Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Πορτρέτα, Αθηνά Βογιατζόγλου, Εκδόσεις Κέδρος 

Η πρόσφατη συλλογή ποιημάτων της Αθηνάς Βογιατζόγλου, που κυκλοφορεί υπό τον μονολεκτικό τίτλο Πορτρέτα, στρέφει με άκρα ευθύτητα τις προσδοκίες του αναγνώστη προς την κατεύθυνση μιας ποίησης «προσωποκεντρικής», θεματικά, δηλαδή, προσανατολισμένης προς την ποιητική επεξεργασία μορφών και προσωπικοτήτων που κέντρισαν τη δημιουργική έμπνευση της ποιήτριας, ώστε να επανατεχνουργήσει με τα ποιήματά της την φυσιογνωμία και, εν τέλει, την ίδια τους την ύπαρξη. Τα πρόσωπα αυτά, είτε κατονομάζονται, είναι δηλαδή συγκεκριμένα και ιστορικά προσδιορισμένα, πραγματικά και υπαρκτά, είτε είναι ανώνυμες, απροσδιόριστες φιγούρες που προσεγγίζονται με μια διάθεση και τάση αποκρυπτογράφησης των ποικίλων πτυχών της ύπαρξής τους, της διερεύνησης, δηλαδή, του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνονται και αντιδρούν στις συνθήκες της ζωής και της κάθε συγκυρίας. Ανάμεσα στα πρόσωπα και τις μορφές αυτές, εντάσσεται και η ίδια η ποιήτρια, με ποιήματα αυτοαναφορικά, επικεντρωμένα στη δική της περίπτωση, σε ένα είδος ανατομίας των σκέψεων και της συμπεριφοράς της.

Πολλές από τις ποιητικές συνθέσεις προσλαμβάνουν το χαρακτήρα και τη χροιά στιγμιοτύπων ή περιστατικών που αποκαλύπτουν, μέσα από την άκρα συντομία της έκφρασης και της έκθεσης, το βαθύτερο νόημα και τη σημασία κάποιων κινήσεων ή συμπεριφορών στις οποίες συμπυκνώνεται ολόκληρη η βιοθεωρία κι η κοσμοθεώρηση τόσο των ίδιων των πρωταγωνιστών, όσο και της ποιήτριας. Άλλοτε πάλι το ποίημα παίρνει τη μορφή μιας αναδρομής, μιας επιλεκτικής παρουσίασης των βασικών σημείων της ανθρώπινης ζωής, έτσι που αυτή να ταυτίζεται με το ποίημα, όχι μόνο στο επίπεδο του περιεχομένου, αλλά και σε αυτό της μορφής, στο μέτρο και στο βαθμό που και τα δύο – ζωή και ποίημα – αποτελούν δημιουργίες που διακρίνονται για τη συντομία, την πυρηνικότητα και την εκρηκτικότητα τους. Πράγματι, το στοιχείο εκείνο που αναδύεται ως βαθύτερη πρόθεση και στόχευση της ποιήτριας είναι αυτό που θα μπορούσε να διατυπωθεί ως «ανα-λογισμός», ως επαναφορά δηλαδή σε συγκεκριμένους θεματικούς πυρήνες, είτε αυτοί είναι πρόσωπα, είτε οι συμπεριφορές, οι συνήθειες και οι πράξεις τους, προκειμένου να διερευνηθεί ή καλύτερα να αποκαλυφθεί η αλήθεια της ζωής και της ύπαρξης. Η αλήθεια αυτή μπορεί να είναι απογοητευτική ή δυσάρεστη, είναι όμως πάντοτε γήινη, ανθρώπινη, γι’ αυτό και γίνεται εύκολα ή εύλογα αποδεκτή: Γιώργο τον ξέρουν στη γειτονιά/ κι όλους με το μικρό τους χαιρετάει·/ δεξιά κι αριστερά νεύει,/ σαν σε χωριό./ Όσοι τρυφερά ανταποδίδουν/ έχουν κι από ένα σ που όλο ξετυλίγεται./ Όσοι τον κοροϊδεύουν κρύβονται/ πίσω απ’ το επώνυμό τους. («Η υπογραφή»)

