεση του σοβιετικού στρατού έξω από τη Μόσχα στο τέλος του 1941 προκάλεσε εκατόμβη νεκρών Γερμανών στρατιωτών (πλέον των 625.000), γεγονός που υποχρέωνε την ηγεσία της Βέρμαχτ να αναζητήσει  άνδρες που μπορούσαν να προσφέρουν «οποιαδήποτε» στρατιωτική υπηρεσία. «Στιγματισμένους», πάντα ύποπτους και υπό διωγμό για το καθεστώς, αλλά αναγκαίους για τον εκπλήρωση του υπέρτατου σκοπού του Γ’ Ράιχ την «τελική νίκη».

Οι αποστολές που ανατέθηκαν στις μονάδες 999άρηδων αφορούσαν κυρίως στη φύλαξη στρατιωτικών εγκαταστάσεων, σιδηροδρόμων, λιμανιών και γενικότερα τη λειτουργία τους ως βοηθητικές εφεδρείες, συχνά χωρίς όπλα, που τους δινόταν σε απολύτως αναγκαίες συνθήκες. Μάλιστα, συχνά στα μέτωπα χρησιμοποιήθηκαν ως «τροφή για τα κανόνια», σύμφωνα με τη γνωστή στρατιωτική έκφραση.

Η εκπαίδευση και διαχείρισή τους από την ηγεσία της Βέρμαχτ που σε συνεργασία με την Γκεστάπο έκανε την «επιλογή» όσων Γερμανών, Αυστριακών, Σουδητών και πολιτών από το προτεκτοράτο της Βοημίας- Μοραβίας εντάχθηκαν στα τάγματα 999 ήταν η αναμενόμενη. Συνεχή καψόνια, κακομεταχείριση μέχρι θανάτου, τραγική σίτιση, άθλιοι όροι διαβίωσης και ιματισμού (χαρακτηριστικά, η στολή κάποιου είχε τρεις τρύπες από σφαίρες και διατηρούσε τη μυρωδιά τους αίματος του προκατόχου της), συνεχή έκθεση σε κάθε είδος κινδύνου, πλήρης απουσία ιατρικής περίθαλψης (πολλοί ήταν παλιοί, πολιτικοί κρατούμενοι από το 1935 και είχαν άθλια υγεία), απαγόρευση στοιχειώδους επαφής με τους οικείους τους, λογοκρισία επιστολών και πολλά άλλα. Τέλος, όταν συλλαμβάνονταν 999άρηδες που είχαν αυτομολήσει στον εχθρό, εκτελούνταν εν ψυχρώ από τους αξιωματικούς ή υπαξιωματικούς τους, πολλοί εκ των οποίων περιγράφονται ως κατακάθια της γερμανικής στρατιωτικής μηχανής.

Μεγάλο μέρος των ταγμάτων 999 στάλθηκαν στην Αφρική και το Ανατολικό μέτωπο όπου αποδεκατίστηκαν στην κυριολεξία εκτελώντας το «ρόλο» τους (τροφή για τα κανόνια). Μετά την ήττα των Γερμανών στη Βόρεια Αφρική μεγάλο μέρος της δύναμής οδηγήθηκε  στα Βαλκάνια. Στην Ελλάδα έφτασαν 19 τάγματα «999άρηδων». Δώδεκα από αυτά στάλθηκαν απ’ ευθείας στα νησιά Λήμνο, Λέρο, Κω, Σάμο, Κάρπαθο, Ζάκυνθο, Κεφαλονιά, Κέρκυρα, αφού λόγω της φυσικής τους απομόνωσης προσφέρονταν να «φιλοξενήσουν» στρατιώτες μηδενικής εμπιστοσύνης.

Η εγγεγραμμένη πολλές φορές ως αστικός μύθος φιγούρα του «Αυστριακού» ή «Καλού Γερμανού» στην παράδοσή μας, που χαρίζει σοκολάτες σε πεινασμένα Ελληνόπουλα ή «κάνει τα στραβά μάτια» σώζοντας Έλληνες πατριώτες, συχνά κρύβει κάποιο στρατιώτη αυτών των ταγμάτων. Επιπλέον, και αυτό είναι το σημαντικότερο και ιστορικά πλήρως διαπιστωμένο πολλά μέλη τους μόνα ή σε ολιγομελείς ομάδας αυτομόλησαν με τον οπλισμό τους στις ανταρτικές, αντιστασιακές ομάδες (κυρίως τους ΕΛΑΣ) τόσο στα νησιά όσο και στην ηπειρωτική χώρα, μετά από συνεννόηση με τον ντόπιο πληθυσμό.

Μια τέτοια ομάδα δεκαεπτά αυτόμολων Γερμανών στον ΕΛΑΣ Θεσσαλίας, η Αντιστασιακή Επιτροπή Βόλου, απεικονίζεται στο εξώφυλλο του βιβλίου. Φωτογραφίζονται μπρος σε ένα κατεστραμμένο σπίτι στην Άνω Κερασιά Πηλίου (Οκτώβριος 1944), διασώζοντας έτσι και τα ονόματα των εικονιζομένων. Είναι μια από τις σπάνιες φωτογραφίες Γερμανών αυτόμολων στον ΕΛΑΣ που διέσωσε  το αρχείο Στουρνάρα και παρατίθεται μαζί με άλλες και  σχετικά  ντοκουμέντα στο τέλος του βιβλίου.

Η πραγματεία του Χανς-Πέτερ Κλάους, εξέχοντα μελετητή του φασισμού, του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, της γερμανικής αντιφασιστικής αντίστασης, των στρατοπέδων συγκέντρωσης αλλά και της θεσμικής συνέχειας μεταξύ της ναζιστικής και της δυτικογερμανικής κοινωνίας αποτελεί μια συναρπαστική και συνάμα τραγική διήγηση της ιστορία των ανθρώπων που εντάχθηκαν στις μονάδες των Ανεπιθύμητων 999. Όσων Γερμανών στρατιωτών βρέθηκαν ανάμεσα στα πυρά του «εχθρού» από τη μια και των εκτελεστικών αποσπασμάτων της Βέρμαχτ από την άλλη, που ήθελε να ξεφορτωθεί τους «ανάξιους» να υπηρετήσουν το ναζιστικό – πρωσικό ιδεώδες.

Η πραγματεία είχε την τύχη να εκδοθεί από τον Κέδρο, σε μετάφραση της Δανάη Παναγιωτοπούλου και επιστημονική φροντίδα του Ιάσονα Χανδρινού και της Άννας Μαρία Δρουμπούκη. Ο πρώτος έγραψε  τον  Πρόλογο στην ελληνική έκδοση, όπου μας ειδοποιεί ότι η διήγηση των περιπετειών των 999άρηδων δεν αποτελεί κάποιο «ηρωικό» χρονικό, αλλά μια ιστορία πόνου, βίας και θανάτου. Επιπλέον, πως οι νεκροί 999άρθδες δεν απέκτησαν ποτέ το δικαίωμα στη μνήμη. Είναι αδύνατο να προσδιοριστεί ο αριθμών των νεκρών «άλλων» Γερμανών στην Ελλάδα, ενώ ακόμα κι από τα ταφολόγια των γερμανικών νεκροταφείων της χώρας απουσιάζουν γνωστά ονόματα κομμουνιστών – αντιφασιστών 999άρηδων που αυτομόλησαν στον ΕΛΑΣ και εν συνεχεία εκτελέστηκαν εν ψυχρώ από συμπατριώτες τους. Ομοίως ατιμασμένοι και αδικαίωτοι παραμένουν εκατοντάδες νεκροί 999άρηδες θύματα συμμαχικών βομβαρδισμών ή τορπιλισμένων πλοίων. Για τον Ναζισμό οι «ανάξιοι» δεν είχαν δικαίωμα στη μνήμη.

Η Δρουμπούκη κλείνει στο εκτενές Επίμετρο το βιβλίο. Εκεί παρέχει σημαντικές  πληροφορίες για τη «διαχείριση» της μνήμης της αντίστασης στον Ναζισμό και των 999άρηδω στις τις δυο μεταπολεμικές Γερμανίες και την Αυστρία. Αγνόηση από τη μια (Δυτική Γερμανία/Αυστρία), υπερβολική και μυθολογική ανάδειξη από την άλλη (Ανατολική Γερμανία). Μόνο δέκα χρόνια μετά την ενοποίηση της Γερμανίας, το 1998, οι πολιτικές συνθήκες αλλά και η ανάπτυξη της σχετικής ιστοριογραφίας οδήγησαν στη λήψη πολιτικών αποφάσεων για τη δημιουργία μνημείων αφιερωμένων στους «ανεπιθύμητους» και απέδωσαν το καθεστώς του «αγωνιστή» στους 30.000 και πλέον Γερμανούς αντιφασίστες που υπήρξαν θύματα της ναζιστικής θηριωδίας .

Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι το ενδιαφέρον του ελληνικού αναγνωστικού κοινού για το βιβλίο «Οι 999ΑΡΗΔΕΣ – Οι μονάδες ανεπιθύμητων της Βέρμαχτ και η συμβολή τους στον αντιφασιστικό αγώνα (1942-1945)» θα διατηρηθεί αμείωτο μέχρι τέλους. Αφού το μεγαλύτερο μέρος του, συνδυάζοντας ιστορικά ντοκουμέντα με τις διηγήσεις των πρωταγωνιστών της εποχής (ό,τι αποκαλούμε ζωντανή ιστορία) αναφέρεται στην τύχη και δράση των 999άρηδων στην πατρίδα μας. Συγκλονιστικές ιστορίες θάρρους, πόνου, βασανισμών, αντιφασιστικού ηρωισμού, ωμών εκτελέσεων  αλλά και αλληλεγγύης κι απόδοσης τιμών από τον ντόπιο πληθυσμό στους εκτελεσμένους αυτόμολους 999άρηδες περιγράφονται με αριστοτεχνικό τρόπο.

Γιατί πρέπει να θυμόμαστε ότι ενώ ο φασισμός – και μάλιστα στην πλέον απάνθρωπη μορφή του τον ναζισμό – χαρακτηρίζεται από τη διαστρέβλωση της αλήθειας, του παρελθόντος  και τη βεβήλωση με κάθε τρόπο της «μνήμης», για τους δημοκρατικούς πολίτες αντιθέτως η διατήρηση και ανάδειξη της μνήμης αποτελούν  τα ισχυρότερα εργαλεία υπεράσπισης της Δημοκρατίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.  

Υ.Γ. Κλείνοντας το βιβλίο σκέφτηκα ότι μια ανάλογη πραγματεία για τα Τάγματα Ανεπιθυμήτων που λειτούργησαν στον Ελληνικό Στρατό μετά τον Εμφύλιο θα είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον. Γιατί κι εμείς δεν πρέπει να ξεχνάμε. Όσο υπάρχουν ακόμα εν ζωή όσοι υπηρέτησαν σ’ αυτά πριν, κατά τη Χούντα αλλά και μερικά χρόνια μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στη χώρα, όσο παράξενο κι αν ακούγεται κάτι τέτοιο. Μιλώ από προσωπική εμπειρία. Ιδού, λοιπόν, πεδίο δόξης για τους Ιστορικούς μας…

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.