Η Γκιλοτίνα του Ναυπλίου, Φαίδων Κυριακού, Εκδόσεις Κέδρος
Ο Φαίδων Κυριακού έχει ήδη εκδώσει δύο παιδικά βιβλία, ωστόσο «Η ΓΚΙΛΟΤΙΝΑ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ», που κυκλοφόρησε τον περασμένο Δεκέμβρη από τις Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ, είναι το πρώτο του μυθιστόρημα στη λογοτεχνία ενηλίκων.
Η καθιέρωση της γκιλοτίνας του Ναυπλίου ως μέσο εκτέλεσης το 1834, ήταν η έμπνευση του Κυριακού για τη δημιουργία αυτού του εξαιρετικού έργου. Μια μορφή εκτέλεσης που δεν έγινε, όπως ήταν αναμενόμενο, αποδεκτή από την κοινωνία με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτό να βρεθούν «δήμιοι» για την εκτέλεση των ποινών. Εκεί λοιπόν, στο αθλιότερο δεσμωτήριο της τότε Ελλάδας, στο Παλαμήδι του Ναυπλίου δύο θανατοποινίτες περιμένουν τον αποκεφαλισμό τους. Ο Πάρης Πρεβώ, από Γάλλο πατέρα και Ελληνίδα μητέρα και ο Ανέστης Ρίζος ή Λιανός. Δυο διαφορετικοί άνθρωποι που ενώ έκαναν ο καθένας το δικό του ταξίδι στη ζωή, βρέθηκαν ενώπιον ενός κοινού τέλους. Ένα τέλος όμως που θα αναβληθεί όταν η βάρκα με τους Δήμιους, ερχόμενη από το Μπούρτζι, θα αναποδογυρίσει με αποτέλεσμα οι δήμιοι να πνιγούν. Έτσι, μέχρι να βρεθούν οι αντικαταστάτες, οι δύο άντρες θα έχουν την ευκαιρία να ξεδιπλώσουν τις ζωές τους και ο αναγνώστης να εντρυφήσει σε μια αφήγηση γοητευτική.
Ο εσωστρεφής Πρεβώ, γεννημένος στη Μήλο, ορφανεύει στα δεκαπέντε του χρόνια. Όνειρό του είναι να πάει στο Παρίσι. Όνειρο που θα το πραγματοποιήσει με έναν απρόσμενο τρόπο καθώς θα τον βοηθήσει η γνώση της γαλλικής γλώσσας που του είχε μάθει ο πατέρας του. Ο μόλις λίγα χρόνια μικρότερος του, ο Λιανός από την Χίο, έχει γλυτώσει κυριολεκτικά από θαύμα από τη σφαγή της Χίου όταν ξεκινά το δικό του ταξίδι προς στην Ηπειρωτική Ελλάδα.
Η ιστορία εξελίσσεται σε δύο αφηγηματικούς χρόνους. Το 1872 από τη μια, όταν οι δύο άντρες είναι στην φυλακή και από εκεί με αναδρομές η αφήγηση επιστρέφει στο έτος 1820 και παρακολουθεί την πορεία από το σημείο εκείνο και μετά, όταν, ουσιαστικά, ξεκινούν και οι δύο τη ζωή τους. Αξίζει να αναφερθούμε στον αριστουργηματικό τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας συνδέει τα πραγματικά, ιστορικά γεγονότα και τα πρόσωπα με τους φανταστικούς ήρωες του δημιουργώντας ένα συνταρακτικό αποτέλεσμα που κινείται ανάμεσα στην αλήθεια και στη μυθοπλασία. Κι ενώ παρακολουθούμε τον αντίκτυπο που είχε η Ελληνική Επανάσταση στην Ευρώπη μέσα από τη ζωή του Πρεβώ, η αφήγηση στρέφεται στον Λιανό και αναδεικνύει τι συνέβαινε στον Ελλαδικό χώρο την ίδια περίοδο.
Στην Ευρώπη το ενδιαφέρον για τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό είναι ήδη μεγάλο, ας μην ξεχνάμε ότι έχει προηγηθεί η Αναγέννηση, ενώ οι Γάλλοι βλέπουν με ιδιαίτερη συμπάθεια την Ελληνική επανάσταση καθώς είναι άκρως ευαισθητοποιημένοι ύστερα από τη δική τους, πρόσφατη, επανάσταση που διήρκεσε από το 1789 έως το 1799. Με ευρηματικό τρόπο ο συγγραφέας στήνει τη γνωριμία του Πρεβώ με τον Ντελακρουά και τους πίνακές που ο μεγάλος φιλέλληνας ζωγράφος αφιέρωσε στην ελληνική εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον αναγνώστη να αντιληφθεί με ποιους τρόπους κινητοποιήθηκαν οι συνειδήσεις των Ευρωπαίων υπέρ της ελληνικής επανάστασης. Από την άλλη η γνωριμία του με τον τυφλό νεαρό τότε Λουϊ Μπράιγ, του ανθρώπου που αγωνιζόταν να βρει τρόπο να διαβάσει, τον δίδαξε πολλά.
«… Το μυαλό μου έτρεξε αυτόματα πολλές δεκαετίες πίσω, σ’ ένα αγόρι που γνώρισε τον κόσμο όπως τον ένοιωθα εκείνη την ώρα μέσα στο σκοτεινό κελί. Μα αυτό δεν ήταν ένα συνηθισμένο παιδί, μπόρεσε να βγει από την φυλακή του, να πλάσει ένα κόσμο στα μέτρα του και να παρασύρει κι όλους όσοι βρίσκονταν φυλακισμένοι μαζί του. Η δική μου μοίρα θα ‘ταν σίγουρα αλλιώτικη…»
Όμως ο Πρεβώ θα γνωρίσει και τον έρωτα με την όμορφη Άλις. Έναν έρωτα που θα καταλήξει σε γάμο μέσω του οποίου θα βρεθεί στα μεγάλα σαλόνια και εκεί θα προβάλλει την Ελληνική επανάσταση με σκοπό να σταλεί βοήθεια.
Ο Λιανός πάλι έχει περάσει μια ολόκληρη ζωή στα βουνά, αρχικά πολεμώντας τους Τούρκους και αργότερα στα βουνά της Πεντέλης ληστεύοντας.
Σε εκείνον λοιπόν τον προθάλαμο του θανάτου οι δυο άντρες, θέλοντας να αποφύγουν την προσμονή του, ξεδιπλώνουν το κουβάρι της ζωής τους. Κάτι που αρχικά θα τους φέρει κοντά και θα τους κάνει να νοιώσουν μια φιλία να δημιουργείται ανάμεσα τους, που όμως, όπως θα αποδειχθεί, θα ανοίξει ταυτόχρονα το κουτί της Πανδώρας, όταν οι αφηγήσεις τους διασταυρωθούν, όταν φτάσουν στο μεταιχμιακό σημείο να βρεθούν αντιμέτωποι.
Ποιο είναι το κοινό σημείο αυτών των δυο τόσο διαφορετικών αντρών που θα τους συνταράξει λίγο πριν το τέλος τους;
Ένα συγκλονιστικό δίλημμα θα φέρει τον Λιανό αντιμέτωπο με τη συνείδησή του όταν ο φρούραρχος του προτείνει να πάρει την θέση του Δήμιου και να αποκεφαλίσει τον Πρεβώ, προκειμένου να γλυτώσει την ίδια του τη ζωή. Πώς αναμετράται ένας άνθρωπος ωστόσο με τον θάνατο όταν κληθεί να αποφασίσει ποια θέση πρέπει να κρατήσει στη ζωή;
[… Το τίμημα της ζωής είναι ο θάνατος· όχι ο δικός μας θάνατος, παρά ο θάνατος των ανθρώπων που αγαπάμε. Αν ζήσουμε χωρίς να αποχαιρετήσουμε κανέναν τότε η ζωή μας είναι ένα δώρο, όσο μικρή ή μεγάλη κι αν είναι, μας δόθηκε ακέραιη. Σαν θάβουμε όμως τους ανθρώπους μας… αυτό είναι το τίμημα που ζούμε…]
Μια αναπάντεχη παράταση ζωής για δυο ανθρώπους που αντικρίζουν το φως της ζωής λίγο πριν τη λαιμητόμο. Πώς αντιμετωπίζουν τη διαχείριση της εξουσίας του κράτους όπως αυτή επιβάλλεται στη ζωή τους αλλά και στον θάνατό τους; Πόσο εύκολη είναι η αναμέτρηση με τον θάνατο, την αναδρομή στην πρότερη ζωή, την αντιμετώπιση των συναισθημάτων, των ανθρώπινων αδυναμιών, του φόβου αλλά και του θάρρους. Πώς στέκεται κανείς μπροστά στη μοίρα και στις απρόβλεπτες αποκαλύψεις που επιφυλάσσει αλλά παράλληλα και μπροστά στην τυχόν αναγνώριση και ενδεχομένως αποδοχή των προσωπικών λαθών και ευθυνών;
Ο συγγραφέας δημιούργησε ένα εξαιρετικό, ατόφιο ιστορικό μυθιστόρημα με φιλοσοφική διάθεση και μηνύματα πανανθρώπινα, με ήρωες αδρά ψυχογραφημένους, πλέκοντας τη μυθοπλασία με την Ιστορία, προσφέροντας στο αναγνωστικό κοινό ένα άρτιο έργο, αφήνοντας το στίγμα του στην ελληνική λογοτεχνία και αποκαλύπτοντας έναν δημιουργό που υπόσχεται πολλά.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
