Ο Dr. Peter Boghossian διδάσκει Φιλοσοφία στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Πόρτλαντ και στην Πανεπιστημιακή Σχολή Επιστημών Υγείας του Όρεγκον. Ανήκει στο δυναμικό των ομιλητών του Ιδρύματος του Ρίτσαρντ Ντόκινς (Foundation for Reason and Science).

Καταφέρεστε συχνά κατά της πίστης, την οποία ονομάζετε αυταπάτη και διανοητική νόσο. Γιατί αυτό;

Γιατί ως εδώ και μη παρέκει. Πολλοί έχουν βαρεθεί να γίνονται όμηροι στις αυταπάτες των άλλων – κι εγώ είμαι ένας από αυτούς. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι διψούν για μία ειλικρινή, τίμια συζήτηση για ορισμένα πράγματα – ιδίως για την πίστη. Το να υποστηρίζεις με πάθος κάτι που δεν γνωρίζεις με σιγουριά κι ύστερα να ισχυρίζεσαι ότι αυτό που το δικαιολογεί είναι η πίστη; Αυτό δεν συνεισφέρει στη συζήτηση. Αυτό είναι το τέλος της συζήτησης.

Πώς το αντιμετωπίζετε όταν κάποιος μέσα στην τάξη προβάλλει έναν ισχυρισμό που βασίζεται στην πίστη;

Χρησιμοποιώ τη σωκρατική μέθοδο – είναι ένας τρόπος να υποβάλλεις κάποιον σε ερωτήσεις με συγκεκριμένο στόχο. Για μένα, δεν έχει νόημα να πω σε κάποιον ότι το σκεπτικό του είναι λάθος. Γιατί θα έπρεπε να με ακούσει; Είναι πολύ καλύτερο να βοηθάς τους άλλους να καταλάβουν γιατί το σκεπτικό τους είναι λάθος έτσι ώστε να το διορθώσουν.

Δηλαδή λέτε ότι το να χρησιμοποιεί κανείς την πίστη για την εξαγωγή συμπερασμάτων δεν είναι ορθό. Άκουσα έναν τύπο σε κάποια από τις ομιλίες σας να λέει: «Δεν θα πετούσα με ένα αεροπλάνο που θα βασιζόταν μόνο στην πίστη».

Σωστά. Ήταν ο Matt Thorton — φίλος μου. Εσείς θα πετούσατε με ένα αεροπλάνο που θα βασιζόταν μόνο στην πίστη; Όχι, φυσικά όχι. Εάν δεν θα πετούσατε με ένα αεροπλάνο που βασίζεται στην πίστη, γιατί θα διαμορφώνατε έναν κοινωνικό θεσμό που να βασίζεται στην πίστη; Ποιος είναι ο λόγος που δείχνουμε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη σε αξίες που προέρχονται από μία διαδικασία βασισμένη στην πίστη όταν πρόκειται να θεσπίσουμε θεσμούς και νόμους και συνθήκες, δεν κάνουμε όμως το ίδιο όταν πρόκειται για την τεχνολογία;

Ανατράφηκα ως άθεος/αγνωστικιστής, καμιά φορά όμως φαίνεται ότι οι άνθρωποι της πίστης έχουν υψηλότερες αξίες, ή τουλάχιστον νομίζουν ότι έχουν – και τότε παρασύρομαι κι εγώ.

Το θέσατε πολύ σωστά. Η πίστη συνοδεύεται από ένα σχεδόν ηθικό κατασκεύασμα που είναι αναπόφευκτο για τους ανθρώπους να το χάψουν. Αν κάποιος υποστηρίζει κάτι που βασίζεται στην πίστη, αυτό σημαίνει κατά κάποιον τρόπο ότι είναι «καλύτερος άνθρωπος» ή αγαθός ή ενάρετος. Κάνω ό,τι μπορώ για να ανατρέψω αυτή την πεποίθηση. Απλώς δεν είναι αλήθεια.

Πιστεύετε ότι είναι ένα ευρύτερο πρόβλημα; Μεγαλύτερο από το αν κάποιος είναι ή όχι καλός άνθρωπος;

Μα φυσικά. Επηρεάζει σήμερα τον δημόσιο βίο μας. Το βλέπετε στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι ομοφυλόφιλοι. Αυτό είναι η πραγματικότητα. Αυτοί είναι οι αληθινοί άνθρωποι. Είναι άνθρωποι που τους αρνούνται τα ατομικά τους δικαιώματα με βάση ένα βιβλίο που γράφτηκε την παλαιολιθική εποχή. Ο δημιουργός του κόσμου πραγματικά νοιάζεται για το πού βάζουν οι άνθρωποι τα πέη τους; Σκέψου το αντικειμενικά: πηγαίνουμε σε κάποιον πλανήτη και βλέπουμε αυτές τις πράσινες κηλίδες. Κι οι μισές από τις πράσινες κηλίδες έχουν κοτσάνια σέλινου ενώ οι άλλες μισές όχι. Κάποιες από αυτές τις πράσινες κηλίδες αρχίζουν να χώνουν τα κοτσάνια τους σε άλλες τρύπες κι όλοι ξεσηκώνονται. Ο δημιουργός του σύμπαντος δεν θέλει αυτό το κοτσάνι του σέλινου σε αυτή την τρύπα. Πώς το αντιμετωπίζεις αυτό; Είναι πέρα από τα όρια της λογικής. Το μόνο που μπορείς να πεις είναι «ξαναγύρνα στο νηπιαγωγείο». Τέτοιου είδους ζητήματα ανακύπτουν όταν ως κοινωνία δεν εκτιμούμε την κριτική λογική σκέψη.

