Όταν πάγωσε ο Βόσπορος, Μαίρη Μαγουλά, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Το καινούριο βιβλίο της Μαίρης Μαγουλά με τίτλο «Όταν πάγωσε ο Βόσπορος» αποτελεί ένα πολύ ιδιαίτερο ανάγνωσμα για την Κωνσταντινούπολη του εικοστού αιώνα. Αυτό που το κάνει να διαφέρει από τα άλλα είναι κυρίως το ότι δεν περιγράφει τα τόσο γνωστά γεγονότα του 1955 και του 1964 στην Πόλη. Αντίθετα, αναπλάθει την τοπογραφία και την Ιστορία της Κωνσταντινούπολης κατά τη διάρκεια των ετών 1929-1954. Κυρίως εμμένει στα ίδια τα έτη 1929 και 1954, έτη κατά τα οποία ο χειμώνας ήταν ιδιαίτερα βαρύς στην Πόλη και ο Βόσπορος πάγωσε, όπως μας λέει και ο τίτλος.

Το άλλο γεγονός που κάνει το βιβλίο αυτό να ξεχωρίζει είναι επίσης το ότι δεν εμπεριέχει μία μόνο μυθιστορία, η οποία να ακολουθεί τη γνωστή χρονολογική αφηγηματική γραμμή, αλλά αποτελεί στην ουσία ένα ψηφιδωτό αποτελούμενο από πολλές διαφορετικές ιστορίες ανθρώπων αρκετά ετερόκλητων μεταξύ τους. Πρόκειται για ανθρώπους κάθε ηλικίας και φύλου και, κυρίως, για ανθρώπους κάθε φυλής από αυτές που κατοικούσαν στην Κωνσταντινούπολη κατά τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα: Τούρκους, Εβραίους, Έλληνες, Φραγκολεβαντίνους, Αρμένιους, ακόμη και Ρώσους. Το παρόν μυθιστόρημα, δηλαδή,  έχει περισσότερο αποσπασματικό και πλουραλιστικό χαρακτήρα, παρά γραμμικό. Και ακριβώς επειδή περιέχει πολλούς διαφορετικούς ήρωες και πολλές παράλληλες ιστορίες καθίσταται ένα τόσο ενδιαφέρον ανάγνωσμα.

Η συμπαθητική Κλειώ, ο πονηρός Νικολάι, ο τσιφούτης Ααρών, η τραγική Εριέττα, ο συμφεροντολόγος Ανανίας είναι μερικοί μόνο από τους πολλούς και τόσο διαφορετικούς μεταξύ τους χαρακτήρες, διαλεγμένους προσεκτικά από μία τεράστια πανσπερμία φυλών, την οποία διέθετε τότε η Πόλη. Η φημισμένη Αγία Σοφία, το ψυχιατρείο του Μπαλουκλί, η γνωστή γειτονιά του Αρναούτκιοϊ, το ξακουστό ξενοδοχείο  Pera Palace, το κοσμοπολίτικο Πέρα, τη νήσο Πρίγκηπο, το Μπεμπέκι με τα πανέμορφα «γυαλιά» πάνω στο Βόσπορο, Γεντί Κουλέ, ακόμη και η περίφημη αμαξοστοιχία Orient-Express αποτελούν ορισμένα μονάχα από τα πολύ ετερόκλητα σκηνικά που φιλοξενούν τη δράση και τις επιλογές των πρωταγωνιστών.

Οι ιστορικές αναφορές είναι πολλές: η φωτιά στα Ταταύλα το 1929, η  απογραφή του 1935, η αντικατάσταση του φεσιού από το ευρωπαϊκό καπέλο, οι μεταρρυθμίσεις του Κεμάλ Ατατούρκ και ο θάνατός του το 1938 κ.α. πολλά είναι μερικά από τα γεγονότα που φιλοξενούνται στις σελίδες του. Η αλήθεια όμως είναι ότι η συγγραφέας ρίχνει το βάρος στην ιστορία της καθημερινότητας. Είναι πολύ ενδιαφέρον, εξάλλου, το γεγονός ότι στο παρόν πόνημα θα συναντήσουμε και ήρωες από τα προηγούμενα βιβλία της συγγραφέως, -όπως π.χ. το βιβλίο «Κύματα του Βοσπόρου»-τα οποία διαδραματίζονται επίσης στην Κωνσταντινούπολη των αρχών του εικοστού αιώνα. Τέτοιες ηρωΐδες είναι. για παράδειγμα, η Ευρυδίκη και η Βασιλική.

Το βιβλίο ρίχνει, πέρα από τη σκιαγράφηση των ανθρώπινων χαρακτήρων, ιδιαίτερο βάρος και στην περιγραφή της τοπογραφίας της Πόλης. Αυτό το αποδεικνύουν γλαφυρές περιγραφές όπως η παρακάτω:

«Ο ήλιος, θαμπός, μόλις είχε ανατείλει πάνω από το Σκούταρι. Κάποιες στιγμές φευγαλέες έριχνε τις αχτίδες του πάνω στα γυάλινα παράθυρα του Γαλατά και άλλες τις άφηνε να καθρεφτίζονται στα πράσινα νερά. Η Μάρθα, ορθώνοντας το εντυπωσιακό της ανάστημα, περπατούσε στη γέφυρα, ανάμεσα στο πλήθος που πηγαινοερχόταν βιαστικά, ενώ το δροσερό αεράκι που είχε απρόσμενα βγει ανέμιζε τα κατακόκκινα μαλλιά της που λαμπύριζαν στο φως. Σταμάτησε για λίγο παρακολουθώντας με περιέργεια τις ορδές των ψαράδων, που , με το καλάμι στο χέρι, στέκονταν βουβοί επί ώρες περιμένοντας για ψάρια που αργούσαν ή που δεν θα έρχονταν ποτέ. Τα βαποράκια που κινούνταν από κάτω έμοιαζαν να χαιρετούν τον κόσμο με τον καπνό που έβγαζαν απ’ τα φουγάρα τους. Δυο τρεις τραβούσαν κουπί κι ένας άλλος έβγαζε μύδια απ’ το καραβάκι του».

Εν πολλοίς, πρόκειται για ιστορίες μικρής καθημερινής τρέλας που εστιάζουν στην καθημερινότητα των πρωταγωνιστών σε αυτό το τόσο διαφορετικό βιβλίο που έγραψε η Μαγουλά για τη θρυλική Βασιλεύουσα.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.