***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Προσωπαγνωσία, Ελένη Γκίκα, Εκδόσεις ΑΩ
“… όλα σαν κινούμενη άμμος, οι συνάδελφοι καχύποπτοι, επιφυλακτικοί, σχεδόν σκληροί. Και οι “φιλίες” αναλόγως με το πού φυσά ο άνεμος: σου χαμογελά ο μεγάλος; Σου χαμογελούν κι αυτοί. Αλλά στον εαυτό της πια δεν το επιτρέπει να μείνει σιωπηλή. Να σπάσει καλύτερα. Στην ηλικία της, οφείλει κάποια πράγματα να τα υπερασπιστεί και θα τα υπερασπιστεί.”
Παγιδευμένη ξαφνικά στο δίχτυ που ενώνει το τρίπολο, οικονομικοκοινωνική κρίση, εργασιακές και οικογενειακές αλλαγές, μέση ηλικία, η ηρωίδα της Ελένης Γκίκα, αμήχανη αρχικά, βρίσκεται με χαμένες όλες τις βεβαιότητές της.
Έγκυρη επί χρόνια δημοσιογράφος, με πάθος για τη Λογοτεχνία, είχε δημιουργήσει τις δικές της δημοφιλείς σελίδες βιβλίου, στην εφημερίδα “Πατρίς”, είχε τιμήσει και τιμηθεί από πάμπολλους συγγραφείς, ενώ ήταν πολλοί εκείνοι που στο πρόσωπό της διέκριναν τη μέλλουσα αρχισυντάκτρια. Η μέση ηλικία ελάχιστα την απασχολούσε μέχρι τότε.
Περιτριγυρισμένη από αγάπη στο οικογενειακό περιβάλλον, ξεπερνούσε τις όποιες θύελλες, ξαναδιαβάζοντας τον Μπόρχες κυρίως, ανάμεσα σε εκατοντάδες συγγραφείς που είχε μελετήσει.Η αλλαγή διεύθυνσης της εφημερίδας τη βρήκε μαζί με την επιδείνωση της υγείας του πατέρα, με νωπό ακόμη τον πόνο από τον θάνατο του συντρόφου της. Προηγήθηκε μια εποχή που προοιώνιζε κατά που γέρνει η βάρκα, μια εποχή που το λάιφ στάιλ περνιόταν για πολιτισμός.
“ … οι αριστεροί φορούν Ούγκο Μπος και οδηγούν Πόρσε, ακούν Πυξ – Λαξ και Ρέμο, διαβάζουν Πίντσον και ενδιαφέρονται για τους πρωταγωνιστές της ζωής”.
Η κατάληξη εκείνης της ξέφρενης από καταναλωτισμό περιόδου υπήρξε δραματική. Με αρχή την αμφισβήτηση των ψευδαισθήσεων, η κρίση επέλαυνε με ταχύτητα.
Επέλαση της φτώχειας και απολύσεις κατά κράτος σε όλους σχεδόν τους εργασιακούς χώρους, όπως και στην εφημερίδα, όμως εκείνη ήταν η τελευταία που πίστευαν ότι θα τολμήσουν να απολύσουν… το έγραψαν στα σάιτ : “ η τελευταία απόλυση” και η “αγαπημένη του παππού”, του ιδρυτή του δημοσιογραφικού οργανισμού, με την οποία τους συνέδεε αμοιβαίος σεβασμός και εκτίμηση. Τα παρέβλεψαν όλα όσα είχε πετύχει, για όσα είχε αγωνιστεί, την αντιμετώπισαν ως “προϊστορία”: “υπήρξατε μεγάλο κεφάλαιο για την πατρίδα και η πατρίδα πάντα θα σας χρωστά, αλλά το βιβλίο πια είναι περιττή πολυτέλεια στις μέρες μας”. Φεύγει μ΄αυτή την τελευταία φράση στ΄αυτιά.
Όταν γύρισε ο παππούς από το Λονδίνο, τη ζήτησε και του είπαν ότι έφυγε. Οι φωνές του ακούστηκαν σ΄όλο το μέγαρο. Πείστηκε να επανέλθει, της μετέφεραν τις σελίδες στα περιοδικά, καταργώντας ένα έντυπο. Πάντα, παρά την άοκνη εργασία της που την έφθασε πολλές φορές στο παρελθόν στην κορυφή, υπέβοσκε το:
“΄Οποιος δεν είναι μ΄εμάς … Αλήθεια, τι να σημαίνει άραγε πως κάποιος είναι“ με μας” ;
Σε λίγο καιρό το κατάλαβε για τα καλά, ενώ στο σπίτι είχε ν΄αντιμετωπίσει ένα άλλο δράμα. Ο πατέρας της σε κώμα, ακίνητος, ανέκφραστος, ήδη επί της ουσίας νεκρός κι η μάνα της να της λέει πως τον κρατάει έτσι αιχμάλωτο, ενώ εκείνη περίμενε κάποτε να ξυπνήσει…
Όμως και ο στυλοβάτης της εφημερίδας δύσκολα αντέχει αυτά που του συμβαίνουν στην προσωπική του ζωή. “Είμαι καταδικασμένος ν΄αντέξω, έχω πολλούς να στηρίξω”, της εξομολογείται.
Έξι μήνες κρατήθηκαν πρωτότυποι, αστραφτεροί, απόλυτα διαυγείς με το ένθετο, ακόμη και ο Βασίλης Αλεξάκης της είχε πει, πως η Λογοτεχνία είναι αυτή που διασώζει κάθε εποχή. Η Ιστορία μιλάει γι ‘ αριθμούς, νικητές και ηττημένους, […] τι θα ξέραμε για τη Ρωσία χωρίς τον Ντοστογιέφσκι, για τη Γαλλία χωρίς τον Φλωμπέρ; Έξι μήνες με περικοπές μισθού, περικοπές στις απαντήσεις συγγραφέων που δεν βόλευαν τα νέα αφεντικά και τις πολιτικές τους θέσεις.
Και η ύλη διαρκώς ελαφραίνει γιατί έτσι τη θέλουν “το κοινό”, “η αγορά”, “ οι άγνωστοι άλλοι”, κι εκείνη που ακόμη διατηρούσε ελπίδες, αντιλαμβάνεται ότι όλοι γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει μέλλον… Οι καιροσκόποι που ανέλαβαν τη διεύθυνση της εφημερίδας δεν ενδιαφέρονται για την ποιότητα της δουλειάς, το ήθος ή το ταλέντο των συνεργατών τους λες κι έχουν επιδοθεί σ΄ένα σχέδιο εξόντωσης σε όσους αντιστέκονται στις “νεωτεριστικές” προτάσεις τους που επιβάλλονται από τα νέα ήθη, από την νέα αντίληψη για τον πολιτισμό.
Η τηλεφωνήτρια υποβιβάστηκε σε θυρωρό, και κλητήρα κάποιες φορές. Εκείνη την ενημερώνει για κάποια συμβάντα.
Η υπόθεση εξελίσσεται σε θρίλερ, και το θρίλερ θέλει τα σκοτεινά σύμβολά του, και τα παραισθησιογόνα φυτά του… Πάνω στο γραφείο της βρίσκει πέτρες με τους χαραγμένους ρούνους, (ρούνοι είναι το αρχαίο αλφάβητο των λαών του βορρά και όπως το θέλει η γλώσσα τους σημαίνουν “μυστικό” ή “ψίθυρο”. Οι ρούνοι χρησιμοποιούνται με διαφορετικό τρόπο στη μαντεία απ΄ότι στη μαγεία). Τα παραισθησιογόνα έχουν άλλον παραλήπτη.
Κάθε νέα αλλαγή σηματοδοτεί την πτώση, κι εκείνη μετέωρη δεν ξέρει άλλη ζωή, πώς αλήθεια αλλάζεις ζωή στου δρόμου τα μισά;
Παρηγοριά ο Μπόρχες, ο Καμύ, ο Τσέχοφ, ο Τσίρκας, αγαπημένοι συγγραφείς που τη σημάδεψαν, ακόμη κι εκείνο το ” Εναντίον” του Ντίνου Χριστιανόπουλου επιστρατεύεται μαζί και οι φιλικές αγκαλιές της γειτονιάς του τόπου που μεγάλωσε.
