***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Τον Ντοστογιέφσκι τον αποκάλεσαν προχειρογράφο, κοινότοπο, υστερικό, συγγραφέα φτηνών αναγνωσμάτων.
Ο ίδιος έχει δώσει τις απαντήσεις του μέσα από το έργο του. Ύστερα από αυτόν η λογοτεχνία δεν είναι πια η ίδια. Αν υπάρχουν ακόμα άνθρωποι των γραμμάτων που αναρωτιούνται γιατί ο Ντοστογιέφσκι θεωρείται ο σημαντικότερος μυθιστοριογράφος όλων των εποχών ας σκεφτούν μόνο πόσα κατάφερε.
Δεν είναι εύκολο να αφήσεις πίσω σου τέσσερα μείζονα έργα, όπως το Έγκλημα και Τιμωρία, οι Δαιμονισμένοι, ο Ηλίθιος και οι Αδελφοί Καραμαζόφ. Ούτε είναι εύκολο να περιγράψεις τον κόσμο εκατό χρόνια μετά, προδιαγράφοντας το ρόλο της θρησκείας και της επαναστατικής προπαγάνδας, τον θρίαμβο αλλά και την σύγχυση των ιδεολογιών, το αλλοπρόσαλλο κράτος με το στρεβλό δικαστικό σύστημα και την κολοβωμένη εκπαίδευση.
Πρώτος μετέφερε τη δράση από το δρόμο στην ψυχή του ανθρώπου αλλάζοντας μια για πάντα την αποστολή του μυθιστορήματος. Την ίδια στιγμή έπαιξε τα βαριά χαρτιά της φιλοσοφίας θέτοντας εξαρχής τα κεφαλαιώδη ερωτήματα για τον Θεό και τον άνθρωπο, για την ύπαρξη και τον κόσμο. Στο επίπεδο του διανοητικού στοχασμού προσέφερε πολύ περισσότερα από ό,τι οι επαγγελματίες φιλόσοφοι της εποχής του.
Αλλά μήπως και στην αφηγηματική μορφή λίγα προσέφερε; Πειραματίστηκε τόσο με την μυθιστορηματική δομή και καθ’ ομολογία του ίδιου του Τζόις και της Γουλφ άνοιξε τον δρόμο στο μοντερνισμό και στο σύγχρονο μυθιστόρημα. Ανανέωσε τους όρους και τις τεχνικές του αστυνομικού αφηγήματος. Είναι αυτός που μας έμαθε ότι το μυθιστόρημα δεν είναι έργο για ένα ρόλο αλλά πολλοί πρωταγωνιστές, πολλές ιστορίες που διαμορφώνονται στο χαρτί όπως η μοίρα διαφορετικών ανθρώπων. Ταυτόχρονα μόλυνε ανεπανόρθωτα το σώμα της λογοτεχνίας με τον ιό της αμφιβολίας μεταβάλλοντας τα δεδομένα του ανθρώπινου δράματος στις σελίδες των βιβλίων. Οι αντιήρωές του απαλλαγμένοι από τη δογματική βεβαιότητα του καλού και του κακού μετέδωσαν το «μικρόβιο» σε πολλούς χαρακτήρες της παγκόσμιας μυθοπλασίας.
Με τον τρόπο του επίσης άνοιξε διάλογο με τους επιγόνους του, συγγραφείς και φιλοσόφους, μεταξύ των οποίων ο Κάφκα, ο Καμύ, ο Φώκνερ, ο Μοράβια, ο Νίτσε και ο Βιτγκενστάιν.
Και βέβαια να μην ξεχνάμε πως είναι ο συγγραφέας που δημοσίευσε ίσως το μεγαλύτερο μυθιστόρημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας σε συνέχειες μέσα σε μία διετία. Οι Αδελφοί Καραμάζοφ, αυτό το τιτάνιο εγχείρημα ολοκληρώθηκε πάνω στην κινούμενη άμμο της επιφυλλίδας.
Ανατρεπτικός, δεινός στοχαστής, απαράμιλλος σκηνοθέτης της κινηματογραφικής δράσης, άνισος αλλά και μεγαλοφυής, στοίχειωσε για πάντα την αναγνωστική μας συνείδηση.
Ποιος να συγκριθεί μαζί του;
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
