***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Όσα επιστρέφουν από την θάλασσα, Πάνος Τσερόλας, Εκδόσεις Κέδρος

[…είναι παράξενο

Δεν έχεις ανάμνηση

Του τραύματος.

Μοιάζει σαν να υπήρχε

Εκεί πάντα…]

«Όσα Επιστρέφουν από την Θάλασσα»

Ζωή σε Full Hd

Καπέλο, μύτη, γραβάτα, παλτό, ένας άλλος εγώ. Κάπως έτσι συστήνει σε μια από τις πολλές εκδοχές τον Οδυσσέα του ο Τζόυς.

Από εδώ και πέρα λειτουργούν κυκλώματα υποκειμενικά, περιστάσεις και ευκαιρίες προσωπικές, μνήμες του ορατού και φαντασιώσεις γράφουν παράλληλα με τις γραμμές του μυθιστορήματος, μια άλλη ιστορία. Γεμάτη με δυνητικούς συλλογισμούς, με φόβους που παρέμειναν και άλλους που ξεχάστηκαν σε υπαίθρια πάρτι, καλοκαιρινά. Οι δυο ιστορίες τρέχουν παράλληλα. Στοχεύουν και οι δυο στην αφόρητη δίψα, την νοσταλγία που κορυφώνεται, τον μεγάλο αποχαιρετισμό. Στα σύμβολα, τις εποχές, τα πρόσωπα. Σκέφτομαι πόσο ταιριαστό φαντάζει εκείνο το καβαφικό ναι, πόσες χιλιάδες φορές παραμένει αναπάντητο ερώτημα μες στους κόλπους του μυθιστορήματος. Χαρακτήρες έτοιμοι να ξεψυχήσουν δίχως πόνο μες στα μεσάνυχτα, ήρωες λουσμένοι στην δόξα του Κητς και άλλοτε κάλπικα πρόσωπα, δυστυχισμένα από την αδυναμία τους να χειριστούν την ζωή. Οι βιογραφίες που μπλέκονται, η κούραση, ο πυρετός , η φθορά παραχωρούν την θέση τους στην μεγάλη καθημερινότητα. Και το μυθιστόρημα μέσα από κανάλια, μέσα από εικόνες, ροζάρια, κασέτες, μετάλλια, πλάθει τον κόσμο του. Χαρακτικά του Γκόγια, τα τελειότερα μοντέλα εκείνης της λογικής, σκηνές από την γεωγραφία της καθημερινότητας. Γλυκό, παγωμένο χιόνι, όπως έγραψε κάποτε ένας ποιητής, φωτισμοί και δεύτερες ευκαιρίες.

Και αν είναι η εποχή μας άρρωστη, και αν κάποτε ειπώθηκε πως πρέπει μια ιστορία να την καθρεφτίζει, εγώ προτιμώ το γεμάτο υγεία και ανάμνηση μυθιστόρημα του Πάνου Τσερόλα, Όσα επιστρέφουν από την Θάλασσα των εκδόσεων Κέδρος. Δίχως επιτηδευμένες επιστρώσεις, με τα χρώματα της ζωής και μόνο, χτίζοντας πάνω στην εμπειρία ζωγραφίζει κύκλους ζωές. Που βρίσκονται και συμπλέκονται  μεταξύ τους αναστυλώνοντας τις παλιές ομορφιές. Γραμμένο με αγάπη αυτό το μυθιστόρημα, απαντάει σε εκείνη την προμετωπίδα που όλα τα προλαβαίνει. Σαν να τοποθετεί τα σύνορά τους, τις γραμμές μες στις οποίες επιλέγει να τοποθετεί τις ιστορίες του ο Πάνος Τσερόλας αρχίζει και τελειώνει το βιβλίο του πλημμυρισμένος από τις αδεξιότητες της αγάπης. Του αισθήματος που δεν χρειάζεται τα μάτια, που στήνει σκούρους, νυχτερινούς κόσμους και άλλοτε θεάματα υπαίθρια, προχωρώντας ένα βήμα πέρα από τον ζωγράφο, γυρεύοντας την αμεσότητα της μπαλάντας.

Παράξενη συνήθεια η γραφή. Ένας καταρτισμένος επιστήμονας, ειδικευμένος στις γεωεπιστήμες ανοίγει ένα παράθυρο και ό,τι ονειρεύεται η πραγματική σκέψη, ό,τι φαντάζει αδύνατο, εκείνο που μας παραστέκει μετέωρο, με αμφίβολες ταυτότητες και εκβάσεις, βρίσκει την πιο τέλεια φόρμα του. Ίσως στο πεδίο της επιστημονικής του κατάρτισης να κρύβεται ένα επιχείρημα για την δυνατότητα του Πάνου Τσερόλα να μεταφέρει στο χαρτί τον αυθεντικό ρυθμό της ζωής, με τις στιγμές του τις ταπεινότερες αλλά και κάτι άλλες, που διαθέτουν την λάμψη ενός αληθινού θαύματος, μιας ανεπανάληπτης σκηνογραφίας. Η ψυχή γυρεύει σε επτά θαμμένες πόλεις και το ταλέντο μορφοποιεί μες στο σύμπαν μιας ιστορίας. Οι τίτλοι των κεφαλαίων παραχωρούν μερικές ενδείξεις των προθέσεων του Αθηναίου επιστήμονα και συγγραφέα να συνοψίσει τα ευρήματα μιας επίμονης καταβύθισης.

Ο συγγραφέας του Κέδρου ανήκει σε εκείνη την ατέλειωτη σειρά Ελλήνων αφηγητών, ανθρώπων που διαθέτουν το ταλέντο αλλά και το χρέος να μεταφέρουν στο χαρτί όλο το βάρος της ψυχής τους. Δεν φοβούνται το εγχείρημα, για αυτό και επιλέγουν την μυθιστορία και αφήνονται να αναμετρηθούν με τα πρόσωπα εκείνου του κόσμου, με την δέσμευση και την δυσκολία ενός απαιτητικού αγωνίσματος. Με τα λάθη και τις παραδοχές τους, με τους δισταγμούς και τις οπισθοχωρήσεις τους , στάσεις ζωής των χαρακτήρων τους, ντύνουν την γραφή τους με την αναγκαία προφορικότητα και ανταποδίδουν με φυσικότητα στο μυστήριο της ανάγνωσης. Ίσως κάπου να αλλάζει το κέντρο του κόσμου και ίσως πάλι η πρόθεση του μυθιστορήματος να είναι η αναπαράσταση όσων συμβαίνουν στο βάθος του καθρέφτη. Η ζωή βρίσκει την αντιστοιχία της, γίνεται πνευματικότερη και προχωρεί πάνω στις ίδιες ράγες.

Ο Πάνος Τσερόλας ανασύρει από τους βυθούς κάτι παλιά σύμβολα, μερικές αδιόρατες λεπτομέρειες που σκεπάζει πια η σκόνη και επιβαρύνει η απόσταση. Έτσι φτιάχνει από μνήμης τον ίδιο τον χρόνο, μια βαθιά, παλιά συνείδηση, ένδειξη ενός ολόκληρου κώδικα συμπεριφοράς και συνύπαρξης. Τότε είναι που συναντιούνται οι κύκλοι και πλάθονται κόσμοι, με συγκοπές, ολόκληρα ψηφιδωτά. Μια συναλλαγή, μια μυστική συνενοχή δένει τον αναγνώστη με την ιστορία του και φέρνει στο φως τον πολύτιμο πλούτο που διαθέτει η εφήμερη ζωή, σαν υλικό μιας αφήγησης που χωρά το τότε με τις υπομνήσεις του και το τώρα με την βιωμένη εμπειρία του.  Ζωές που τραβούν τον δρόμο τους στο πλάι μας, που μας μοιάζουν και την ίδια στιγμή μας δανείζουν από το βλέμμα, την επιθυμία, την αδυναμία και την χάρη τους. Με εκείνη την σοφή δόση του χιούμορ που διευκολύνει το λάθος και εξηγεί ορισμένα από τα πάθη μας, τα πρόσωπα της έκδοσης του Κέδρου γράφουν σειρές ολόκληρες από φιλμ, μεγαλώνουν μες στον φακό, αλλάζουν εποχές, διαθέτουν έναν ορίζοντα από τους χειμώνες της οδού Ιπποκράτους ως τις πλατιές θάλασσες. Ήττες και χαρακώματα, γραμμές άμυνας ξεπερασμένες, μια τέχνη, εκείνου του μυθιστορήματος, που επιβάλλει και αποζητά την συναλλαγή.  Ραψωδίες με ονόματα μικρά για τίτλους, άγονα χρόνια, χρόνια μακρόσυρτα, γεμάτα, διαμελισμένος πάλι γεμάτος ορόσημα.

Γράφω για ένα μυθιστόρημα, σημαίνει απαντάω με τον ίδιο τρόπο. Ακολουθώ τις υποδείξεις του συγγραφέα, ακολουθώ τον ρυθμό του, πίνω από το χαμόγελό του και αφήνομαι στην πολυπλοκότητα των χαρακτήρων. Ψάχνω στα υπόγεια, γίνομαι μέρος μιας δεύτερης ζωής, βρίσκω μαρτυρίες αξιοπρέπειας, μοιράσματος, μάσκες ζαχαρένιες από τον παιδικό καιρό. Φορώ όλα τα χρώματα από το θερινό δειλινό του εξωφύλλου που επιμελείται η Ξένια Τρύφων. Όλα συμμετέχουν στο όμορφο αποτέλεσμα του Όσια επιστρέφουν από την Θάλασσα των εκδόσεων Κέδρος και συνιστούν αναπόσπαστα κομμάτια του αυτού του κόσμου. Ο Πάνος Τσερόλας γράφει για δύο, γράφει για εκείνο το πεδίο μες στο οποίο ασκούμαστε σε ασκήσεις, σιωπές, εμπνεύσεις, χωρισμούς. Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο το φιλμ γυρνά στην μηχανή και έτσι με μια αίσθηση φθαρμένου, το παρελθόν αναστυλώνεται. Ετούτη η σκοτεινή γωνιά του σπιτιού, μια φωτογραφία σου, «έργα, αισθητικά γεγονότα, αναμφίβολα. Κρίνονται από την αισθητική τους, που δεν είναι παρά ένα σύνολο τεχνικών επιλογών.  Ή μπορεί να είναι και ιδεολογικές θέσεις, ασφαλώς… Όμως τα έργα μας λειτουργούν και σε ένα επίπεδο αισθηματικό» γράφει ο Πάνος Τσερόλας, ενώ κάπου αλλού,  αναποδογυρίζει τις λέξεις, κλείνοντας το μάτι ανατρεπτικά  στην πραγματικότητα που γράφεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, εκεί έξω.  «Κάθε φορά που πατάτε το κόκκινο κουμπί υπάρχει ένας αιώνας Ιστορίας πάνω από το πλάνο σας. Χρώματα πάνω στα χρώματα. Πράγματα που έχουν δειχθεί, ειπωθεί, αναλυθεί» συμπληρώνει λίγο αργότερα ο συγγραφέας και έτσι μπορώ να νιώσω εκείνο το πλάνο που θέλει όλα να επιστρέφουν από την θάλασσα.

Το βιβλίο του Πάνου Τσερόλα που έρχεται να προστεθεί στα μυθιστορήματα Ασημένια Θάλασσα (2015) και Η συνωμοσία της βανίλιας (2016) των εκδόσεων Κέδρος. Χρόνια ταραγμένα, συγκρούσεις, ιστορίες οικογενειακές, η περιπλάνηση και η εγκαρτέρηση συνθέτουν τις εξελικτικές φάσεις αυτού του έργου που βρίσκει την κάθαρσή του σε σκηνογραφίες δίχως λόγια, σε ποιητικές βραδιές, γεμάτες από αστρονομία και έρωτα. Την βρίσκει στα μικρά και τα μεγάλα πορίσματα που πάντα ακυρώνονται, στον ρυθμό που παραμένει αμείωτος καθ΄όλη την διάρκεια της αφήγησης, στην ιστορία του καινούριου αιώνα που γράφεται με περισσότερο αίμα, περισσότερα δακρυγόνα, λιγότερες ελευθερίες και κίνδυνο. Και τέλος στο χαμόγελό του δημιουργού που σώζεται στον μέσα κόσμου του βιβλίου. Φαίνεται πως από αυτό το υλικό δανείζεται κυρίως η φρέσκια και αυθεντική έκδοση του Κέδρου.

Όσα επιστρέφουν από την Θάλασσα, του Πάνου Τσερόλα, με μια ατμόσφαιρα ξεχασμένης φιλίας από σελίδα σε σελίδα. Μυθιστορηματική.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.