Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Για τα ΑΘΩΑ ΠΛΑΣΜΑΤΑ του Αλέξη Σταμάτη-  Ένας καθρέφτης για το τεμαχισμένο σώμα του 21ου αιώνα.

Οι σημειώσεις μιας ανάγνωσης.

 

  1. Εν αρχή ην η πράξη – όπως λέει και ο αντίλογος του Γκαίτε. Ή η παρτιτούρα, όπως το θέτει ο συγγραφέας των Αθώων Πλασμάτων (εκδ. Καστανιώτη). Η Μαριάννα Κονίδη, μια μεσίτρια μέσης ηλικίας, με ισορροπημένο στα όρια του αδιάφορου παρουσιαστικό, εμφανίζεται στο γραφείο του ήρωα μας και ιδιωτικού ερευνητή,  Στέφανου, ζητώντας να την παρακολουθήσει!  Ο μίτος της ιστορίας, του τελευταίου μυθιστορήματος του Αλέξη Σταμάτη αρχίζει να ξετυλίγεται, σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση, και να κλιμακώνεται αιφνιδιάζοντας, όταν ο Στέφανος αποτυπώσει στη διάρκεια της παρακολούθησης  με τη φωτογραφική του κάμερα,  τον θάνατο της Μαριάνας, μπροστά στη δυσερμήνευτη έκφραση που έχει το βλέμμα της κόρης  της Λάουρα, και του μοιραίου Κάρολου. Κι ενώ στο χορό των αφηγηματικών ηρώων θα μπει και ο Ηλίας, το πτώμα της άτυχης γυναίκας εξαφανίζεται και η πλοκή κλιμακώνεται σε σκοτεινούς δαιδάλους, που αλληλο – διαπλέκονται, δημιουργώντας εντέλει το σχήμα μιας ασφυκτικής σπείρας, κι όχι μιας γραμμικής δυναμικής.
  2. Νουάρ, ψυχολογικό ή υπαρξιακό θρίλερ, δράμα ή «μυθιστόρημα κλειδωμένου δωματίου» , τα «Αθώα Πλάσματα» αρθρώνονται μέσα από μια σειρά δίπολα που κι αυτά συμπλέκονται μεταξύ τους: έρωτας – θάνατος, άγιος- εγκληματίας, παρατηρητής – παρατηρούμενος, αθώος – ένοχος, πραγματικός – πλασματικός, επινοημένος- αληθινός. Η εσωτερική καταβύθιση των ηρώων είναι περισσότερο ή εξίσου τρομακτική και μαύρη, με τον σκοτεινό αστυνομικό μύθο.
  3. Πολυδιασπασμένοι σε μια συγκεχυμένη/θολή αναζήτηση ταυτότητας, ο Στέφανος, ο Κάρολος, η Λάουρα, η Μαριάνα και ο Ηλίας μάταια επιδιώκουν να σταθεροποιήσουν το είδωλο τους, αν όχι στον καθρέφτη, στο βλέμμα ή στις πράξεις του άλλου. Ο ερευνητής Στέφανος (που διόλου συμπτωματικά είναι κι επίδοξος συγγραφέας) έχει τουλάχιστον τέσσερις διαφορετικές ιστορίες για τη ζωή του να αφηγηθεί και να παίξει – γιος αστυνομικού, βασιλιά, αυτοκράτορα, κακοποιημένο υιοθετημένο παιδί.  Όλες όμως γλιστρούν από πάνω του σαν ξεχειλωμένο ρούχο.  Τα όρια ανάμεσα στα δίπολα και τις αντιθέσεις είναι διαπερατά, η εσωστρέφεια και ο εσωτερικός μονόλογος αντί να λειτουργεί κεντρομόλα, τεμαχίζει φυγόκεντρα σώμα και μυαλό!  Μια ύπουλη υποκειμενική δικαιοσύνη με ανεξάντλητη φαντασία και ευρηματικότητα – τόσο δημοφιλής πλέον σε πολλές σύγχρονες μας μυθολογίες και αφηγήσεις- κατατρώει όχι μόνο τις έννοιες, το ηθικό τους εκτόπισμα και τα όριά τους, αλλά και την συνεκτικότητα  του υποκειμένου. Πριν από το τσεκούρι του δολοφόνου που τεμαχίζει τα άτυχα θύματα του, η ταυτότητα και ο εαυτός έχουν ήδη κατακερματισθεί.  
  4. Για να συνδέσει τον κεντρικό ήρωά του σταθερότερα στη διαλεύκανση του αστυνομικού γρίφου, ο συγγραφέας τον προικίζει με δυο σταθερές , δυο επανερχόμενα μοτίβα πόνου. Ό ένας είναι ένα δυσερμήνευτος σωματικός πόνος που σε κρίσιμες στιγμές προσγειώνει τον ιδιωτικό ερευνητή και τον δένει με το σώμα του. Ο άλλος είναι ψυχικός, η επαναλαμβανόμενη αναφορά σε μια χαμένη αγάπη, που έχει οριστικά και αμετάκλητα χαθεί. Το παγιδευμένο στο εγώ του υποκείμενο αναγνωρίζει πάντως  : « Και κάποιος άλλος …πονά. Πόνοι. Πολλοί πόνοι. Και να ξέρεις ότι κι εσύ είσαι μέρος όλων αυτών των συλλογικών πόνων, αλλά να μην μπορείς παρά να πονάς μόνο για εσένα».
  5. Ο χώρος στη μυθιστορηματική διήγηση μεγιστοποιείται και κυριαρχεί. Η πόλη – η Αθήνα- στην οποία επιστρέφει ο Στέφανος μετά από χρόνια απουσίας , δεν είναι μια φιλόξενη μήτρα. Όχι τουλάχιστον στο παρόν. Οι περιπλανήσεις του σε μάλλον ουδέτερα περιγραφόμενους αστικούς δρόμους, τον επιστρέφουν σχεδόν βασανιστικά στο κέντρο μιας σπείρας  όπου αντιστοίχως και ο χρόνος είναι μικτός, σε μια συνεχή διάθλαση και προβολή παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος. Στην οργάνωση της δράσης και την κατασκευή της πλοκής  ο χώρος και ο χρόνος συναρμολογούνται εξίσου με τις  εξελίξεις και τις αναμνήσεις, το διάλογο και τις αποσιωπήσεις, τις πράξεις και τη λήθη. Διόλου τυχαία δεν είναι το παρόν που εγκυμονεί το αύριο, αλλά το πολύτιμο για  τον πρωταγωνιστή Αρχείο του, φυλαγμένο στο i cloud. Η μοναδική – ατομική καταπώς φαίνεται κι όχι συλλογική – μνήμη που δεν αμφισβητείται ως ύστερη επινόηση της πραγματικότητας.
  6. Με πολλές κατονομασμένες  διακειμενικές αναφορές – Τσέχοφ, Οράτιος, Μποντλέρ, Λαπαθιώτης, Ηρόδοτος , Νεκρώσιμος Ακολουθία- κι άλλες υπόρρητες – Μούζιλ, Ντοστογιέφσκι- ο μεγάλος συνδετικός και λειτουργικός κρίκος είναι και σε αυτό το μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη, ο κινηματογράφος. Είτε αυτό ανιχνεύεται στις προφανείς αναφορές  διασήμων ταινιών, όπως το Blow Up του Αντονιόνι ή το Rear Window του Χίτσκοκ –  «Η παρακολούθηση είναι μια διασάλευση της κίνησης, μια υποαφήγηση, μια μικρή αιχμηρή παράσταση. Ένα μείζον φαινόμενο, εγκατεσπαρμένο μέσα στη ροή των συνήθων. Σαγηνευτικότατο». Είτε αναγνωρίζεται στον αφηγηματικό ρυθμό του μυθιστορήματος και στο «μοντάζ» των κεφαλαίων, στην εξέλιξη της δράσης,  στο παγωμένο πλάνο.
  7. Τα αισθηματικά διλλήματα λύνονται σωματικά, διαβάζουμε στον τίτλο ενός κεφαλαίου. Ας μην προτρέξουμε όμως. Γιατί η φράση μπορεί να μην αφορά εντέλει ούτε τα αναιμικά ερωτικά τρίγωνα, ούτε τις παλιές αγάπες, ούτε το μη περιγράψιμο σεξ. Πίσω από τη λύση, στην εξέλιξη της πλοκής, εξίσου με τον απογειωτικό έρωτα μπορεί να παραμονεύει και ο καταλυτικός θάνατος.
  8. Τι απομένει; Η αθωότητα. Εκείνη που εκπλήσσει τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου, το διάστημα που όπως λένε οι ψυχαναλυτές προσδιορίζει την ενήλικη ταυτότητα με μια δύσκολα μαχητή έλξη. Στο τραύμα και το προσδοκώμενο θαύμα!
  9. Και τι άλλο; Μα φυσικά η ανατροπή ! Ένα αμφίσημο και πολύσημο τέλος της μυθοπλασίας, ανοικτό στον αναγνώστη, που κάνει την κεντρική ιστορία να μοιάζει με παλλόμενη παραίσθηση. Όσο για τον τίτλο, μεταξύ κυριολεξίας και μεταφοράς, χαμογελά τρυφερά και στο βίωμα του συγγραφέα, που έρχεται να προσθέσει στα πρόσωπα στα οποία αφιερώνεται το μυθιστόρημα, το όνομα Ερμής!      

 

Erifili Maroniti

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular