Ο σπουδαίος Μάρκες επιστρέφει στο περιβάλλον που τόσο καλά γνωρίζει, την ισπανόφωνη Κολομβία

11 February 2022

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων, Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, Εκδόσεις Ψυχογιός

Η μυθιστορηματική πραγματεία του νομπελίστα Κολομβιανού λογοτέχνη σχετικά με τον έρωτα και τη δαιμονολογία ίσως είναι κάτι διαφορετικό από τον επικό Μάρκες των μεγάλων οικογενειακών χρονικών που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν είναι εξίσου ωραία ή ότι το βιβλίο αυτό διαφέρει στο συγγραφικό ύφος από τα υπόλοιπα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες.

Το “Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων” είναι ένα μυθιστόρημα σκοτεινό, απόκοσμο και ασφυκτικά γεμάτο από τη δεισιδαιμονία που χαρακτήριζε τον χριστιανικό κόσμο των Μέσων χρόνων, κι ας είναι ένα μυθιστόρημα η υπόθεση του οποίου διαδραματίζεται στα τέλη του 18ου αιώνα.

Καρταχένα ντε Ίντιας, δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, λίγα χρόνια προτού η χώρα ανεξαρτητοποιηθεί από τους Ισπανούς. Ένα μικρό κορίτσι δαγκώνεται στον αστράγαλο από έναν λυσσασμένο σκύλο. Πρόκειται για την Σιέρβα Μαρία, την κόρη του Μαρκήσιου ντε Κασαλντουέρο, η οποία όμως δεν έχει γνωρίσει την αγάπη από τους γεννήτορές της και έχει μεγαλώσει μαζί με τους νέγρους σκλάβους του αρχοντικού της, με αποτέλεσμα να μιλάει τις αφρικανικές γλώσσες τους και να έχει υιοθετήσει τα δικά τους πρότυπα συμπεριφοράς.

Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα, όταν το κορίτσι θα συλληφθεί ατυχώς από τους εκεί Ιεροεξεταστές, να θεωρηθεί δαιμονισμένη, εφόσον μιλάει, εκτός από ισπανικά, και σε αυτές τις, ακατανόητες για τους Ιεροεξεταστές, γλώσσες.

Τελικά το κορίτσι διακατέχεται από λύσσα ή δαίμονες; Μήπως και από τα δύο; Ή είναι απλά ένα αγριμάκι; Κανείς δεν μπορεί να αποφανθεί με σιγουριά, καθώς η άτυχη μιρκή αποσπάται από το οικείο περιβάλλον της και τοποθετείται αρχικά στο γυναικείο Μοναστήρι της Σάντα Κλάρα και, εν συνεχεία, σε ένα κελί, υποτίθεται για το δικό της καλό.

Ο νεαρός ιερωμένος Καγετάνο Ντελάουρα είναι βέβαιος-αρχικά τουλάχιστον-πως το κορίτσι κάθε άλλο παρά δαιμονισμένο είναι. Ίσως είναι απλά ταλαιπωρημένο και φοβισμένο- τι πιο συνηθισμένο για όσους έπεφταν στα νύχια της Ιεράς Εξέτασης και θύματα της θρησκοληψίας και του σκοταδισμού του Μεσαίωνα, που καταδίκαζε τους διαφορετικούς ανθρώπους σε θάνατο;

Όταν όμως ο ίδιος ο ιερωμένος θα καταληφθεί από ένα άλλο δαιμόνιο, το δαιμόνιο του έρωτα προς τη Μαρία, η οπτική του θα αλλάξει. Θα καταφέρει άραγε να γλιτώσει την κοπέλα από την Ιερά Εξέταση και να ζήσει μια ανέμελη ζωή μαζί της όπως θέλουν και οι δύο;

Ο Μάρκες επιστρέφει στο περιβάλλον που τόσο καλά γνωρίζει, την ισπανόφωνη Κολομβία και δημιουργεί ένα μυθιστόρημα μυστηριώδες και ατμοσφαιρικό, τόσο διαφορετικό από τα υπόλοιπα βιβλία του, μα συνάμα και τόσο ίδιο με τα υπόλοιπα, αφού το ύφος και το στυλ γραφής του Μάρκες είναι τόσο χαρακτηριστικό που η ταυτότητα του συγγραφέα ξεχωρίζει ήδη από την πρώτη σελίδα.

Η αφήγηση ξεκινά με το δυσάρεστο συμβάν-το δάγκωμα- συνεχίζει με την αναδρομή στην ιστορία της οικογένειας και φτάνει στο προκείμενο: τη σύλληψη της Μαρίας από τους ιερωμένους, τους εξορκισμούς και τον απελπισμένο έρωτα του Καγετάνο γι’ αυτήν.

Μέσα από την ιστορία της Μαρίας ο Μάρκες εστιάζει στις τακτικές των εξορκισμών και των μεθόδων της Ιεράς Εξάτασης για τη σύλληψη, τη φυλάκιση και τα βασανιστήρια των θυμάτων. Επίσης σκιαγραφείται το εκκλησιαστικό κατεστημένο και η κοινωνία της εποχής με το δουλεμπόριο, τη φεουδαρχία, τον λανθάνοντα έρωτα, τους Εβραίους, την ιατρική της εποχής και τις δεισιδαιμονίες.

Όπως και στα υπόλοιπα έργα του, ο συγγραφέας δεν διανοείται να μην δώσει την πλήρη τοιχογραφία της οικογένειας του Μαρκήσιου ντε Κασαλντουέρο. Περιγράφει τα πάντα με λεπτομέρεια και δεν αφήνει τίποτε στην τύχη. Το “Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων” είναι όμως το πιο σκοτεινό από τα πονήματά του, ένα έργο που αποπνέει όλη την τρέλα και τον θρησκευτικό παραλογισμό του Μεσαίωνα, σε ευθεία αντίθεση με τον ορθολογισμό του σήμερα.

Οπωσδήποτε το θέμα του βιβλίου περί δαιμόνων και εξορκισμών κάθε άλλο παρά ευχάριστο είναι, όπως εξάλλου και το τέλος του. Αξίζει όμως να διαβαστεί, πρώτον διότι είναι Μάρκες και, δεύτερον, διότι λίγα βιβλία απεικονίζουν με τόση ενάργεια τον κόσμο της Λατινικής Αμερικής στα τέλη του Μεσαίωνα που άργησε να τελειώσει σε ορισμένα μέρη.