***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Ορατή σαν αόρατη, Ζυράννα Ζατέλη, Εκδόσεις Καστανιώτη

Τα επτά χρόνια της ελαφίνας είχαν από καιρό συμπληρωθεί μα το τρίτο μέρος της τριλογίας “Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους” δεν έμοιαζε να φτάνει. Οι αναγνώστες της Ζυράννας Ζατέλη περιμέναμε υπομονετικά, κι ας γινόμασταν ίσως λίγο φορτικοί με τις ερωτήσεις μας κάθε που την πετυχαίναμε στον δρόμο – η Ζατέλη ως δεινή περιπατήτρια μπορεί να βρεθεί ανύποπτα μπροστά σου ανά πάσα στιγμή όταν κινείσαι στο κέντρο, και η sui generis εμφάνιση και αμφίεσή της δεν την αφήνουν να περάσει απαρατήρητη από αυτούς που ξέρουν. Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι δεν είχαμε μείνει δίχως άλλο τι όλα αυτά τα χρόνια που μεσολάβησαν από την κυκλοφορία του δεύτερου μέρους της τριλογίας Το πάθος χιλιάδες φορές. Είχαμε απολαύσει την Ηδονή στον κρόταφο, μια συλλογή από ήδη δημοσιευμένα κείμενά της, καθώς και τα Τετράδια ονείρων, μια βουτιά στο ασυνείδητο της συγγραφέως μέσα από τις καταγραφές των ονείρων της.

Ο καιρός ήρθε και το τρίτο μέρος της τριλογίας, με τον τίτλο Ορατή σαν αόρατη παραδόθηκε στο αδημονούν αναγνωστικό κοινό από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Το πρώτο ξάφνιασμα είναι το μέγεθος του βιβλίου, αφού είναι αρκετά μικρότερο από τα προηγούμενα της τριλογίας. Πρόκειται για μια σκληρόδετη έκδοση, με εξώφυλλο που κοσμεί φωτογραφία με τα χέρια της συγγραφέως επί το έργον πάνω σε αμέτρητα χειρόγραφα και, έκπληξη, το σκίτσο μιας κουκουβάγιας. Μια κουκουβάγια επίσης σχηματίζεται από τις ράχες των βιβλίων όταν τοποθετήσεις στη βιβλιοθήκη το τρίτο μέρος της τριλογίας δίπλα στα υπόλοιπα μέρη της τριλογίας όπως αυτά ξανακυκλοφόρησαν προσφάτως.

Το βιβλίο, το οποίο δεν προϋποθέτει την ανάγνωση όσων προηγήθηκαν, ακολουθεί τη γνωστή μας ηρωίδα, τη Λεύκα, από την εφηβεία της μέχρι και την ωριμότητά της. Η Λεύκα που κουβαλά όλον τον έρωτα σαν θάνατο μες στο αίμα της οικογένειάς της, μοιάζει σ’ αυτό το βιβλίο να τοποθετείται για πρώτη φορά σε τόπο και χρόνο. Την ακολουθούμε από τον τόπο που μεγάλωσε μέχρι τις γειτονιές της Αθήνας, τη βλέπουμε να χρησιμοποιεί τηλέφωνο, να αγανακτεί με τη λειτουργία της αναγνώρισης κλήσης, να ψάχνει γραφομηχανές, να μπαίνει σε πολυκατοικίες και να αναζητά σπίτι να νοικιάσει. Μοιάζει παράξενο, ενώ η Λεύκα έδινε την αίσθηση ότι είναι πέρα και πάνω από τον σταυρό της ύλης, στο βιβλίο αυτό κατεβαίνει από την άχρονη νεφέλη  της και βρίσκεται στην Αθήνα, ανάμεσά μας, κι ας παραμένει πάντα αλαφροπάτητη και αλαφροΐσκιωτη. Ξεκινάει να δουλεύει σε έναν εκδοτικό οίκο που δίνει την ευκαιρία σε φερέλπιδες συγγραφείς να εκδίδουν έναντι τιμήματος τα πονήματά τους, και εκεί θα γνωρίσει τη γυναίκα η οποία θα την προσλάβει να γράφει για λογαριασμό της. Η ανίερη αυτή απασχόληση θα διαρκέσει περί τα δέκα χρόνια και θα αποτελέσει μεγάλη μαθητεία στη γραφή για τη Λεύκα, ακόμα κι αν αρνείται να σπαταλήσει εκεί τους πραγματικούς συγγραφικούς θησαυρούς της· τους πολύτιμους αυτούς λίθους τούς κρατά για το δικό της έργο. Το πλήρωμα του χρόνου για να κάνει η ηρωίδα το δικό της συγγραφικό ντεμπούτο έρχεται, η Λεύκα θα δημοσιεύσει το έργο της “με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους”, κι έτσι η νέα συγγραφέας ξεκινάει την πορεία της αυτόνομα πια.

Η Ζατέλη παραδίδει ένα μυθιστόρημα για την ίδια τη γραφή, για τα βάσανα, τις αγωνίες, τις απελπισίες της. Ταυτόχρονα, το βιβλίο μάς αποκαλύπτει το πώς γεννιέται ένας συγγραφέας. Βλέπουμε βήμα βήμα πώς η Λεύκα ξεκίνησε να γράφει, τα ερεθίσματά της, τον θείο που της αφηγείται ιστορίες που εξάπτουν τη φαντασία της και –πόσο σημαντικό– την  εισάγει στον κόσμο της λογοτεχνίας μιλώντας της για ποιητές και συγγραφείς. Η μαθητεία της Λεύκας στη συγγραφή για λογαριασμό και πίσω από το όνομα άλλου, το γνωστό και αμφιλεγόμενο ghost-writing, θα της δώσει την ευκαιρία να δοκιμαστεί για χρόνια στη γραφή, χωρίς ποτέ να αποκαλυφθεί ότι πίσω από τα γραπτά μια εγνωσμένου κύρους συγγραφέως βρίσκεται στην πραγματικότητα η νεαρή Λεύκα.

Είναι μοιραίο και αναπόφευκτο ο αναγνώστης του μυθιστορήματος αυτού να σκεφτεί ότι δεν διαβάζει μυθοπλασία μα την καταγραφή πραγματικών γεγονότων. Ποιος να αρνηθεί ότι η Λεύκα  και η ζωή της, ακόμα και η εμφάνισή της, παραπέμπουν στην πραγματική και ολοζώντανη Ζυράννα Ζατέλη που γνωρίζουμε; Εντούτοις, δεν ξέρω πόση αξία έχει μια τέτοια αναζήτηση. Ίσως μια τέτοια υπόθεση εργασίας να έχει κάποιο νόημα για τον ιστορικό λογοτεχνίας του μέλλοντος. Για τον αναγνώστη του σήμερα, η βαρύνουσα σημασία βρίσκεται στο ίδιο το ζατελικό σύμπαν και την ανείπωτη μαγεία του, και τη saga που τόσο αριστοτεχνικά ολοκληρώνεται με τούτο το βιβλίο. Ας επιτρέψουμε στη Ζατέλη έξω από τα βιβλία της να κρατήσει τα μυστικά της.

Το μέλλον δεν ξέρω τι μπορεί να επιφυλάσσει για τη συγγραφέα Ζυράννα Ζατέλη. Η τριλογία “Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους” μοιάζει επικών διαστάσεων έργο, ένα ολόκληρο σύμπαν, τόσο που σε κάνει να σαστίζεις να σκεφτείς το “μετά”. Το σίγουρο είναι ότι οι αναγνώστες της Ζατέλη, άπαξ και ήπιαμε από το νέκταρ της γραφής της, θα είμαστε εδώ για ό,τι κι αν ακολουθήσει.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.