Συμβουλές Δημιουργικής Γραφής απο τον Stephen King, του Παντελή Λιάκα

7 September 2014

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Ο διάσημος συγγραφέας, Stephen King, γράφει ιστορίες που αιχμαλωτίζουν ολόκληρο τον κόσμο. Στο βιβλίο του ”Περί Συγγραφής” υπάρχουν πολύτιμες πληροφορίες για τη δημιουργική γραφή. Ο ίδιος γράφει: “Δεν μπορώ να πω ψέματα. Υπάρχουν κακοί συγγραφείς. Συγγνώμη, αλλά είναι πολλοί.” Αν δεν θέλετε να είστε ένας από αυτούς, διαβάστε τις ακόλουθες συμβουλές.

Κλείστε αμέσως την τηλεόραση

Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να αρχίσετε να διαβάζετε όσο το δυνατόν περισσότερα βιβλία. Άν ξεκινάτε τώρα το γράψιμο, τότε η τηλεόραση θα είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να αποφύγετε. Είναι «δηλητηριώδης για τη δημιουργικότητα». Οι συγγραφείς πρέπει να στραφούν στον ίδιο τους τον εαυτό και να κοιτάξουν τη ζωή μέσα από την σκοπιά του φανταστικού. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει κάποιος να διαβάζει όσο πιο πολύ μπορεί. Ο King διαβάζει παντού βιβλία, ακόμα και κατά την διάρκεια των γευμάτων. Ο ίδιος λέει: <<Αν θέλετε να γίνετε συγγραφέας, πρέπει να κάνετε δύο πράγματα: να διαβάζετε πολύ και να γράφετε πολύ». Πρέπει να διαβάζετε συνεχώς. Η συνεχόμενη προσπάθεια θα βελτιώσει και θα επαναπροσδιορίσει τη συγγραφική σας προσπάθεια.

Προετοιμαστείτε για τις αποτυχίες και τις επικρίσεις

Ο King συγκρίνει το γράψιμο ενός βιβλίου φαντασίας με ένα ταξίδι στον Ατλαντικό Ωκεανό μέσα σε μια μπανιέρα. Και στα δύο «υπάρχει πληθώρα ευκαιριών για αυτο-αμφιβολία.” Όχι μόνο θα έχετε αμφιβολία για τον εαυτό σας, αλλά και οι άλλοι θα έχουν αμφιβολίες για αυτό. “Αν γράφετε ή ζωγραφίζετε ή χορεύετε ή τραγουδάτε, κάποιος θα προσπαθήσει να σας κάνει να αισθανθείτε άσχημα γι ‘αυτό, αυτό είναι όλο». Πολλές φορές πρέπει να συνεχίσετε τη συγγραφή, ακόμη και όταν δεν έχετε όρεξη. Η διακοπή μιας ιστορίας, μόνο και μόνο, επειδή είναι δύσκολη, είναι μια κακή ιδέα“. Και όταν αποτυγχάνετε, πρέπει να παραμείνετε θετικοί. «Η αισιοδοξία είναι μια απάντηση στην αποτυχία“.

Μην χάνετε τον χρόνο σας, προσπαθώντας να ευχαριστήσετε τους άλλους

Η αγένεια των άλλων πρέπει να είναι το τελευταίο πράγμα που θα σας απασχολήσει. «Αν σκοπεύετε να γράψετε για να ικανοποιήσετε τους άλλους, τότε οι μέρες σας σε αυτό τον κόσμο είναι μετρημένες “. Ο King κατηγορήθηκε για αυτά που έγραψε. Υπήρξαν επιστολές ορισμένων οργισμένων αναγνωστών που τον χαρακτήριζαν μέχρι και ψυχοπαθή. “Εάν με αποδοκιμάζετε, τότε το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να σηκώσω ψηλά τους ώμους μου. Είναι το μόνο που μπορώ να κάνω”. Δεν μπορείτε να τους ευχαριστήσετε όλους, κάθε ώρα και στιγμή ”. Γι’ αυτό το λόγο, λοιπόν, μας συμβουλεύει να σταματήσουμε να ανησυχούμε.

Γράψτε για εσάς

Πρέπει να γράφετε, γιατί αυτό σας φέρνει ευτυχία και ικανοποίηση. Όπως γράφει ο ίδιος, «Το έκανα γιατί με έκανε πραγματικά χαρούμενο>> . Αν το κάνετε γιατί σας κάνει χαρούμενους, τότε μπορείτε να το κάνετε συνεχώς.” Ο συγγραφέας Kurt Vonnegut αναφέρει κάτι παρόμοιο : “Βρείτε ένα θέμα που σας κεντρίζει την προσοχή και, επιπλέον, κεντρίζει την προσοχή και των άλλων“.

Αντιμετωπίστε τα πράγματα που είναι πιο δύσκολο να γράψετε

“Τα πιο σημαντικά είναι εκείνα που δυσκολευόμαστε να πούμε”. Τα περισσότερα κείμενα γράφτηκαν έπειτα από πολλές ώρες σκέψης. «Το γράψιμο είναι ο πιο εκλεπτυσμένος τρόπος σκέψης.” Όταν αντιμετωπίζετε δύσκολα θέματα, βεβαιωθείτε ότι έχετε σκάψει βαθιά. «Οι ιστορίες είναι αντικείμενα που μπορείτε να ανακαλύψετε, όπως τα απολιθώματα του εδάφους. Οι ιστορίες είναι λείψανα, μέρος του ανεξερεύνητου προυπάρχοντος κόσμου.” Οι συγγραφείς είναι, σαν τους αρχαιολόγους. Πρέπει να σκάψουν βαθιά την ιστορία τους, μέχρι να ανακαλύψουν τα αντικείμενα.

Όταν γράφετε, αποσυνδεθείτε από τον υπόλοιπο κόσμο

Βάλτε το γραφείο σας στη γωνία του δωματίου για να εξαλείψετε όλους τους πιθανούς θορύβους, από τα τηλέφωνα μέχρι τα ανοιχτά παράθυρα. “Γράψτε την ιστορία σας, μία με την πόρτα του γραφείου σας κλειστή, και μία με την πόρτα του γραφείου σας ανοιχτή“. Με την πόρτα κλειστή, μεταφέρετε ό,τι υπάρχει στο μυαλό σας απευθείας στη σελίδα. Γράφετε τόσο γρήγορα, όσο μπορείτε, χωρίς να νιώθετε δυσάρεστα. Το μεγάλο πλεονέκτημα του να γράφετε με την πόρτα κλειστή είναι ότι είστε αναγκασμένος να συγκεντρωθείτε στην ιστορία, αποκλείοντας ουσιαστικά οτιδήποτε άλλο.

Μην είστε απαιτητικοί

“Το πιο άσχημο πράγμα που μπορείτε να κάνετε στο γράψιμό σας, είναι να το ντύσετε με μεγάλες λέξεις, ίσως, γιατί αισθάνεστε ντροπή με τις μικρές λέξεις». Ο ίδιος παρομοιάζει αυτό το λάθος με το ντύσιμο ενός κατοικιδίου ζώου. Τόσο το κατοικίδιο, όσο και ο ιδιοκτήτης του, θα βρίσκονται σε αρκετά δύσκολη θέση, επειδή είναι κάτι εντελώς αφύσικο. Επίσης, μη χρησιμοποιείτε συμβολισμούς, εκτός και εάν αυτό είναι απαραίτητο. “Οι συμβολισμοί πρέπει να κοσμούν και να εμπλουτίζουν το κείμενό σας, και όχι να δημιουργούν μια τεχνητή αίσθηση».

Αποφύγετε επιρρήματα και μεγάλες παραγράφους

”Το επίρρημα δεν είναι φίλος σας.” «Ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με επιρρήματα“. Μοιάζουν με τα αγριοραδίκια που καταστρέφουν το γκαζόν σας. Τα επιρρήματα είναι ακόμα χειρότερα μετά τις φράσεις: “αυτός είπε” και “αυτή είπε”. Αυτές οι φράσεις είναι καλύτερα να παραμένουν όπως ακριβώς είναι. Επιπλέον πρέπει να δώσετε μεγάλη προσοχή στις παραγράφους σας. Είναι προτιμότερο να ρέουν σύμφωνα με τις στροφές και τους ρυθμούς της ιστορίας σας.

Μην παγιδευτείτε στη γραμματική

Το γράψιμο είναι μια μορφή αποπλάνησης, και όχι ακρίβειας. “Η γλώσσα δεν πρέπει να φοράει πάντοτε γραβάτα και δαντέλα στα παπούτσια“. «Το αντικείμενο ενός βιβλίου, δεν είναι η γραμματική ορθότητα. Αντίθετα, πρέπει να πείσει τον αναγνώστη να το δεχτεί με χαρά, και, ακολούθως, να καθίσει δίπλα του για να του πει μια ιστορία. ”Ο αναγνώστης πρέπει να ξεχάσει τελείως ότι διαβάζει μια ιστορία”.

Δώστε έμφαση στις παρομοιώσεις

Η χρήση παρομοιώσεων και άλλων καλολογικών στοιχείων είναι μια από τις κύριες απολαύσεις της λογοτεχνίας, είτε διαβάζεις είτε γράφεις. Μια παρομοίωση, όταν είναι εύστοχη, μας ευχαριστεί. Είναι σαν να συναντούμε έναν παλιό μας φίλο μέσα στο πλήθος. Όταν μια παρομοίωση ή μια μεταφορά δεν λειτουργεί, τα αποτελέσματα είναι κωμικοτραγικά. Π.χ ”πάλεψε σαν λιοντάρι,” ”έτρεχε σαν τρελός”, ”ήταν όμορφη σαν τα κρύα τα νερά”. Όλες αυτές είναι χιλιοειπωμένες εκφράσεις που σας κάνουν να φαίνεστε αδαείς και τεμπέληδες. Αντίθετα, οι πιο αγαπημένες παρομοιώσεις του Κing προέρχονται από τη σκληρή Αστυνομική Λογοτεχνία των δεκαετιών του 40′ και του 50′, και τους λογοτεχνικούς επιγόνους των φτηνών μυθιστορημάτων τσέπης. Π.χ ”Ήταν πιο σκοτεινά κι από ένα μάτσο κωλότρυπες” (Τζορτζ Χίγκινς). ”Άναψα ένα τσιγάρο που είχε μια γεύση σαν μαντίλι υδραυλικού” (Ρέιμοντ Τσάντλερ).

Κατακτήστε την τέχνη της περιγραφής

“H περιγραφή ξεκινά στη φαντασία του συγγραφέα, και ολοκληρώνεται στο μυαλό των αναγνωστών». Οραματιστείτε τι θέλει να ζήσει ο αναγνώστης, και κατόπιν μεταφέρετέ το με λέξεις στο χαρτί. Πρέπει να περιγράψετε τα πράγματα “με έναν τρόπο που θα κάνει τον αναγνώστη να μαγευτεί. Το κλειδί της καλής περιγραφής είναι, πρώτον, η καθαρή σκέψη και, δεύτερον, η καθαρή γραφή (το είδος γραφής που χρησιμοποιεί φρέσκιες εικόνες και απλό λεξιλόγιο). Εγώ πήρα τα πρώτα μου μαθήματα περιγραφής διαβάζοντας Τσάντλερ, Χάμετ και Ρος Μακντόναλντ. Απέκτησα ακόμη μεγαλύτερη εκτίμηση για τη δύναμη της μεστής περιγραφικής γλώσσας διαβάζοντας Τ.Σ Έλιοτ (εκείνες οι τραχιές δαγκάνες που έτρεχαν στο βυθό της θάλασσας. Εκείνα τα κουταλάκια του γλυκού) και Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς (λευκά κοτόπουλα, τα δαμάσκηνα στην παγωνιέρα, τόσο γλυκά και τόσο κρύα).

Μη δίνετε πάρα πολλές πληροφορίες για το υπόβαθρο της ιστορίας σας

Βεβαιωθείτε ότι έχετε συμπεριλάβει μόνο τα στοιχεία που κινούν την ιστορία σας προς τα εμπρός και πείθουν τον αναγνώστη να συνεχίσει την ανάγνωση. Αν πρέπει να κάνετε έρευνα, βεβαιωθείτε ότι δεν θα επισκιάσετε την ιστορία σας. Η έρευνα ανήκει “στο υπόβαθρο και την προ-ιστορία της ιστορίας σας». Μπορεί να μαγεύεστε από αυτά που μαθαίνετε, αλλά οι αναγνώστες θα νοιαστούν περισσότερο για τους χαρακτήρες και την ιστορία σας.

Πείτε ιστορίες για το τι πραγματικά κάνουν οι άνθρωποι

“Η κακή γραφή είναι χειρότερη από την άσχημη σύνταξη ή την ελλειμματική παρατήρηση. Το κακό γράψιμο προκύπτει, συνήθως, από την πεισματική μας άρνηση να πούμε τι κάνουν πραγματικά οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι είναι αυτό που ενδιαφέρει πιο πολύ τους αναγνώστες σας, οπότε φροντίστε να αναγνωρίσετε όλες τις διαστάσεις που έχουν. Η δουλειά σας συνοψίζεται σε δυο κύρια σημεία: να προσέχετε πώς φέρονται οι άνθρωποι γύρω σας, και, κατόπιν, να λέτε την αλήθεια για ό,τι βλέπετε. Νομίζω ότι οι καλύτερες ιστορίες καταλήγουν να μιλούν για τους ανθρώπους, και, όχι, για το γεγονός, το οποίο ορίζεται από τους χαρακτήρες.

Έμφαση στον διάλογο

Ο διάλογος αποτελεί το ακουστικό κομμάτι του προγράμματός μας. Δίνει στους ανθρώπους της ιστορίας που θα αφηγηθούμε, φωνή ζωτικής σημασίας για τον προσδιορισμό των χαρακτήρων τους. Ό,τι λένε οι άνθρωποι, συχνά, φανερώνει το χαρακτήρα τους στους άλλους με τρόπους τους οποίους οι ίδιοι οι ομιλητές αγνοούν παντελώς. Ο καλοφτιαγμένος διάλογος δείχνει αν ένας χαρακτήρας είναι έξυπνος ή βλάκας, τίμιος ή ανέντιμος, κεφάτος ή σοβαρός. Οι καλοί διάλογοι, όπως αυτοί που γράφουν ο Τζόρτζ Χίγκινς, ο Πίτερ Στράουμπ και ο Γκράχαμ Γκρην, είναι απολαυστικοί. Οι κακοί είναι ολέθριοι. Το κλειδί για το γράψιμο καλών διαλόγων είναι η ειλικρίνεια. Και αν είστε ειλικρινής, όσον αφορά τις λέξεις που βγαίνουν από το στόμα των χαρακτήρων σας, τότε θα διαπιστώσετε ότι σας περιμένουν κάμποσες επικρίσεις. Πρέπει να λέτε την αλήθεια, αν θέλετε ο διάλογός σας να έχει τη δύναμη και το ρεαλισμό που πρέπει. Αν θέλετε να ηχεί αληθινός, τότε πρέπει να μιλάτε εσείς ο ίδιος και, ακόμη πιο σημαντικό, να κλείνετε το στόμα σας και να ακούτε τους άλλους να μιλούν.

Ρισκάρετε: μην παίζετε με ασφάλεια

Πρώτα απ ‘όλα, σταματήστε να χρησιμοποιείτε την παθητική φωνή. Είναι η μεγαλύτερη ένδειξη φόβου. “Είμαι πεπεισμένος ότι ο φόβος είναι η αιτία του κακού γραψίματος”. “Δοκιμάστε κάθε καταραμένο πράγμα που σας αρέσει. Δεν έχει σημασία πόσο βαρετό, κανονικό ή εξωφρενικό είναι. Εάν δουλεύει, τότε είναι μια χαρά. Εάν όχι, τότε απλά πετάξτε το,”. Συνειδητοποιήστε ότι δεν χρειάζεστε ναρκωτικά για να γίνετε καλός συγγραφέας. «Η φήμη που συνδέει αλληλένδετα τη γραφή με τις ναρκωτικές ουσίες, είναι ένας από τους μεγαλύτερους μύθους της εποχής μας». “Όσοι ισχυρίζονται ότι τα ναρκωτικά και το αλκοόλ είναι απαραίτητα για τη λεπτότερη ευαισθησία, είναι απλά μαλάκες.”

Μην προσπαθήσετε να κλέψετε την φωνή κάποιου άλλου

“Δεν μπορείτε να κατευθύνετε ένα βιβλίο, όπως έναν πύραυλο.” Όταν προσπαθείτε να μιμηθείτε το ύφος κάποιου άλλου συγγραφέα, τότε, δεν θα παραγάγετε τίποτα άλλο, παρά «χλωμές απομιμήσεις.” Αυτό συμβαίνει, επειδή δεν έχετε την δυνατότητα να αναπαραγάγετε τον τρόπο που νιώθει και βιώνει κανείς την αλήθεια, ειδικά όταν ρίχνετε μια επιφανειακή ματιά στο λεξιλόγιο και την πλοκή του βιβλίου του.

Κατανοήστε ότι το γράψιμο είναι μια μορφή τηλεπάθειας

“Όλες οι τέχνες εξαρτώνται από την τηλεπάθεια, αλλά, πιστεύω, ότι το γράψιμο είναι η πιο αγνή της απόσταξη». Ένα σημαντικό στοιχείο της γραφής είναι η μεταφορά. Η δουλειά σας δεν είναι να γράψετε μόνο τις λέξεις στη σελίδα, αλλά να μεταφέρετε τις ιδέες σας, μέσα από το δικό σας μυαλό, στο μυαλό των αναγνωστών. “Τα λόγια είναι το μέσο για να γίνει η μεταφορά,”. Ο Vonnegut είχε πει ότι ”οι συγγραφείς πρέπει να χρησιμοποιήσουν το σύνολο του χρόνου τους, με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην αισθάνονται ότι ο χρόνος σπαταλήθηκε.”

Πάρτε σοβαρά το γράψιμό σας

“Μπορείτε να προσεγγίσετε τη γραφή με νευρικότητα, ενθουσιασμό, αισιοδοξία, ή απελπισία». «Κάντε το με οποιοδήποτε τρόπο, αλλά προσεκτικά.” Εάν δε θέλετε να πάρετε το γράψιμο στα σοβαρά, τότε καλύτερα να κλείσετε το βιβλίο και να κάνετε κάτι άλλο. Όπως λέει η συγγραφέας Susan Sontag, «Η ιστορία πρέπει να χτυπήσει νεύρο, η καρδιά μου πρέπει να αρχίσει να χτυπά δυνατά όταν διαβάσω την πρώτη γραμμή του κειμένου. Να με πιάσει τρόμος…”.

Γράψτε κάθε μέρα

«Μόλις αρχίσω να γράφω, δεν σταματώ, και δεν επιβραδύνω, αν δεν είναι απολύτως αναγκαίο». «Αν δεν γράφω κάθε μέρα, τότε οι χαρακτήρες μου αρχίζουν να μπαγιατεύουν μέσα στο μυαλό μου, χάνω τον έλεγχο της εξέλιξης της ιστορίας και το ρυθμό της.” Αν δεν γράφετε με συνέπεια, τότε ο ενθουσιασμός σας θα αρχίσει να ξεθωριάζει. H καλύτερη συμβουλή για το έργο σας είναι “μία λέξη κάθε φορά“.

Τελειώστε το πρώτο σας σχέδιο σε τρεις μήνες

Ο King αρέσκεται να γράφει καθημερινά 10 σελίδες. Σε διάστημα τριών μηνών αυτό σημαίνει, περίπου, 180.000 λέξεις. “Το πρώτο σχέδιο του βιβλίου θα πρέπει να τελειώνει σε τρεις μήνες, μια εποχή του χρόνου δηλαδή». Αν ξοδέψετε πολύ χρόνο γύρω από ένα κομμάτι του βιβλίου, τότε η ιστορία αποκτά ξαφνικά μια παράξενη αίσθηση. Όταν τελειώσετε το γράψιμο, κάντε ένα μεγάλο βήμα πίσω. Ο King προτείνει το χρονικό διάστημα των έξι εβδομάδων ως “χρόνου ανάρρωσης“. Μόλις τελειώσετε το γράψιμο, πρέπει να έχετε καθαρό μυαλό, για να εντοπίσετε τις καταφανείς τρύπες της πλοκής και των χαρακτήρων. Η αρχική αντίληψη ενός χαρακτήρα από τον συγγραφέα, μπορεί να είναι ελαττωματική για τον αναγνώστη. «Όταν γράφετε ένα βιβλίο, πρέπει να περάσετε την κάθε μέρα παρατηρώντας και αναγνωρίζοντας τα δέντρα “. “Όταν τελειώσετε, πρέπει να τραβηχτείτε και να δείτε το δάσος“. Όταν το κάνετε, βρείτε τα λάθη σας. Η δουλειά σας, όταν το διορθώνετε, είναι να κάνετε αυτό το κάτι, ακόμα πιο καθαρό. Αυτό μπορεί να χρειάζεται κάποιες μεγάλες αλλαγές και αναθεωρήσεις. Το κέρδος, για εσάς, αλλά και για τον αναγνώστη σας, θα είναι η καθαρότερη εστίαση σε μια πιο συγκροτημένη ιστορία. Σπάνια οι προσδοκίες σας θα προδοθούν. “Δεν πρέπει να αισθάνεστε θλίψη ή να κατηγορήσετε τον εαυτό σας. Οι αναποδιές συμβαίνουν και στους καλύτερους συγγραφείς”.

Να έχετε το θάρρος να κόβετε

Κατά την αναθεώρηση-έλεγχο του κειμένου, οι συγγραφείς, συχνά, δυσκολεύονται να γυρίσουν πίσω στα σημεία στα οποία όπου είχαν ξοδέψει τον περισσότερο χρόνο τους. Ο King, συμβουλεύει, “Να σκοτώσετε τα αγγελούδια σας, να σκοτώσετε τα αγγελούδια σας, ακόμα κι αν ραγίζει η εγωκεντρική, μικρή, κακότροπη καρδιά σας, να σκοτώσετε τα αγγελούδια σας.” Παρά το γεγονός ότι η αναθεώρηση είναι ένα από τα πιο δύσκολα σημεία της γραφής, θα πρέπει να αφήσετε τα βαρετά μέρη στην άκρη, και να προχωρήσετε μαζί με την ιστορία σας. Ο Vonnegut προτείνει, “Αν μια πρόταση, (δεν έχει σημασία πόσο εξαιρετική είναι), δεν φωτίζει το θέμα σας με κάποιο νέο και χρήσιμο τρόπο, τότε πετάξτε την έξω.”

ΠΗΓΗ:

”Περι συγγραφής”