Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

άναψα το φυτίλι

στα όνειρα

και το πέταξα

(«σκονισμένα Χριστούγεννα»)

 

Οι λέξεις έχουν δύναμη: μπορούν να πληγώσουν και να δεσμεύσουν ή, αντίθετα, να απελευθερώσουν. Μία από τις πιο συχνά επανερχόμενες λέξεις στη νέα συλλογή του Δήμου Χλωπτσιούδη, παρούσα σχεδόν σε κάθε του ποίημα, είναι η λέξη «όνειρο». Από μόνη της προδιαθέτει θετικά και δημιουργεί μια όμορφη ατμόσφαιρα, όπου χωρά η ελπίδα.

Το βιβλίο διαρθρώνεται σε πέντε συνολικά μέρη, τα οποία διαχωρίζονται με μικρά ποιήματα-αναστοχασμούς που λειτουργούν ως μότο εισαγωγής στην ενότητα που ακολουθεί. Ο τίτλος της συλλογής, ιδιαίτερος, λειτουργεί σε δύο επίπεδα: το laissez passer είναι ταξιδιωτικό έγγραφο που εκδίδουν οι κυβερνήσεις (ένα είδος διαβατηρίου έκτακτης ανάγκης) προκειμένου να επιτραπεί η ελεύθερη διέλευση για ανθρωπιστικούς –συνήθως–  λόγους. Είναι για τους ίδιους ακριβώς λόγους που χρειαζόμαστε την ανεμπόδιστη διέλευση των ονείρων, τα οποία διατρέχουν φανερό κίνδυνο:

…όνειρα γεμάτα σκουριά

σαν καρφιά

στον σταυρό της άνοιξης

 («παρατηρητής ονείρων»)

Ταυτόχρονα, η φράση laissez passer θυμίζει το φιλελεύθερο δόγμα laissez faire, σύμφωνα με το οποίο στις συναλλαγές μεταξύ των ανθρώπων δεν νοείται θεσμική παρέμβαση και αυτό επειδή το άτομο έχει φυσικό δικαίωμα στην ελευθερία:

ζητούν ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων

 

εγώ όμως οραματίζομαι

μία γραμματική στην οποία

τα κεφαλαία θα ταξιδεύουν

ελεύθερα

πέρα από τις τελείες…

(«laissez passer»)

Ο Χλωπτσιούδης μιλά για την ελευθερία και τη δικαιοσύνη, επομένως, όχι απλώς μέσα από την κατάργηση καταπιεστικών κανόνων, άλλα μέσα από την ολική αναδιάρθρωση των κοινωνικών κ.λπ. συμβάσεων και δομών. Με αυτό κατά νου, στρέφει το βλέμμα κυρίως στα άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες ή βρίσκονται στο περιθώριο: στον πρόσφυγα, τον άνεργο, τον μικροαστό. Αρθρώνει κατ’ αυτόν τον τρόπο κοινωνικό λόγο, τον οποίο εμποτίζει στην ποιητική του ευαισθησία:

…σκουριασμένα όνειρα

ξέβρασε η θάλασσα

π’  ανθίσαν σαν σωσίβια

στα βράχια, φράχτες

με ξιφολόγχες…

(«με πόσα ρο γράφεται το δάκρυ;»)

Προς αυτόν τον σκοπό, χρησιμοποιεί δυνατή εικονοποιΐα. Ο ίδιος αναλαμβάνει τον ρόλο του φωτογράφου που κοντοστέκεται σε καθηλωτικά ενσταντανέ και τα καταγράφει:

ποίημα είναι ο εργάτης

που χαράματα φιλά τρυφερά το παιδί

πριν φύγει για τη βάρδια […]

 

ποίημα είναι το παιδί που ρωτά στο αυτί

αν φτάνουν τα λεφτά για μία σοκολάτα…

(«η μεταγλώσσα της ποίησης (Ι)»)

