***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Μετέωρες χώρες, Elizabeth Grech, Εκδόσεις Βακχικόν

Σε αγαπώ ως το άπειρο μαμά, μου είπες.

Αλλά όταν εγώ κι εσύ γίνουμε αστέρια,

θα με αναγνωρίζεις;

Η ποιήτρια Ελίζαμπεθ Γκρεκ (Elizabeth Grech, 1978) γεννήθηκε στη Μάλτα. Σπούδασε Ανθρωπολογία, Μεσογειακές Σπουδές και Γαλλικά στο Πανεπιστήμιο της Προβηγκίας από το οποίο απέκτησε Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Εθνολογία. Ζει στο Παρίσι. Γράφει ποίηση στη μητρική γλώσσα, ενώ παράλληλα ασχολείται με μεταφράσεις λογοτεχνικών έργων συμπατριωτών της λογοτεχνών-λογοτέχνιδων στη γαλλική. Η συνεργασία με εθελοντικούς πολιτιστικούς οργανισμούς και ΜΚΟ επηρέασε το έργο της.

Η συλλογή Μετέωρες χώρες που οι εκδόσεις Βακχικόν μεταφέρουν στη χώρα μας -η όμορφη απόδοση από την Ιωάννα Καραμάλη- περιλαμβάνει πέντε ενότητες ποιημάτων με τους τίτλους Θα ήθελα να κοιτάζω τις σκέψεις μου, Σε αγαπώ ως το άπειρο, Τα αστέρια που στάλαξαν μέσα μου από τα χείλη σου, Αφήνομαι στη φωνή σου, Όταν έβγαλες φτερά.

Βασικό χαρακτηριστικό των ποιημάτων της Γκρεκ είναι η αμεσότητα. Το ποιητικό υποκείμενο λειτουργώντας με την άμεση συγκίνηση στην επαφή του με τα πράγματα, μεταδίδει τη μέθη των συναισθημάτων που βιώνει στον αναγνώστη. Ο ανεπιτήδευτος, αλλά και βιωματικός τρόπος με τον οποίο εκφράζεται, διαμορφώνει έναν κύκλο ποιημάτων ιδιαίτερα υποβλητικό.

Παρίσι, Μάλτα, Μεσόγειος, το τρίπτυχο μέσα στο οποίο γράφεται η ποιητική ιστορία της Γκρεκ. Το θυμικό, γεμάτο ορμή, ανασυντάσσει τους μύθους και τα αρχαιολογικά ευρήματα της πατρίδας. Οι ιδιαίτερα διαχυτικοί στίχοι μεταφέρουν τη συγκίνηση με λέξεις που λούζονται στα χρώματα της Μεσογείου. Αντανακλούν το φυσικό περιβάλλον της Μάλτας, τον ήλιο, τη θάλασσα, τα κοχύλια της, τον άνεμο. Οι πλούσιες απεικονίσεις μετατρέπονται σε δίαυλους επικοινωνίας, γίνονται κάτοπτρα που καταυγάζουν τον παλμό της ζωής.

Οι συνθέσεις της Γκρεκ είναι διαυγείς, όμως δεν κατασκευάζονται με τρόπο έλλογο. Το υλικό παραδίδεται υπαινικτικό, υπονοηματικό. Ο αναγνώστης διεισδύει στα μυστικά της σκέψης ζώντας την ατμόσφαιρά της, γιατί η ποίηση της Γκρεκ είναι ατμοσφαιρική. Λειτουργεί ζωγραφικά, εικαστικά. Αποτυπώνει με τρόπο φωτογραφικό-κινηματογραφικό τα αισθήματα. Ο δέκτης οδηγείται σε ενσυναίσθηση και μέσω αυτής αποκρυπτογραφεί τα μηνύματα.

Η θεματική αντανακλά καθημερινά στιγμιότυπα της ζωής, βιώματα εφήμερα, που όμως απηχούν διανθρώπινες ανησυχίες και αναδεικνύουν καθολικά μηνύματα. Κυριότερα μοτίβα ο έρωτας, τα παιδιά, η ποίηση, ο θάνατος. Η θάλασσα και ο ήλιος κατέχουν επίσης σπουδαία θέση. Παρουσιάζονται με την εξαγνιστική και ζωογόνα τους δύναμη. Ο έρωτας, ως  βίωμα ή ως ανάμνηση, παρουσιάζεται στην υπερθετική του έκφραση, ενώ τα ποιήματα ποιητικής μιλούν για την αγωνία των λέξεων που συσσωρεύονται και πρέπει να δουλευτούν, ώστε να γίνουν ποίημα.