Προσπαθεί να χωνέψει ότι θα είναι ένας από τους ανθρώπους ενός καινούργιου κόσμου που τους βρήκε η ζωή απροετοίμαστους. Όλα της φαίνονται άγνωστα. Κοιτάζεται στον καθρέφτη και δεν γνωρίζει τον εαυτό της, δίνει δίκιο στον ανοϊκό της μπαμπά που δεν την αναγνωρίζει, έτσι που έγινε δεν αναγνωρίζεται.
΄Ερχεται κάποια ώρα που πρέπει να φύγεις …
ακόμα κι αν δεν έχεις σίγουρο μέρος να πας
Το τρίτο δεκαήμερο του Ιουλίου του 2017 ξεκίνησε άσχημα. Η κηδεία του πατέρα της. Χωρίς να χύσει ένα δάκρυ- τον είχε θρηνήσει ήδη ζωντανό ακόμη. Στις 26 του μήνα ανακοινώθηκε η εκποίηση του συγκροτήματος. Η εφημερίδα Πατρίδα και όλα τα έντυπα θα βγουν σε πλειστηριασμό για την ανάδειξη νέου ιδιοκτήτη. ΄Αφησε πίσω της τα πάντα, ακόμη και τον σκληρό δίσκο. Δεν θα δει κανέναν ποτέ ξανά.
Δεν αναγνωρίζει το πρόσωπό της, πάσχει από προσωπαγνωσία.
Ήμουν ο Όμηρος. Σύντομα θα’ μαι ο “Κανένας” όπως ο Οδυσσέας.
Η Ελένη Γκίκα δεν χρειάζεται συστάσεις. Το πλούσιο δημοσιογραφικό, λογοτεχνικό, και κριτικό έργο της, και όχι μόνο, μιλάει από μόνο του. Στο συγκεκριμένο βιβλίο της, συνεπαίρνει τον αναγνώστη όχι μόνον από τον τρόπο αφήγησης, την ενδιαφέρουσα αφηγηματική δομή, την διακειμενικότητα που χαρακτηρίζει τη γραφή της, καθώς έχει ενσωματώσει τα κείμενα των μεγάλων δημιουργών στο είναι της, αλλά και από το σασπένς που δημιουργεί το “μυστηριώδες” κομμάτι του κειμένου. Η ηρωίδα της περνά από το παρόν στο παρελθόν συχνά με νοσταλγία, αντλώντας από αυτό μνήμη που προσδιορίζει την ίδια και διευκολύνει την αφηγηματική ροή. Οι βαθύτερες σκέψεις της, η πορεία προς την αυτογνωσία μέσα από την προσωπαγνωσία και τη δημιουργία ενός νέου προσδιορισμού είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, δίνονται με φιλοσοφική διάθεση και κάθε διάσταση των ψυχολογικών διακυμάνσεων – συνέπεια της ραγδαίας εξέλιξης αναπάντεχων γεγονότων. Η ενδοσκόπηση των σχέσεων μεταξύ των εμπλεκομένων γύρω από τον μύθο της, είναι ένα ακόμη στοιχείο της κορύφωσης της συγγραφικής ωριμότητάς της, αλλά και της δυνατότητάς της ως ατόμου να διερευνά εκείνα τα στοιχεία που επιμελώς καλύπτονται από προσωπεία.
Η Ελένη Γκίκα, όπως σε προγενέστερα έργα της δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη να γνωρίσει την ανθρώπινη ψυχή μέσα από το μεγαλείο και τη μικρότητά της, να την αγαπήσει για τις νίκες και τις ήττες της, να τη θαυμάσει και να τη συμπονέσει.
***Η Τζένη Μανάκη είναι συγγραφέας
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