Συχνά χρησιμοποιεί ρήματα που χαρίζουν στους στίχους του τη δύναμη της κατάφασης, όπως στο ποίημα «Η μεταγλώσσα της ποίησης (ΙΙ)», ενώ άλλες φορές η δύναμή του έγκειται στον χειμαρρώδη λόγο που δεν τον περιέχει καν σημεία στίξης, όπως στο ποίημα «αστικό οδοιπορικό». Την ένταση που αυτές οι τεχνικές χαρίζουν στα ποιήματά του δεν την αφήνει ανεκμετάλλευτη, αλλά τη χρησιμοποιεί για να ευαγγελιστεί μια επανάσταση, με αιχμή το όνειρο:

…τα όνειρα πεθαίνουν κάθε μέρα […]

από κάτω λυσσασμένες ελπίδες

κανιβαλίζουν το αίμα που στάζει

 

οι σπόροι της σύγκρουσης

κρύβονται σε σκληρό περίβλημα

κι είναι πάντα εύφλεκτοι

(«σε μέλλοντα εσχατολογικό»)

Αυτό δεν τον εμποδίζει να έχει συνείδηση της ματαιότητας των πραγμάτων ή του φευγαλέου χαρακτήρα της φύσης τους:

 …αντικαθιστώ την κοινωνική μου λειψυδρία

με μάσκες από σύννεφα που παρασέρνει ο βοριάς

(«όταν οι τηλεοπτικές ρητορείες με κουράζουν»)

Κι αυτό επειδή το ποιητικό του υποκείμενο μιλά με σοφία, την ίδια στιγμή που ατενίζει τον μικροαστικό του περίγυρο και λυπάται με όσα βλέπει, αλλά και με τις αυταπάτες με τις οποίες ζουν οι άνθρωποι:

μπλεγμένες αλυσίδες οι αυταπάτες

που ελευθερώνονται βίαια

μα τα όνειρα διατηρούν τα άνθη τους […]

αρκεί να τα ποτίσεις με λίγο φως

(«Ισμήνη»)

Οι αυταπάτες ευθύνονται που το «οπλοστάσιο ονείρων» περιφρονείται και οι άνθρωποι βολεύονται στην ασφάλεια της μικροαστικής τους ζωής:

τελικά είμαστε δύο κόσμοι:

όσοι επιλέγουν την ασφάλεια

κλωτσώντας την ελευθερία

και

οι χαμάληδες που μεταφέρουμε

κιβώτια γεμάτα όνειρα

και χανόμαστε σε εργατικά ατυχήματα

(«δίκη για υπόθαλψη ουτοπίας»)

Τα δύο τελευταία ποιήματα της συλλογής παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το προτελευταίο («οξύς ποιητικός διπολισμός») καταφέρεται εναντίον των κριτικών στο τελευταίο του δίστιχο, σε μια ειρωνική ή αυτοσαρκαστική συστροφή, αφού ο ίδιος ο Χλωπτσιούδης ασκεί λογοτεχνική κριτική. Το τελευταίο πάλι («ποιητές»), φέρνει την ποίηση αντίπαλη με την εξουσία («η εξουσία θέλει δομές στέρεες/ οι ποιητές είναι σαθρά θεμέλια/ για τα δικά της οικοδομήματα») και προκαλεί την ίδια την ιδέα του ποιητή.

Συνολικά, η συγκεκριμένη συλλογή αποτελεί τεκμήριο ωριμότητας όσον αφορά τη γραφή του Χλωπτσιούδη. Οι στίχοι του είναι άρτια ζυγισμένοι και σοφοί, ενώ δεν υπάρχει τίποτε το περιττό. Απ’ αυτήν την άποψη, η προσωπική του λογοτεχνική περιπέτεια έχει φτάσει σε έναν σημαντικό σταθμό, αφού ο ίδιος βρήκε το προσωπικό του ιδίωμα και μοιάζει σα να έφτασε σε μια προσωπική Ιθάκη.  

 

 

 

Christina Linardaki

 

 

 

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular