Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Η χαρτοπετσέτα, Νίκος Φρατζέτης

Η νέα ποιητική συλλογή του Νίκου Φρατζέτη, τρίτη κατά σειρά, παρόλο που δεν διαρρηγνύει τους δεσμούς της με την προηγούμενη, τουλάχιστον στο επίπεδο της ατμόσφαιρας, του κλίματος και του ρυθμού των ποιημάτων, διευρύνει σημαντικά το πεδίο της ποιητικής του καλλιτέχνη ο οποίος στρέφεται τώρα, πολύ πιο έντονα και συνειδητά, στη σύνθεση ποιητικών μικροϊστοριών, στη δημιουργία δηλαδή ποιημάτων που δεν κρύβουν τον πεζολογικό τους χαρακτήρα ο οποίος απορρέει ακριβώς από την αφηγηματική τους πρόθεση και προσανατολισμό. Η πεζολογική αυτή διάθεση υπηρετείται και καταδεικνύεται πολύ εύστοχα από τον τίτλο της συλλογής, Η χαρτοπετσέτα, που προκρίνει το ασήμαντο, το καθημερινό, το χρηστικό και το αντιποιητικό ως το κέντρο εκείνο γύρω από το οποίο συγκεντρώνονται, συνυπάρχουν και συλλειτουργούν τα επιμέρους ποιήματα της συλλογής.

Οι ποιητικές εξιστορήσεις προσλαμβάνουν διάφορες μορφές διαμορφώνοντας ένα ευρύ φάσμα θεμάτων και θεματικών. Μπορεί να προσιδιάζουν σε εξομολογητικούς μονολόγους που έχουν ως πυρήνα την απουσία και τον πόνο που αυτή προκαλεί, σε ποιητικές αλληγορίες, σε αναδρομικές αφηγήσεις που χτίζονται γύρω από συγκεκριμένα πρόσωπα και από τη σχέση του ποιητικού υποκειμένου μαζί τους, σε έναν απολογισμό ζωής με την επισήμανση των βασικών σταθμών της, ακόμα και σε ερωτικά στιγμιότυπα που, μέσα από την αποτύπωση της στιγμής, στοιχειοθετούν και διαγράφουν ολόκληρη την πορεία και την εξέλιξη ενός έρωτα και, γενικότερα, του ερωτικού φαινομένου. Μέσα στις ιστορίες αυτές, συνήθως θλιβερές και απογοητευτικές, χωνεύεται μια θυμοσοφία και μια φιλοσοφία ζωής που έχει στο κέντρο της την πικρή, σκληρή πραγματικότητα. Πρόκειται για μία στροφή σε ένα είδος ποιητικού ρεαλισμού ή ακόμα και νατουραλισμού – αν θελήσουμε να χρησιμοποιήσουμε καταχρηστικά τον όρο – που εφαρμόζεται στην ποίηση διατηρώντας το κλίμα, τη διάθεση και την ατμόσφαιρα της πεζογραφίας. Ο ρυθμός, ωστόσο, διαφέρει σημαντικά. Γιατί στα ποιήματα του Φρατζέτη προεξάρχει η πικρία και η αίσθηση ενός παράπονου που μόνο με την συν-κινητική λειτουργία της ποίησης μπορεί να ταυτισθεί. Η παραδοχή, με άλλα λόγια, των πτυχών της πραγματικότητας λειαίνεται και απαλύνεται, σε κάποιο, βαθμό ακριβώς επειδή αντικρίζεται και προσλαμβάνεται ποιητικά και η όποια απογοήτευση μοιάζει να σταθμεύει και να σταματά στο ποίημα και όχι στην ψυχή του ποιητή. 

Οι ποιητικές μικροαφηγήσεις, όμως, είναι η μία όψη του νομίσματος. Γιατί κοντά σε αυτές στέκουν ποιήματα «καθαρόαιμα», ποιήματα με έκδηλη τη συγκινησιακή φόρτιση, τεχνουργημένα πάνω στη βάση μιας πρόθεσης υψηλής, αναγεννητικής, λυτρωτικής: δεν θα πεθάνουμε απόψε, να το ξέρεις./ Απόψε θα γίνουμε ένα/ και δεν θα έχουμε πια γυρισμό στο μοναχικό εγώ μας./ Απόψε θα ζήσουμε ξανά. («Δεν θα πεθάνουμε απόψε»). Στα ποιήματα αυτά ο Φρατζέτης επιχειρεί έναν απολογισμό και μία αναμέτρηση με τις ανθρώπινες πράξεις και πρακτικές, μία αναμέτρηση της ίδιας της ποίησης με την πράξη, με την πρώτη να στέκεται θαρρετά μπροστά στη δεύτερη, να την ελέγχει και, εν τέλει, να την αναμορφώνει μέσα από τη μεθόδευση  μιας αυτοκριτικής: Τώρα με χαρά και τρόμο θερίζουμε/ πορνεία, πείνα, ανεργία, ανέχεια/ βαδίζοντας μηχανικά με ψηλά το κεφάλι,/ δίχως ίχνος τύψης,/ για να καλλιεργήσουμε το μεγαλύτερο των αγαθών:/ την απελπισία. («Η συγκομιδή») Η αυτοαναφορικότητα δεν λείπει, αντίθετα αναδύεται ορμητική από τους στίχους των ποιημάτων αυτών, οδηγώντας σε μια ποίηση βαθιά εξομολογητική, προσωπική, γι’ αυτό ακριβώς τραγική στο μέτρο και στο βαθμό που μετουσιώνει και μεταθέτει την αλήθεια του ανθρώπου στην αλήθεια της τέχνης: Πάντα είχα την ελπίδα ότι θα έμενα σε σπίτι με παράθυρα/ παρέα με ένα τασάκι, ένα τσιγάρο και τη γάτα μου./ Να ταξιδεύω μαζί ε τους περαστικούς στις δικές τους ιστορίες./ Να απαλύνω με όποιον τρόπο μπορώ τους δικούς τους πόνους. («Το παράθυρο») Η αυτοαναφορικότητα φτάνει και αγγίζει στην ακραία της εκδοχή έναν διάχυτο στο ποίημα ερωτισμό, στενά συνυφασμένο τόσο με το ποιητικό κέντρισμα, όσο και με την ίδια την ποιητική πράξη. Αγγίζει, όμως, και την ελπίδα που εμποτίζει την ποιητική σκέψη και έκφραση και διοχετεύεται στους στίχους με τη μορφή μιας εκ των προτέρων πραγμάτωσής της, μιας πρώιμης εκπλήρωσής της: Να ξυπνήσω ένα πρωί με δυο φτερά να στολίζουνε τη ράχη μου./ Να αποτινάξω στους ουρανούς την κούραση που ορίζει τη σκέψη και το κορμί μου./ Τη θλίψη μου να την ποτίσω στα βουνά./ Στα βουνά, που ξέρουν καλά να αλέθουν το κακό. («Προσπάθεια»)

Η ποιητική συλλογή του Νίκου Φρατζέτη χαράσσει βαθύτερα τον δρόμο προς μια ποίηση απογυμνωμένη από τα στολίδια του λόγου, από μια στιχουργία περίτεχνη και φορτωμένη, προς μια ποίηση που ενδιαφέρεται μόνο για την αλήθεια των νοημάτων, γι’ αυτό ακριβώς τα αφήνει να προβάλλουν με ευθύβολο και ευθύ τρόπο και να λάμψουν με την απλότητα και την αμεσότητά τους. Είναι μια βαθιά αντίληψη για την τέχνη αυτή από την στιγμή που προκρίνει και υπηρετεί την καθαρότητα και την ουσία που δεν είναι άλλη από αυτό που ο λόγος σημαίνει και όχι αυτό που υποδηλώνει ή υπονοεί. Ο ίδιος ο ποιητής, σε ένα ποίημα ποιητικής, αποκαλύπτει αυτήν ακριβώς την πτυχή της τέχνης του και την αποδέχεται ως ιδιαιτερότητα η οποία έχει την αξία και τη σημασία της, προβάλλει ως δίδαγμα για την ίδια την ποιητική πράξη και πρακτική: Θα ήθελα να είχα περισσότερες λέξεις./ Να περιγράφω καλύτερα τα πύρινα ηλιοβασιλέματα, τα εβένινα μαλλιά σου, τον μακρύ σου λαιμό. Δεν έχω όμως. («Οι λέξεις»)

Η χαρτοπετσέτα, πέρα από ένα βιβλίο ποίησης και ποιητικής, λοιπόν, συνιστά και ένα βιβλίο – «πρόταση» για τη σύγχρονη ποίηση, μία πρόταση που έχει στο κέντρο της την ειλικρίνεια, την ευθύτητα και την αποφυγή του περιττού ή του περίτεχνου στο λόγο, ιδιαίτερα όταν αυτό κινδυνεύει να θολώσει το περιεχόμενο και το νόημα. 

Efstathia Dimou

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular