***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Χάρης Βλαβιανός, Adieu, Εκδόσεις Νεφέλη
Εικοσιτέσσερα χρόνια μετά την πρώτη έκδοση, η συλλογή Adieu του Χάρη Βλαβιανού επανεκδίδεται και επανακυκλοφορεί για τέταρτη συνεχόμενη φορά, αποδεικνύοντας την αντοχή και την επιμονή της στο χρόνο και τη σταθερή, σημαίνουσα πλέον, θέση που έχει κερδίσει μέσα στο σύνολο της ποιητικής παραγωγής του συγγραφέα. Ο τίτλος ενισχύει κάπως το οξύμωρο που δημιουργεί ο συνδυασμός της λέξης «Αντίο» με την σταθερότητα με την οποία επανέρχεται το βιβλίο αυτό μέσα στα λογοτεχνικά πράγματα του καιρού και του τόπου και αποδεικνύει, ίσως, πως κάθε ποιητική συλλογή που επιχειρεί το κλείσιμο ενός κεφαλαίου της ζωής και της τέχνης ενός συγγραφέα, συνιστά, εν τέλει, έναν διαρκή, ανοιχτό λογαριασμό που τροφοδοτεί συνεχώς και αδιάλειπτα τη μελλοντική πορεία του δημιουργικού βίου.
Η συλλογή αποτελείται από πέντε επιμέρους ποιητικές ενότητες καθεμιά από τις οποίες ανατέμνει και διερευνά μια διαφορετική πτυχή της ζωής και της τέχνης του ποιητή κατά τρόπο τέτοιον, ώστε οι δύο αυτές πλευρές να συνυφαίνονται και να συνυπάρχουν, όπως ακριβώς οι δύο όψεις ενός και του αυτού νομίσματος. Ιδωμένο από αυτήν την άποψη, το βιβλίο αποτελεί ένα είδος απολογίας και απολογισμού μαζί, που έχει στόχο να καταδείξει πως η ποίηση είναι, εν τέλει, η τέχνη της ζωής, στο μέτρο και στο βαθμό που την αποτυπώνει, αλλά και την τεχνουργεί, θέτει δηλαδή το πλαίσιο και τις διαστάσεις μέσα στις οποίες αυτή κινείται και εξελίσσεται. Γιατί πράγματι, τουλάχιστον όσον αφορά τα βιωματικά, αυτοαναφορικά ποιήματα που εκκινούν από προσωπικές εμπειρίες, στιγμές και πρόσωπα της ζωής του ποιητή, εκείνο που μπορεί κανείς να παρατηρήσει και να επισημάνει είναι η εκμετάλλευση και ο χειρισμός της στιχουργίας κατά τρόπο τέτοιο ώστε να υπηρετεί τη σχηματοποίηση όχι μόνο της βιωμένης γνώσης, αλλά και του αισθήματος του ποιητικού υποκειμένου. Σε αυτό το σημείο, μάλιστα, αναδεικνύεται και η ιδιαιτερότητα της ποίησης του Βλαβιανού η οποία διακρίνεται για τη διφυή της υπόσταση και λειτουργία. Παρόλο που η πρώτη εντύπωση είναι ότι στα ποιήματα προεξάρχει ο ορθολογισμός, η ευθυκρισία και η προσπάθεια για την ψύχραιμη ενατένιση του συγκλονιστικού και του καταλυτικού, του καθοριστικού για τη ζωή και την ψυχοσύνθεση γεγονότος ή προσώπου, στην πραγματικότητα, το αίσθημα, ο πόνος και ο σπαραγμός που δονεί την ψυχή και την γραφίδα του ποιητή είναι αυτό που δίνει τον ρυθμό και τον τόνο: Όλα αυτά τα χρόνια/ ζούσα για να σ’ εκδικηθώ,/ όχι γι’ αυτό που ήσουν/ή κατάντησες στο μεταξύ/ αλλά γι’ αυτό που είμαι/ που ήμουν ανέκαθεν./ Τριάντα χρόνια πίστευα/ πως πόνος σημαίνει/ να μην έχεις αγαπηθεί./ Σημαίνει αγαπάω. («Ευλογημένος ο…») Πρόκειται δηλαδή για μία ποίηση που ενώ δεν αρνείται την εκλογικευτική της διάσταση, την αφήνει να συνυπάρχει και να συμπλέκεται με το πάθος, τη συγκίνηση, την εσωτερική έξαρση της ψυχής του ποιητή. Από τη σύζευξη αυτή, μάλιστα, προκύπτει και απορρέει η διττή φυσιογνωμία των ποιημάτων που κινούνται και τεχνουργούνται με πρόθεση και στόχευση αφηγηματική και ποιητική ταυτόχρονα. Παράλληλα, δηλαδή, με την αφηγηματικότητα που υπηρετεί το στήσιμο και την αναπαραγωγή του βιώματος και της εμπειρίας, ενίοτε τραυματικής, λειτουργεί και η ποιητικότητα η οποία αναδύεται πάντα σε συνάρτηση με τη μνήμη και την πληγή που η μνήμη αυτή φέρει σαν σημάδι ανεξίτηλο και αξεπέραστο: Εγώ όμως έφυγα/ υποτασσόμενος στη θέληση/ της υστερόβουλης σάρκας μου/ που εμένα, τον εκλεκτό όπως λέτε,/ διάλεξε πρώτο να παγιδεύσει/ στη διχασμένη, άρρωστη φύση της. («Τέλος»)
Η ποιητικότητα αυτή, άλλοτε λανθάνει και άλλοτε αναδεικνύεται κυρίαρχη, εμποτίζοντας το ποίημα σε τέτοιο βαθμό, ώστε να το μεταθέτει και να το τοποθετεί εξ ολοκλήρου στην περιοχή του λυρισμού. Σε αυτή την ομάδα, των καθαρά λυρικών ποιημάτων, μπορεί να εντοπίσει κανείς το γνήσιο, πηγαίο, ανόθευτο ερωτικό αίσθημα που μορφοποιείται σε στίχους που κινούνται ανάμεσα στην αυθορμησία και στην υπακοή στους κανόνες του λυρισμού, κανόνες οι οποίοι οδηγούν με ευθύτητα στην σύνθεση ολιγόστιχων συγκριτικά ποιημάτων που συμπυκνώνουν και εγκιβωτίζουν μέσα στην άκρα συντομία τους την ύπαρξη και τον παλμό ενός μεγάλου αισθήματος και πάθους: Δεν είμαι άνθρωπος κοινός. Ένας ερωτευμένος είμαι.// Σε σκέφτομαι όχι σαν κάποιος που σκέφτεται/αλλά σαν ο ένας που αγαπάει. («V») Στα λυρικά του ποιήματα ο Βλαβιανός δεν απεκδύεται εντελώς τη φιλοσοφική πρόθεση και διάσταση που αναμφίβολα έχει η ποίησή του, της προσδίδει όμως ένα διαφορετικό περιεχόμενο οδηγώντας την όχι στην έκπτωση, αλλά στη μετουσίωσή της σε μία έκφραση καθαρή, ακτινοβολούσα ειλικρίνεια και αλήθεια. Το στοιχείο αυτό καταδεικνύει και αποκαλύπτει την πίστη του ποιητή στη δύναμη και τη δυναμική της ποίησης, στην καταλυτική της επενέργεια πάνω στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και στον τρόπο με τον οποίο αυτή μπορεί να σχηματοποιήσει και να διασώσει το αίσθημα. Δεν είναι τυχαίο ότι μία εκ των ενοτήτων του βιβλίου τιτλοφορείται «Η αντοχή των ποιητών», φράση που παραπέμπει ευθέως στην καταξίωση της ποίησης, αλλά και των τεχνιτών της, ως της κατεξοχήν τέχνης που κατορθώνει το ακατόρθωτο, τη νίκη δηλαδή απέναντι στο χρόνο και τη φθοροποιό του δύναμη, απέναντι στο αδιαμόρφωτο, άτακτο, συγκεχυμένο σύμπαν: Να βρω τον τόπο μου σε μια πρόταση, συμπαγή,/ σαν να είχε σφυρηλατηθεί σε μέταλλο./ Όχι για να γοητεύσω./ Όχι για να κερδίσω την υστεροφημία./ Μια ακατανόμαστη ανάγκη για τάξη, ρυθμό, μορφή·/ τρεις λέξεις που εναντιώνονται στο χάος και την ανυπαρξία. («Czeslaw Milosz»)
Η ποίηση του Βλαβιανού είναι γεμάτη από τις σκέψεις ή, καλύτερα, από τη σκέψη του ποιητή. Είναι μια ποίηση αποφαντική και διερευνητική μαζί. Την ίδια στιγμή, δηλαδή, που ο ποιητής μοιάζει να καταθέτει και να αποτυπώνει την προσωπική του, ποιητική θεώρηση για όλα εκείνα που προσλαμβάνει ως ερεθίσματα, την ίδια εκείνη στιγμή οι όποιες βεβαιότητες μοιάζουν να ανατρέπονται ή, τουλάχιστον, να τίθενται υπό αμφισβήτηση και διερώτηση. Δημιουργείται, κατ’ αυτόν τον τρόπο, μία πορεία και ένα ποιητικό πεδίο διφυές και δισυπόστατο που έχει στη βάση του την εναγώνια προσπάθεια του ποιητή να ανακαλύψει την αλήθεια στην σωστή, την καίρια και αρμόζουσα έκφραση. Η αλήθεια δηλαδή του περιεχομένου και η επιδίωξή της καταλήγει να καταστεί ζήτημα έκφρασης, ζήτημα ποιητικής. Γι’ αυτό ακριβώς και τα ποιήματα του βιβλίου μοιάζουν να υπερασπίζονται ένα συγκεκριμένο ύφος και, συνακόλουθα, ήθος λόγου. Από αυτήν την άποψη η αποφθεγματικότητα πολλών από τους στίχους συνυπάρχοντας με την υπόθεση, τον προβληματισμό, την αμφιβολία, αλλά και το αίσθημα, τη συγκίνηση, την ευαισθησία διαμορφώνει έναν ιδιαίτερο τύπο ποιητικής σκέψης και έκφρασης, πολύ κοντά σε αυτό που θα ορίζαμε ως στοχαστική ποίηση, μια ποίηση δηλαδή που αφήνει το αίσθημα να τροφοδοτήσει την περίσκεψη και τη λεκτική της αποτύπωση.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