Το στοιχείο εκείνο, όμως, που, βασικά, προσδίδει στα ποιήματα της συλλογής την ιδιοτυπία και την ιδιαιτερότητά τους είναι το γεγονός ότι ο τρόπος και η μέθοδος της σύνθεσης προσεγγίζουν σε μεγάλο βαθμό την τέχνη του σχεδίου και της ζωγραφικής, μαρτυρούν, δηλαδή, την οικείωση της ποιήτριας στη μέθοδο και τη μεθόδευση που υιοθετεί ένας ζωγράφος, προκειμένου να φιλοτεχνήσει ένα πορτρέτο. Πρόκειται για μια τεχνική που αντιμετωπίζει την κάθε λέξη και, κατ’ επέκταση, τον κάθε στίχο σαν πινελιά η οποία έρχεται για να τεχνουργήσει από κοινού με άλλους στίχους – πινελιές μια ανθρώπινη μορφή όπως αυτή συντίθεται από τα εξωτερικά και εσωτερικά της χαρακτηριστικά. Είναι μια ξεχωριστή αντίληψη για την τέχνη της ποίησης αυτή, που την αντικρίζει ξεκάθαρα σαν τέχνη της σύνθεσης και όχι απλώς της συγγραφής και που βλέπει στη διαδικασία οικοδόμησης του ποιήματος το καθαρό ανάπτυγμα μιας μορφής ανθρώπινης, συγκεκριμένης και, ταυτόχρονα, αντιπροσωπευτικής. Γιατί ενώ τα περισσότερα από τα ποιήματα που επιχειρούν να συνθέσουν ένα πορτρέτο εκκινούν από μια μορφή συγκεκριμένη, στην πραγματικότητα, αυτό που τεχνουργούν είναι μια ανθρώπινη εκδοχή, μια πλαστή ύπαρξη που ακουμπά στην αλήθεια, ακουμπά όμως και στο «ψέμα», το αληθινό ψέμα της τέχνης. Από αυτήν την άποψη οι ποιητικές συνθέσεις της Βογιατζόγλου προσφέρουν την ευκαιρία ή, καλύτερα, την εμπειρία της καταβύθισης μέσα στις ποικίλες εκδοχές του ανθρώπου οι οποίες συνενωμένες και αλληλοεπικαλυπτόμενες συνθέτουν και συνέχουν την ανθρώπινη ύπαρξη γενικά, μορφοποιημένη με αποκλειστική στόχευση την αλήθεια, αλλά και με μια διάθεση κατανόησης και, ενίοτε, συγκίνησης, της συγκίνησης που βιώνει ο καλλιτέχνης στη σκέψη της ανθρώπινης ζωής και τύχης.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο λεκτικός τρόπος της ποιήτριας η οποία υιοθετεί αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως απεύθυνση, ως απευθείας, δηλαδή, αναφορά σε δεύτερο ή τρίτο ενικό, στο πρόσωπο που μπαίνει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος κάθε φορά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το ποιητικό υποκείμενο προσιδιάζει σημαντικά σε κάτι αντίστοιχο με τον παντογνώστη αφηγητή της αφηγηματικής πεζογραφίας και η παρουσία του ενισχύεται σημαντικά τόσο στο επίπεδο της δημιουργίας, όσο και σε αυτό της πρόσληψης. Γιατί αυτό που κατορθώνεται με αυτόν τον τρόπο είναι η απόλυτη σύμπτωση στους χρόνους κατά τους οποίους συντίθεται το ποίημα και, ταυτόχρονα, προσλαμβάνεται, πρώτα πρώτα, από την ίδια την ποιήτρια, στο μέτρο και στον βαθμό που και αυτή μοιάζει να κατανοεί και να υπεισέρχεται βαθύτερα τόσο στην ίδια τη φυσιογνωμία του προσώπου, όσο και στη δική της ψυχοσύνθεση. Διαμορφώνεται, δηλαδή, μια γέφυρα η οποία έχει στη μία της όχθη το επίκεντρο της δημιουργικής έμπνευσης της ποιήτριας, τον άνθρωπο του οποίου το πορτρέτο θέλει να φιλοτεχνήσει, και στο άλλο άκρο την ίδια, όπως αυτή έχει χωνευτεί με το πρόσωπο που έχει αποτελέσει το κινητήριο ερέθισμα της δημιουργίας της. Η μορφοποίηση, λοιπόν, του πορτρέτου, που ταυτίζεται με το ποίημα εμπλέκει εξίσου το πρόσωπο και την ποιήτρια σε ένα αξεχώριστο σύνολο που κινείται και ταλαντεύεται ανάμεσα στην προσωπογραφία και την αυτοπροσωπογραφία με την δεύτερη να προκύπτει ως αναγκαία και αναγκαστική συνέπεια της πρώτης: Απαρνήθηκε το κρέας, ύστερα το ψάρι,/ τα βραστά λαχανικά,/ τη σούπα·/ έμεινε η νουγκατίνα./ Ακόμη λιώνει μες στο στόμα μου η τελευταία/ κουταλιά της.// Γιαγιά, πικράδα στης ζαχαροπλαστικής την πίσω όψη… («Η νουγκατίνα») Πρόκειται για μια σαφή κατάφαση στη θέση που θέλει τους άλλους να αποτελούν κομμάτι του εαυτού και τον εαυτό να ερμηνεύεται και να αποκρυπτογραφείται μέσα από τους άλλους.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular