Οι Εποχές της Καταχνιάς, Ελευθερία Χατζοπούλου, Εκδόσεις Ψυχογιός
Οι εποχές της καταχνιάς για τον ελληνισμό της Βορείου Ελλάδος, για τους πρόσφυγες και τους ξεριζωμένους, ήταν οι αρχές του 20ου αιώνα και η περίοδος του Μεσοπολέμου. Γι’ αυτές τις δύσκολες εποχές μας μιλάει η Ελευθερία Χατζοπούλου στο νέο της βιβλίο, το οποίο αποτίει έναν φόρο τιμής σε όλους τους ανθρώπους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη γενέτειρά τους και να ζήσουν σαν περιπλανώμενοι αναζητώντας έναν νέο τόπο για να ριζώσουν και να τον αποκαλούν “πατρίδα”. Η συγγραφέας όμως, μνημονεύει παράλληλα και τα θύματα της βουλγαρικής και της γερμανικής κατοχής στη Βόρειο Ελλάδα, αφού, δυστυχώς, οι εποχές της καταχνιάς δεν παρήλθαν για τον ελληνισμό, παρά μονάχα μετά τα μέσα του 20ου αιώνα.
Πώς ορίζεται, λοιπόν, η πατρίδα, για τους απανταχού πρόσφυγες;
“Πατρίδα είναι εκεί όπου χτυπάει η καρδιά μας. Η καρδιά μου χτυπά εκεί που χτυπά και η καρδιά όσων αγαπώ και με αγαπούν”.
Για τον σημερινό άνθρωπο, τα βάσανα, οι περιπέτειες και οι δυσκολίες που έζησαν οι προπαππούδες μας μοιάζουν, ίσως, στα μάτια μας σαν να ανήκουν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Καθώς διαβάζουμε για όλα όσα πέρασαν στις δύσκολες αυτές εποχές της καταχνιάς, δυσκολευόμαστε να πιστέψουμε ότι οι άνθρωποι αυτοί ήσαν συνεχώς στον δρόμο προς αναζήτηση μιας νέας πατρίδας.
Έτσι έγινε και για την οικογένεια του Ανατολικοθρακιώτη Αντώνη Καραντρέα από τη Ραιδεστό, που έφυγε από εκεί το 1913 με τις πρώτες βουλγαρικές διώξεις έχοντας υπομείνει ήδη έναν χρόνο βουλγαρικής κατοχής. Η οικογένεια αυτή, αλλά και πολλές άλλες, έκανε το λάθος να επιστρέψει στη γενέτειρά της μετά από την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών το 1920, για να ξαναφύγει οριστικά από τα χώματα των προγόνων της μετά από τη μικρασιατική καταστροφή και την υπογραφή της Συνθήκης Λωζάνης.
Η οδύσσεια της οικογένειας Καραντρέα περιλαμβάνει πυρπολήσεις, βιασμούς, λεηλασίες, εργασία ως ντρουντουβάκια στα περιβόητα βουλγάρικα τάγματα εργασίας, περιπετειώδεις μετακινήσεις, άφθονη φτώχεια, πολύ πόνο και δάκρυα.
Κι όμως, μέσα σε όλον αυτόν τον χαλασμό, ο Αντώνης Καραντρέας και ο πρωτότοκος γιος του ο Αντρέας, η μητέρα του η Καλλιώ και οι άλλοι ήρωες του ιστορικού μυθιστορήματος βρίσκουν τον χρόνο να είναι πάνω απ’ όλα άνθρωποι και να αγωνίζονται για τη ζωή τους μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες.
Το Κίνημα των Νεοτούρκων, οι Βαλκανικοί πόλεμοι, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, οι διώξεις του εθνικιστή Μουσταφά Κεμάλ, η Μικρασιατική Καταστροφή, ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, οι απανωτές βουλγαρικές κατοχές, η γερμανική και η ιταλική κατοχή και ο Εμφύλιος, όλα αυτά τα κομβικής σημασίας ιστορικά γεγονότα δοκίμασαν τις αντοχές των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης και τους οδήγησαν εν τέλει στην αναγκαστική μετοικεσία τους μέσα στα όρια του σημερινού ελληνικού κράτους.
Ανάμεσα σε όλα αυτά τα ιστορικά γεγονότα ακροβατεί το βιβλίο της Ελευθερίας Χατζοπούλου και οι ήρωές της, με μεγαλύτερη έμφαση στα γεγονότα της ιταλικής εισβολής στην Ελλάδα και τις απανωτές βουλγαρικές κατοχές της Βορείου Ελλάδος. Μέσα από αυτά, παρακολουθούμε την τριαντάχρονη πορεία και οδύσσεια των ηρώων από τη Ραιδεστό στη Δράμα, κι από εκεί στην Καβάλα, την Αλιστράτη, ως και τη Βουλγαρία και την Ιταλία, προτού κατασταλάξουν τελικά σε ένα μέρος και μπορέσουν να αισθανθούν δικό τους τον τόπο που κατοικούν.
Η συγγραφέας ρίχνει έντεχνα το βάρος της αφήγησης στην εξιστόρηση των ψυχολογικών μεταπτώσεων των ηρώων της, στις σκέψεις τους και την απελπισία που βίωναν όταν η ζωή τους επιφύλασσε μία καινούρια αναποδιά. Χρησιμοποιείται συχνά η αναδρομή ως μέσο αφήγησης, καθώς και πολλές λέξεις τουρκικής προέλευσης, όπως και το τοπικό ιδίωμα στους διαλόγους.
Αξίες όπως ο έρωτας που πάντα μας ξεγλιστρά από τα χέρια την τελευταία στιγμή, η παντοτινή φιλία, αλλά και η ανθρωπιά σε δύσκολες στιγμές έχουν διαρκή θέση στις σελίδες του βιβλίου. Παράλληλα, επιμέρους ιστορικά γεγονότα όπως η σφαγή στο Δοξάτο της Δράμας, η πυρπόληση των Σερρών, οι εργατικές κινητοποιήσεις των καπνεργατών της Καβάλας και το ανερχόμενο κομμουνιστικό κίνημα, οι θηριωδίες του διαβόητου Γερμανού Φριτς Σούμπερτ στη Βόρεια Ελλάδα περιγράφονται γλαφυρά από τη συγγραφέα.
Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι ένα βιβλίο κοπιαστικό στη συγγραφή του, αφού οπωσδήποτε απαιτούσε εκτεταμένη έρευνα από την πλευρά της συγγραφέως, όσο και πολυσύνθετο, λόγω των πολλών διαφορετικών θεμάτων και ιστορικών γεγονότων που προσεγγίζει. Στην περιπλοκότητά του, αναντίρρητα, συμβάλει η μεγάλη χρονική έκταση στην οποία εκτείνονται τα γεγονότα του βιβλίου και τα πολλά πρόσωπα που αποτελούν τους χαρακτήρες του.
Μετά από το περίφημο Οι δρόμοι της βροχής, η Ελευθερία Χατζοπούλου καταθέτει άλλη μία μαρτυρία για το δράμα των ανθρώπων της ίδιας εποχής από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία σε ένα ακόμη ιστορικό μυθιστόρημα. Οι εποχές της καταχνιάς, επομένως, είναι ένα βιβλίο το οποίο θα μπορούσαμε να πούμε ότι συμπληρώνει θεματικά το πρώτο της.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