Μετρό

Περιμένεις τον συρμό

από την απέναντι πλευρά

χωρίς να κοιτάς πίσω

βυθισμένος στο τηλέφωνο.

Σε κοιτάζω

με το μυαλό μου να χάνεται

στις θολές εικόνες

του στενού δρόμου,

μετρώντας τα ίχνη των ακροδάχτυλών σου

στα χέρια μου,

τα ίχνη των επίμονων φιλιών σου

στα χείλη μου.

Σε κοιτάζω πάλι,

αλλά έχεις ήδη χαθεί

στα φευγαλέα χρώματα

του συρμού.

Η απτή και τρυφερή ποίηση της Γκρεκ λειτουργεί απελευθερωτικά προς το συναίσθημα. Χρώματα, ήχοι, μουσική, μεταφέρουν την ερωτική ατμόσφαιρα, τους οραματισμούς, τη θαυμαστή ενέργεια του υποκειμένου. Το αίμα, η σάρκα, η καρδιά, μιλούν για το πάθος του έρωτα, την αγάπη προς τους γονείς, τα παιδιά. Τα γεμάτα λυρισμό ποιήματα με τη συμμετοχή της φύσης διαμορφώνουν ένα πανηγύρι αισθήσεων, ένα συναισθηματικό crescendo που λειτουργεί μεθυστικά για τον αναγνώστη. Σε αυτό συμβάλλει επίσης ο αφηγηματικός τόνος των ποιημάτων, όπως και η χρήση του πρώτου και δεύτερου ενικού προσώπου με το διαλογικό και θεατρικό ύφος που διαμορφώνουν.

Διάλεξη

Σε βλέπω

να με κοιτάς

μία φορά, δύο φορές…

χαμηλώνεις το κεφάλι

γυρνάς από την άλλη πλευρά,

δεν ξέρεις πια τι να κάνεις

με τα χέρια.

Σε βλέπω να πιάνεις

το βλέμμα μου.

Για μια στιγμή τα μάτια μας

μένουν φυλακισμένα

στο κενό

που μας χωρίζει.

Βυθίζω

το πρόσωπο

στον δαιδαλώδη

λαβύρινθο

του τετραδίου,

ενώ προσποιούμαι ότι παρακολουθώ

τη διάλεξη.

Τα γυαλιά δεν είναι αρκετά για να με κρύψουν.

Γυρίζω ξανά το πρόσωπό μου,

περιμένω να κοιτάξεις αλλού

για να μπορέσω να σε κοιτάξω

ξανά.

Η θεματική μετεωρίζεται ανάμεσα στο ατομικό και το κοινωνικό. Με τη θέρμη ενός πηγαίου και απροσποίητου ανθρωπισμού η  Γκρεκ ευαγγελίζεται την αγάπη όλων των λαών της γης. Η Ramallah, το μικρό ακατοίκητο νησί της Μάλτας Filfla, η λεωφόρος Saint Germain στο Παρίσι, η Συρία, κατέχουν θέση στη συλλογή. Η ενότητα Τα αστέρια που στάλαξαν μέσα μου από τα χείλη σου αφιερώνεται στον έρωτα, ενώ η ενότητα Όταν έβγαλες φτερά, στα αγαπημένα πρόσωπα που έφυγαν από τη ζωή, αλλά δεν ξεχάστηκαν. Οι αναφορές στον πατέρα, τον Daniel,  τη θεία Tonina, τη γιαγιά του Philippe, είναι ιδιαίτερα συγκινητικές.

Daniel

Χρόνια χωρίς να σε βλέπω,

χωρίς να ξέρω για τα λευκά μαλλιά σου.

Η φιλία σου παρέμεινε σε παύση

μέχρι το ξερίζωμα

μιας τηλεφωνικής κλήσης

στα μέσα Μαΐου.

Έχεις ήδη φύγει, εδώ και τρεις ημέρες,

πάνω σε μια μοτοσικλέτα που σε σκόρπισε.

Ποιος ξέρει πόσες φορές

ανέβηκα πάνω της κι εγώ,

πίσω από σένα,

γαντζωμένη πάνω στα πλευρά σου,

να διασκεδάζω μαζί σου

τη ζωή

στους δρόμους του Παρισιού.

Ένα τηλεφώνημα,

και να τα γκρίζα μάτια σου

να χαμογελούν ατίθασα

και να κολυμπούν αδιάκοπα

στα δάκρυά μου.

Μόνο ένα τηλεφώνημα,

και βλέπω ξανά

το πρόσωπό σου να μορφάζει

καθώς παίζεις κιθάρα.

Προτού σε αφήσω

να με αφήσεις να συνεχίσω…

Παρά την απελπισία των καιρών, η ποίηση της Γκρεκ είναι αισιόδοξη. Διακρίνεται για την επιθυμία προς το καινούριο και την ανάγκη αναζήτησης νέων προοπτικών. Αντιτάσσεται στην κλεισούρα και στα κάθε είδους «τείχη». Ο αβίαστος και χειμαρρώδης λόγος με τον οποίο διατυπώνεται είναι σωματικός. Ενσωματώνει το ταμπεραμέντο ενός μεσογειακού ανθρώπου αναθρεμμένου με την κουλτούρα ενός πολυπολιτισμικού νησιού, μιας προσωπικότητας που συνεπαίρνεται από τους χυμούς της ζωής.

«Νομίζω πως η λογοτεχνία μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε μερικές από τις ελλείψεις μας», έλεγε ο ποιητής και συγγραφέας Ρέιμοντ Κάρβερ. «Αυτά τα πράγματα στη ζωή μας που μας μειώνουν, που μας έχουν μειώσει. Μπορεί να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε τι χρειάζεται για να είμαστε άνθρωποι, να είμαστε κάτι περισσότερο από αυτό που είμαστε, κάτι καλύτερο. Νομίζω πως η λογοτεχνία μπορεί να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε πως δεν ζούμε τη ζωή μας στο μεγαλύτερο εύρος».  

Ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης, αναφερόμενος στις μαγικές ευεργεσίες της ποίησης, έγραφε: «Μιλώ για μια σύγχρονου τύπου μαγεία, που ο μηχανισμός της τείνει κι εκείνος στην αποκάλυψη της βαθύτερής μας πραγματικότητας. Πιστεύω γι’ αυτό στις αισθήσεις, που τις κινητοποιώ προς μιαν αδοκίμαστα έως σήμερα κατεύθυνση, αποβλέποντας σε μιαν Ελευθερία που είναι αντίθετη προς όλες τις Εξουσίες και σε μια Δικαιοσύνη που να ταυτίζεται με το απόλυτο φως».

Η ποιήτρια Ελίζαμπεθ Γκερκ στη συλλογή Μετέωρες χώρες μας βοηθά να αποκαλύψουμε τη βαθύτερη πραγματικότητα. Μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε τι χρειάζεται για να είμαστε κάτι ανώτερο. Λαχταρώντας τη ζωή και αναδεικνύοντας την ομορφιά της, ερεθίζει προκλητικά τις αισθήσεις μας και μας προσκαλεί στο φως.

Νησιά

Πάρε με μαζί σου,

να απαλύνουμε τις ρυτίδες

να ενώσουμε με γέφυρες

τη Μεσόγειο.

Αν υπάρχει χώρος για μένα,

άσε τα λεπτεπίλεπτα επίπεδα

του δέρματός σου

να με απορροφήσουν.

Άφησέ με

να πλέξω δάφνινα στεφάνια

σ’ ένα κολιέ

μετέωρο

ανάμεσα στο νησί σου

και το δικό μου.

Έλα,

ακούμπησε το κεφάλι σου

στον ώμο μου,

άφησε τις σκέψεις σου

να περιπλανηθούν

στη μυρωδιά του κέδρου

που αναδύεται από τις πλεξίδες

που υφαίνω στα μαλλιά μου.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.