Μερικές φορές είναι και μια παρηγοριά να μιλάς σε κάποιον που πιστεύει ότι έχει όλες τις απαντήσεις.

Ναι, εγώ αυτό δεν το βρίσκω καθόλου παρηγορητικό. Το βρίσκω αυτόματα ύποπτο, όταν κάποιος ισχυρίζεται ότι γνωρίζει πράγματα, τα οποία δεν γνωρίζει. Εντάξει… θέλεις να μιλήσουμε για τον φόβο του θανάτου;

Μπορούμε να μιλήσουμε για οτιδήποτε θέλετε. Πιστεύω ότι ο φόβος του θανάτου είναι ο λόγος για τον οποίο πολλοί άνθρωποι πιστεύουν.

Ότι θα πάνε στον παράδεισο ή σε κάποιον ευτυχισμένο τόπο;

Ναι, ή οπουδήποτε. Ότι δεν θέλουν απλώς να πάψουν να υπάρχουν. Εσείς το σκέφτεστε αυτό καθόλου;

Θα άλλαζε τον τρόπο με τον οποίο ζεις;

Ίσως προς το τέλος, καταλαβαίνετε; Ίσως να φοβόμασταν λιγότερο στο τέλος. Γιατί είναι τρομακτικό, δεν είναι; Εσείς δεν φοβάστε τον θάνατο;

Δεν ξέρω. Θέλω να συνεχίσω να υπάρχω για τα παιδιά μου. Έχω δύο παιδιά. Κι υπάρχουν ακόμα πράγματα που θα ήθελα να κάνω. Θέλω να προσπαθήσω να κάνω τον κόσμο λίγο πιο λογικό, πριν φύγω. Λιγότερο ευάλωτο στην προκατάληψη. Όλοι μπορούμε να βάλουμε το λιθαράκι μας. Αν σκεφτείς πραγματικά το θέμα της αθανασίας της ψυχής – θα ήταν τρομερό να είναι αλήθεια. Θα ζούσες πραγματικά διαφορετικά τη ζωή σου εάν γνώριζες ότι θα πας στον παράδεισο ή στην κόλαση; Εγώ δεν θα τη ζούσα διαφορετικά ούτε στο ελάχιστο. Και πάντοτε είμαι καχύποπτος απέναντι σε ανθρώπους που ισχυρίζονται ότι θα το έκαναν.

Αποσπάσματα από συνέντευξη του συγγραφέα στην Portland Mercury, (μετάφραση: Έλφη Σιστάκου)

Επί χιλιάδες χρόνια, οι πιστοί ανέπτυσσαν στρατηγικές προσηλυτισμού και έπειθαν, μέσω του λόγου, τους ανθρώπους να πιστεύουν στις «αλήθειες» του ενός ή του άλλου ιερού βιβλίου. Μάλιστα, συχνά οι πιστοί θεωρούν ότι ο προσηλυτισμός είναι υποχρέωση που απορρέει από την πίστη τους – και από πολύ νεαρή ηλικία εκπαιδεύονται στη διάδοση της δικής τους θρησκευτικής εκδοχής. Το αποτέλεσμα είναι ένας κόσμος σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένος εξαιτίας της τυφλής πίστης.

Tο Εγχειρίδιο αθεΐας είναι ο πρώτος στα χρονικά οδηγός όχι για την ένταξη των ανθρώπων σε μια πίστη,

αλλά για την απομάκρυνσή τους απ’ αυτήν.

Στηριγμένος στα εργαλεία που ο ίδιος έχει αναπτύξει και χρησιμοποιεί επί είκοσι και πλέον χρόνια ως φιλόσοφος και εκπαιδευτικός, ο Peter Boghossian μάς διδάσκει πώς να εμπλέκουμε τον πιστό σε συζητήσεις που θα τον βοηθήσουν να εκτιμήσει την κριτική σκέψη, θα κλονίσουν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του, θα τον κάνουν να δυσπιστεί έναντι της πίστης του, να εγκαταλείψει δηλαδή την πρόληψη και τελικά να ασπαστεί τη λογική.

ΤΙ ΕΓΡΑΨΕ Ο ΤΥΠΟΣ

Γραµµένο µε ακρίβεια, πάθος, ανθρωπιά, ευφυές και τεκµηριωµένο, ένα βιβλίο που θα διαφωτίσει κάθε σκεπτόµενο άνθρωπο που παραµένει ανοιχτός σε νέες ιδέες και διακρίνεται από περιέργεια. ∆εν είναι µια ιστορία για να τη διαβάσετε το βράδυ πριν κοιµηθείτε αλλά ένα κάλεσµα για αφύπνιση, ικανό να ξαναζωντανέψει την ορθολογική σκέψη σας.

freedomainradio.com

Ένα χρηστικό βιβλίο που θα αντέξει στον χρόνο. O Βοghossian κατάφερε να συµπυκνώσει έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών σε έναν πυκνογραµµένο πρακτικό τόµο που βοηθά τον αναγνώστη να διασχίσει τα σκοτεινά νερά της µαγικής σκέψης και τον οδηγεί µε ασφάλεια στις ακτές της λογικής και της κατανόησης. Απόλαυσα την ανάγνωσή του και σας το συνιστώ θερµά.

Αl Stefanelli, συγγραφέας

Απλό και κυρίως εύληπτο. Οι τεχνικές που παρουσιάζει µπορούν να εφαρµοστούν σε όλα τα πεδία της ζωής – από τα ζητήµατα κοινωνικής δικαιοσύνης µέχρι τις διαπραγµατεύσεις κατά τις συσκέψεις της εταιρείας σας.

Jake Farr–Wharton, συγγραφέας

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.