Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Σκηνές από το θέατρο της Ζωής μου, Ελένη Βαροπούλου, Εκδόσεις Νεφέλη

Μεταφέρω αυτούσια από τον μέσα κόσμο του βιβλίου της Ελένης Βαροπούλου, Σκηνές από το Θέατρο της Ζωής μου των εκδόσεων Νεφέλη. «Η Ελένη Βαροπούλου είναι θεατρολόγος, κριτικός, μεταφράστρια, επιμελήτρια εκθέσεων. Σπούδασε στην Αθήνα νομικά, θεατρολογία και Κοινωνιολογία της Τέχνης στην γαλλική πρωτεύουσα. Αρθρογράφησε στον εγχώριο τύπο και μετέφρασε Αισχύλο, Ευριπίδη, Γκαίτε και άλλους. Υπήρξε για μια δεκαετία σύμβουλος του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου Νίκου Κούρκουλου ενώ από το 2014 ως το 2016 τοποθετήθηκε επικεφαλής του ελληνικού παραρτήματος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού που εδρεύει στο Βερολίνο. Μέχρι σήμερα παραμένει μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Φεστιβάλ Επιδαύρου.»

Με τούτα τα επιγραμματικά η Ελένη Βαροπούλου επανασυστήνεται στο ελληνικό, αναγνωστικό κοινό. Πάντα ως δημιουργός με το βλέμμα της στραμμένο στο συντελεσμένο. Αυτές οι συνοπτικές παραθέσεις ρόλων και ιδιοτήτων που ανέλαβε μες στην μακρά, καλλιτεχνική της πορεία περιλαμβάνονται σε ένα σύντομο μα ωστόσο περιεκτικό βιογραφικό και αδυνατούν να αποτυπώσουν το εύρος και την ένταση της προσφοράς της στον τομέα της θεατρικής μας παιδείας. Και όμως φαντάζουν σταθμοί σε μια αφοσιωμένη πορεία που ακόμη αθροίζει στάσεις, σχέδια και ιδέες. Η Ελένη Βαροπούλου ανασυνθέτει μια ολόκληρη πορεία ζωής. Ψάχνει μες στους κόλπους του παρελθόντος και ξαναβρίσκει τις μορφές, τα ονόματα, τα τοπία, τις συνήθειες που την διαμόρφωσαν αποφασιστικά. Αποτίνει φόρο τιμής στις μορφές που στάθηκαν πλάι της, σε εκείνους που αγάπησε, εκείνους με τους οποίους υπηρέτησε από κοινού το θέατρο μες στην μακρά, χρονική συνέχεια, σε μια πορεία αδιατάρακτη και προσηλωμένη που σήμερα προσδίδει στην παρουσία της έναν ρόλο πνευματικότερο. Κοιτάζω την φωτογραφία του Κώστα Ορδόλη που κοσμεί το εξώφυλλο της Νεφέλης και διακρίνω στο πρόσωπο εκείνης της γυναίκας το πάθος και την βαθιά αγάπη για το θέατρο, την αισθητική, την ανθρώπινη έκφραση που λειτουργεί συμπληρωματικά μες στο μυστήριο του κόσμου.

«Μια μέρα ο Ζακ Λασάλ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όπου ανέβαζε την Ανδρομάχη του Ευριπίδη με άκουσε να εξιστορώ στιγμιότυπα από ταξίδια μου στην Μόσχα και το Λένινγκραντ, την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, πριν και μετά την Περεστρόικα. Άκουσε επίσης από μέρους μου πολλές και διάφορες αιτιολογίες, καθώς προσπαθούσα να του εξηγήσω σε τόνο πειστικό γιατί διστάζω να δρασκελίσω το φαρδύ σκαλοπάτι ανάμεσα στην προφορική αφήγηση και την γραπτή μαρτυρία, συγκεντρώνοντας σε βιβλίο όσες αναπάντεχες και καθοριστικές συναντήσεις είχα που σχετίζονται με το θέατρο και την πολιτική» γράφει η Ελένη Βαροπούλου στο εισαγωγικό κεφάλαιο με τίτλο Nunc, δίνοντας μια εξήγηση, ένα επιχείρημα για όσα την παρακίνησαν να συγγράφει τις αυτοβιογραφικές Σκηνές. Αυτή η βιωμένη ζωή, η ανθρώπινη εμπειρία και το μοίρασμα, οι σκηνογραφίες και οι άνθρωποι, βρίσκουν έναν τρόπο για να υπάρχουν εκ νέου μες στο σύμπαν του βιβλίου των εκδόσεων Νεφέλη. Η Ελένη Βαροπούλου επιστρέφει σε ένα παλιό σύμπαν, σε έναν κόσμο άμετρο πια, κόσμο του Καμύ. Εφευρίσκει και πάλι την παιδική της φωνή, αναζητά τα δειλά πρώτα βήματα που την οδήγησαν στο θέατρο. Τα βρίσκει όλα ξεκάθαρα, τα αφηγείται γλαφυρά, σαν κάποιον που ανοίγει την κλεισμένη πόρτα του σφραγισμένου δωματίου μόνο και μόνο για να βρει τις εκδοχές του εαυτού του. Η συγγραφέας σκύβει με κατάνυξη και σεβασμό εμπρός σε όλα εκείνα που την διαμόρφωσαν. Ανακαλεί συζητήσεις, μνήμες, προβαίνει σε περιγραφές από χώρες και συνήθειες εξωτικές. Τα χρονικά της φαντάζουν σαν εκείνα του Τζόυς που φωτίζουν σαν αστραπή τα γεγονότα μιας ζωής, τα βήματα ενός κοριτσιού προς την ενηλικίωση της τέχνης και του οράματος. Πρόκειται για μια ιστορία ομορφιάς και εγκαρτέρησης, μια ιστορία που μιλά για μια ψυχή όμορφη, διαμορφωμένη μες στις σκηνογραφίες των πιο ξακουστών υπαίθριων θεάτρων.

Κοιτάζω το βλέμμα αυτής της γυναίκας εμπρός από μια γκρεμισμένη πρόσοψη. Δεν γνωρίζω το μέρος μα νιώθω πως το τοπίο την συμπληρώνει. Η ψυχή αυτού του κοριτσιού φαντάζει διαμορφωμένη από τις μορφές που αντίκρισε και ονειρεύτηκε, από όσα έκανε πράξη πάνω στο σανίδι αυτού εδώ του κόσμου. Την κοιτάζω και νιώθω πως από τον αναγνώστη ίσως να διαφεύγει αυτή η τέταρτη, η άυλη διάσταση, η φευγάτη που καθορίζει το κοσμικό περίγραμμα των ματιών μας. Την φαντάζομαι ντυμένη με το παραδοσιακό ένδυμα του ιαπωνικού θεάτρου να αναπαριστά το τραγικό πνεύμα της ζωής. Μετρώ το βάρος της καρδιάς της που είναι φορτωμένο από μνήμη και έργο. Το θέατρο που υπηρέτησε και εξακολουθεί να υπηρετεί η Ελένη Βαροπούλου αποτυπώνεται στις σελίδες αυτής της αυτοβιογραφίας που έρχεται να αναστυλώσει στιγμές, πρόσωπα και απουσίες. Δεν γυρεύει ποτέ το επιχείρημα ή την πληροφορία μα αφήνεται στις συγκινήσεις που γέννησαν οράματα και καθιέρωσαν την ίδια μες στα πλαίσια του χώρου που τάχθηκε να υπηρετεί. Φαντάζομαι το νόημα του έργου της που αναδιαρθρώθηκε μέσα από τις διασταυρώσεις, τις παρέες, τις συζητήσεις, τις απουσίες. Φέρνω στο νου μου εκείνον τον στίχο του πρόωρα χαμένου ποιητή Λιοντάκη από το ποίημα του Εικονοστάσια και αναγνωρίζω στις αφηγήσεις της κυρίας Βαροπούλου τις αναλλοίωτες, παλιές γεύσεις, τις αρχαίες ηλικίες, τα χνάρια που στέκουν σαν πένθη τώρα πια, ψηφίδες σε ένα εν προόδω έργο ταγμένο στην ανθρώπινη ψυχή. Και έτσι καταλήγω πως οι Σκηνές από το Θέατρο της Ζωής μου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη, φαντάζει με ένα ουράνιο τόξο που ξεμπλέκεται και όλα του τα υλικά, όλα του τα χρώματα στέκουν εμπρός στα πόδια μας. Στήλες επιτύμβιες από σελίδα σε σελίδα, φίλοι που πέρασαν τις Αχερουσίες, λέξεις και φράσεις εντυπωμένες στην πίσω πλευρά της ψυχής της. Το αυτοβιογραφικό βιβλίο της Ελένης Βαροπούλου περιέχει τον κύκλο της ζωής και της τέχνης, δυο σχήματα που τέμνονται στην περίπτωση της σπουδαίας δημιουργού. Η Ελένη που θαρρείς πως βγαίνει σε μια σκηνή φωτισμένη καταμεσής ενός αρχαίου θεάτρου στην Μεσσήνη, το Οτράντο, την Δωδώνη, το Τόκυο τραγουδά από την αρχή τις παλιές, καλοκαιρινές μέρες, τότε που το έργο της παρέμενε ασχημάτιστο. Λύνει την ψυχή της από τον χρόνο και πορεύεται από στιγμή σε στιγμή σαρώνοντας όλα εκείνα τα απομεινάρια του παλιού καρναβαλιού που πέρασε και πάει. Η Ελένη Βαροπούλου ξεφεύγει από την ενδελέχεια του καιρού, την ασυγκίνητη και περνά σε έναν άλλον χρόνο γεμάτο από σκηνές ντελικάτες και ομολογίες. Ένας άνεμος αφαιρέσεων σαρώνει τις σελίδες των Σκηνών. Κάθε ήχος, κάθε χρονικό και κάθε πρόσωπο μετατρέπεται σε ένα είδος γέφυρας, σε έναν δεσμό αναλλοίωτο, άρρηκτα συνδεδεμένο όχι με τις λεπτομέρειες μα με τους όγκους και τα μεγέθη που η ίδια η Ελένη Βαροπούλου συνάντησε και αναμετρήθηκε. Σε κάθε σελίδα λάμπουν οι παλιές, εκείνες συγκινήσεις , στέκουν αντίκρυ και γυρεύουν να αντέξουν το κοίταγμα.

Loci, Αναχρονισμοί, Κριτικές, Είδωλα, Τοπιογραφία μερικοί από τους τίτλους των κεφαλαίων μες στα οποία περικλείεται μια ολόκληρη βιογραφία προσφοράς και δημιουργίας. Αβινιόν, Ταορμίνα, Εδιμβούργο, πολιτείες στην ακμή τους ή πάλι ξεπεσμένες κυράδες συνιστούν τους σταθμούς της Ελένης. Κάθε μια συγκρατεί κάτι μαγικό από τον αλλοτινό της χαρακτήρα, παντρεύει το φως με το σκοτάδι, την έξαρση και το μαρτύριο όπως η Καστίλλη. Στο Μαρόκο ο δρόμος κατά μήκος του Άτλαντα είχε το μεγαλείο της λείας, απαστράπτουσας Σαχάρας, στο νησί Σάντο της Ιαπωνίας η Ελένη γνωρίζει την λύσσα του τυφώνα και κάπου αλλού προβάλλουν σαν υδατογραφημένες οι προβηγκιανές μορφές των Ρενουάρ, Πικάσο, Ματίς μα και άλλων. Με αυτούς συγχρωτίζεται στις σελίδες των Σκηνών η Ελένη Βαροπούλου. Χαράζει το οδοιπορικό της και όλο παραθέτει εκείνα τα αποσπάσματα που την σημάδεψαν. Τραύματα που συντηρούνται πάνω στο δέρμα του χρόνου, υφάσματα που εφάπτονται πάνω στα πρόσωπα όπως οι λέξεις στις περγαμηνές. Όλα φέγγουν μες στην μυθιστορηματική γραφή της κυρίας Βαροπούλου που δεν παύει να υπομνηματίζει την αιώνια νιότη της τέχνης. Εκείνης που πασχίζει και που επιδρά στις καρδιές επειδή από αυτήν την πηγή εκπορεύεται.

Τούτο το σημείωμα καμιά φορά διαθέτει δική του ζωή, μια ιδιότυπη, προσωπική επιθυμία. Επιμένει να διαλέγει μέσα από τα βιβλία εκείνα τα αποσπάσματα που επιθυμεί. Έτσι ανασύρει από το κεφάλαιο Τοπιογραφία ένα σύντομο παράθεμα. Περιλαμβάνεται στο τέλος εκείνου του κειμένου και μιλά για μια κινέζικη παράδοση. Για την ακρίβεια, μας αφηγείται συνοπτικά, με την οικονομία μιας παραβολής την μικρή ιστορία του Κινέζου ζωγράφου που αγάπησε τόσο πολύ το τοπίο του ώστε χάθηκε μες σε αυτό. «…όταν τελειοποίησε την εικόνα  που είχε αποδώσει» γράφει εκείνη η ιστορία, «με τα μέσα της πανάρχαιας τέχνης του και την ιδιοφυία της στιγμής, παράτησε το έργο, πήγε προς το τοπίο και χάθηκε μες σε αυτό.» Κάπως έτσι φαντάζομαι την Ελένη Βαροπούλου να προχωρεί ίσια προς τις σκηνές της ζωής της, συνεισφέροντας και εκείνη μες στο μεγάλο, το κοινό, σεφερικό ταμείο που σε τούτη την συγκυρία αφορά την παγκόσμια, θεατρική παράδοση.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular