***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Ένα κολλάζ αναμνήσεων και βιωμάτων, διανθισμένων με γλαφυρές περιγραφές, συναισθήματα, ήχους και εικόνες, αποτελεί το βιβλίο του Θεόδωρου Γρηγοριάδη, «Το τραγούδι του πατέρα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
Ο συγγραφέας αποφασίζει να αναμετρηθεί με το παρελθόν του, με μια περίοδο δύσκολη και απαιτητική, με πολλές στερήσεις, μα γεμάτη συγκινήσεις και περιπλανήσεις, που έμελλε να αφήσουν για τα καλά το στίγμα τους στη μετέπειτα ζωή του και να δομήσουν την προσωπικότητά του.
Ο παππούς του, ο συνονόματος Θοδωρής, είχε έρθει από τον Πόντο φέρνοντας ένα ούτι και ήταν «τέτοιος παραμυθάς που μπορούσε να σε πείσει ότι είχε γράψει την τελευταία ραψωδία του Ομήρου». Ο πατέρας του, ο Λεωνίδας, έμαθε να παίζει κιθάρα, όταν «αντιλήφθηκε ότι δύσκολα θα αγόραζε ακορντεόν, στοίχιζε ακριβά», και έμελλε να αποτελέσει τον έναν από τους τρεις άνδρες (οι άλλοι δύο είναι ο Γιάννης και ο Παντελής) που θα παίζουν μουσική σε γλέντια, χαρές και πανηγύρια. Θα αποκτήσουν, μάλιστα, και το δικό τους τραγούδι, ένα τανγκό – μια ιδιαίτερη μουσική νότα για το χωριό που έμεναν.
Με τη μουσική διαρκώς παρούσα, λοιπόν, με τις μελωδίες να σεργιανούν ακόμη στα καλντερίμια του χωριού και στη μνήμη του συγγραφέα, να σκαρφαλώνουν στις κορυφές του Παγγαίου, να διατρέχουν τις πεδιάδες και τις ρεματιές και να ξαποσταίνουν σε σπίτια γεμάτα συντροφικότητα, ζεστασιά και φροντίδα, σκιαγραφείται μια εποχή και μια γενιά ανθρώπων που ονειρευόταν να αποδράσει μακριά από τη μιζέρια και τη μονοτονία της καθημερινότητας.
Οι περισσότεροι, όμως, δεν θα τολμήσουν να φύγουν, είτε από φόβο μην τσακιστούν, μη χάσουν κι αυτά που ήδη με κόπο έχουν κατακτήσει, είτε επειδή νιώθουν παγιδευμένοι από την πάλη της επιβίωσης που ρουφάει σταδιακά κάθε σκέψη για διαφυγή – ακόμη και στους πρόσφυγες.
«Οι ντόπιοι παραμένουν οι πιο δύσκολοι, οι πιο παραδοσιακοί, οι πρόσφυγες φέρνουν μαζί τους τον ξεριζωμό, βρίσκονται σε μια διαρκή εσωτερική αναστάτωση και αναζήτηση, […] δεν τους παραξενεύουν τα καινούργια πράγματα».
Το βιβλίο παρότι μοιάζει αρχικά να αναψηλαφεί τη σχέση πατέρα και γιου, αγγίζει βαθύτερα θέματα, όπως ο ξεριζωμός και η προσφυγιά, η συνύπαρξη, η επιβίωση, ο έρωτας, η ανάγκη κατανόησης του κόσμου και ο θάνατος.
Διατρέχοντας τη δεκαετία του ’60 και του ’70, ο συγγραφέας φέρνει στο φως ιστορίες και γεγονότα που έζησε, φορτισμένα με την προσωπική του ματιά, φιλτραρισμένα, όμως, και μέσα από την οπτική των άλλων, αλλά και από την ίδια τη χρονική απόσταση που έχει μεσολαβήσει από τότε.
Ο πατέρας του συγγραφέα υπήρξε δεύτερης γενιάς μετανάστης, που βρήκε μέσα από τη μουσική τον προσωπικό του τρόπο να αποφορτίζεται και να κάνει μεγάλες δρασκελιές έξω από πραγματικότητα, προσπαθώντας να προσαρμοστεί σε ένα μέρος, όπου ο «φόβος του ξένου έχει βαθιές της ρίζες του».
Η αφήγηση συνοδεύεται από ασπρόμαυρες φωτογραφίες εκείνης της εποχής, που αναδίδουν την ατμοσφαιρική ένταση της περιόδου. Η επιτυχία του βιβλίου έγκειται στο ότι καταφέρνει να ανοίξει έναν αδιόρατο διάλογο ανάμεσα στο παρόν, το παρελθόν και το μέλλον, να αμβλύνει το χάσμα ανάμεσα στις γενιές και να εισχωρήσει βαθιά στην ψυχοσύνθεση του αναγνώστη, αποτελώντας «ένα λιτό χρονικό εκείνων των τριών νέων, που ένας έτυχε να είναι ο πατέρας του» συγγραφέα.
Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης μοιάζει να κουβαλούσε αυτό το βιβλίο καιρό μέσα του, να ζύμωνε τις ιστορίες ξανά και ξανά, να αναμετριόταν με τις εικόνες και τις αναμνήσεις του, αλλά να μην ήταν έτοιμος ακόμη να γράψει αυτό το ετεροχρονισμένο κατευόδιο στον άνθρωπο που τον ανάθρεψε και τον μεγάλωσε με περίσσεια αγάπη. Το ότι το κάνει τώρα, και όχι στην αρχή της συγγραφικής του καριέρας, αποδεικνύει πολλά για τις σταθερές που κράτησε απαραβίαστες όλα τα χρόνια της προσωπικής του σταδιοδρομίας.
Αποτυπώνοντας με λέξεις τον θάνατο του πατέρα του στο τέλος – η δυνατότερη σκηνή του βιβλίου, γραμμένη με λιτό τρόπο, αφήνοντας χώρο στο συναίσθημα να ανασάνει – ξέρει πως έχει κάπου να καταφεύγει από εδώ και μπρος κάθε φορά που τίποτα δεν θα μπορεί να τον ανακουφίσει από τα «τραύματα» και τις «πληγές» της καθημερινότητας.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
