Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Μοιάζει αλλόκοτο και περίεργο. Έχει διαφορετικά βιώματα, άλλο τρόπο αντίληψης και εκκεντρική προσέγγιση. Δεν κάνει φασαρία, δεν ενοχλεί, πειθαρχεί και υπακούει χωρίς αντιρρήσεις, αναζητά τις ευκαιρίες, συμβιβάζεται και προσαρμόζεται εύκολα. Παρότι είναι στιγμές που δείχνει να πατάει γερά στα πόδια του, χάνει συχνά την ισορροπία του, παλινδρομεί και ταλαντεύεται ανάμεσα στο σωστό και το λάθος, το δίκιο και το άδικο.

Θέλει να τα καταφέρει, να είναι συνετό, έντιμο και μετρημένο, να φροντίζει τους ανθρώπους γύρω του, να μη χαλάει χατίρια, να ικανοποιεί τις ανάγκες τους. Κι όντως, τοποθετεί συχνά τον εγωισμό του κάτω από το συλλογικό συμφέρον, προσπαθώντας να συγκεράσει αντικρουόμενες επιδιώξεις και προσδοκίες. Βοηθάει, ψάχνει για λύσεις, στηρίζει τις επιλογές τους, προσπερνάει λάθη και παραβλέπει προβλήματα.

Αυτό είναι το κορίτσι, που έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στη νουβέλα της Τζέννυ Έρπενμπεκ, «Ιστορία του γερασμένου παιδιού», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση του Αλέξανδρου Κυπριώτη. Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο της συγγραφέα, που εκδόθηκε στη Γερμανία το 1999. Με γραφή απλή, αβίαστη και διεισδυτική, κατασκευάζει μια ιστορία με αλληγορικά και σουρεαλιστικά στοιχεία, που σκιαγραφεί ένα παιδί που δεν είναι ακριβώς παιδί. Έχει μεγαλώσει, αλλά προσπαθεί να πείσει τον κόσμο πως είναι ακόμα νέο, πιο νέο από τα άλλα παιδιά. Σε κάποιους μοιάζει γερασμένο, ενώ για άλλους διατηρεί στο ακέραιο τη λάμψη και τη ζωτικότητά του.

Κάποτε έχαιρε περισσότερο της εκτίμησης του κόσμου, μπορούσε να εμπνέει και να κινητοποιεί. Σήμερα, προσπαθεί να ανοίξει ξανά συζητήσεις, να προκαλέσει αντιπαραθέσεις και ζυμώσεις, να απεγκλωβιστεί από τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα με τα οποία βαρύνεται στη συνείδηση του κόσμου. «Όλα όσα βγαίνουν από το στόμα του μοιάζουνε πάντοτε με ψέμα, ακόμα κι όταν δεν είναι ψέμα…»

Δεν είναι τέλειο, κάνει λάθη και έχει αδυναμίες. Παρόλα αυτά, διατηρεί αξίες, ηθική και μαχητικότητα. Δεν διστάζει να βγει στον δρόμο, να διεκδικήσει και να διακινδυνεύσει τη ζωή του. Διακατέχεται από υψηλά ιδανικά –αυτό είναι το δυνατό του σημείο– και μοιάζει διατεθειμένο να ρισκάρει ή ακόμη και να πεθάνει γι’ αυτά.

Ορισμένοι το αποκαλούν ονειροπόλο, ρομαντικό και αιθεροβάμον, ενώ άλλοι χρησιμοποιούν πιο σκληρές λέξεις, όπως τρελό και παράλογο. Παλεύει –αυτό το αναγνωρίζουν ακόμα και οι πιο διαπρύσιοι αντίπαλοί του–, παρότι η ορμή του έχει διακυμάνσεις και αυξομειώσεις. «Ποτέ δεν θέλησε να πληγώσει κάποιον, αλλά αναγκάζεται να διαπιστώνει ότι δεν υπάρχει σχεδόν καμία πράξη που να μην έχει τίποτα που να πληγώνει κάποιον».

  

Αμφισβητεί, χωρίς να υπεκφεύγει

Η συγγραφέας έζησε και μεγάλωσε στην Ανατολική Γερμανία. Θέλησε να μιλήσει γι’ αυτήν μέσα από συμβολισμούς και παραλληλισμούς, χωρίς διάθεση να την εξωραΐσει, αλλά ούτε και να την απαρνηθεί. Ψάχνει να την κατανοήσει καλύτερα, να φιλτράρει γεγονότα και καταστάσεις. Δεν αντιπαραβάλλει τις δύο Γερμανίες που γνώρισε, αλλά τις απογυμνώνει, τις αναμειγνύει και τις ανασύρει ύστερα αναβαπτισμένες.

Δεν στοιχίζεται πίσω από την προσπάθεια που επιχειρείται σήμερα να ξεχαστεί το παρελθόν ή να παρουσιαστεί ως μια σκοτεινή περίοδος που κανείς δεν θέλει να θυμάται. Η Τζέννυ Έρπενμπεκ αντιστέκεται σθεναρά, δεν θέλει να χάσει τις ρίζες της, τη ματιά της απέναντι στην Ανατολική Γερμανία. Αυτή καταθέτει με ειλικρίνεια, φέρνοντας στην επιφάνεια βιώματα που τη σημάδεψαν, όμορφες εικόνες που δεν υπάρχουν στη σημερινή Γερμανία, ενώ ταυτόχρονα φαλκιδεύει παραλείψεις και υπερβολές που υπήρχαν τότε στη χώρα που ζούσε.

Συνεχίζει να πιστεύει στην ανάγκη ριζικών αλλαγών στις σύγχρονες κοινωνίες, δεν συμβιβάζεται, δεν κάνει εκπτώσεις στο όραμά της για έναν κόσμο με περισσότερη δικαιοσύνη, μολονότι «του κοριτσιού […] του φαίνεται σαν να ’χει χάσει μαζί με την ανάμνηση για κείνο που ήτανε και την ανάμνηση για κείνο που πρέπει να είναι».

Την ίδια στιγμή, ενσκήπτει με κατανόηση στα μικρά, καθημερινά πράγματα, που διαμορφώνουν τη μεγάλη εικόνα, πυροδοτούν εξελίξεις ή επιβραδύνουν τις αλλαγές. Τα προσεγγίζει με ευαισθησία, ενσυναίσθηση και κριτική προσέγγιση, προσπαθώντας να τους προσδώσει νέα οπτική ή να φωτίσει πτυχές λιγότερο ορατές.

Όπως μας ενημερώνει στο επίμετρο ο Αλέξανδρος Κυπριώτης, η ιστορία είναι εμπνευσμένη από θαυμάστρια της μυθιστοριογράφου γιαγιάς της Έρπενμπεκ, Χέντα Τσίννερ. Την κουβαλούσε καιρό μέσα της, ψάχνοντας να βρει τα κατάλληλα μέσα για της δώσει σχήμα και μορφή. Και τα κατάφερε με ένα πρωτότυπο, όσο και οξυδερκή τρόπο.

«Ό,τι ήτανε μέχρι τότε αντιληπτό ως πραγματική ύπαρξη τώρα πια το αναγνωρίζουμε ως σκόπιμη εξαπάτηση, ως μασκάρεμα και τίποτα άλλο», γράφει για να απορρίψει τα μανιχαϊστικά σχήματα τύπου άσπρο – μαύρο, καλό – κακό. Η αλήθεια απαιτεί βαθύτερη ενδοσκόπηση και πιο ενδελεχές ψάξιμο, αυτό είναι το μήνυμα που προσπαθεί να μεταλαμπαδεύσει. Μόνο έτσι θα καταφέρουμε να κρατήσουμε ανοιχτή την κερκόπορτα της ιστορίας, χωρίς να φοβηθούμε να αποκοπούμε από το παρελθόν ή να αναμετρηθούμε με ό,τι μας επιφυλάσσει το μέλλον.

Όσο κι αν πληγωθήκαμε, απογοητευτήκαμε, χάσαμε τις ελπίδες ή την πίστη μας σε ανθρώπους και ιδανικά, οφείλουμε να θυμόμαστε αυτό που έγραφε ο Όσκαρ Ουάιλντ στο βιβλίο του, «Η ψυχή του ανθρώπου στο σοσιαλισμό»: «Ένας χάρτης του κόσμου που δεν περιέχει την Ουτοπία δεν αξίζει να τον κοιτάξεις καν, γιατί αφήνει έξω τη μόνη χώρα όπου η Ανθρωπότητα πάντα θα προσγειώνεται. Κι όταν προσγειωθεί, κοιτάζει πέρα και, βλέποντας μια καλύτερη χώρα, ξεκινάει για εκεί. Πρόοδος είναι η υλοποίηση της μιας μετά την άλλη Ουτοπίας». 

Panagiotis Kolelis

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular