***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Σούλεϊ, John Grisham, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Tout est rythme αναφέρει μία από τις πολλές κινηματογραφικές καταγραφές που πραγματεύεται την αφρικανική μουσική. Ρυθμός, ανέχεια, πάθος για μουσική, η παράδοση που επικρατεί σε μια χώρα με πρωτόγνωρα μεγέθη ανέχειας και απαράμιλλη βία.Tout est rythme για μια ολόκληρη ήπειρο που ανακάλυψε στην μουσική και την παράδοση τα υλικά που έχουν την δυνατότητα να σφυρηλατήσουν μια κοινή και συλλογική ψυχή. Ανάμεσα σε θύματα γενοκτονιών, απαγωγές από κλιμάκια ανταρτών, ανάμεσα σε φριχτές και ατιμώρητες δολοφονίες στους αγροτικούς οικισμούς που περιβάλλουν τις μεγάλες, αφρικανικές πρωτεύουσες, στην καρδιά μιας πρωτόγνωρης διαφθοράς που κρατάει μια ολόκληρη ήπειρο μετέωρη ανάμεσα στην καταστροφή και την ελπίδα, οι νέοι του Σουδάν, της Μπουρκίνα Φάσο, της Αιθιοπίας προσπαθούν να βρουν μια καλή απάντηση στο επίμονο ερώτημα της απλής επιβίωσης. Φαίνεται πως καμιά απόκριση δεν φαντάζει κατάλληλη για τις χειμαζόμενες ζωές τους και έτσι, δίνονται απλόχερα στην μουσική τους που διατηρεί αμείωτο τον ρυθμό με αυτοσχέδια κρουστά και το ταλέντο της αναγκαίας επινοητικότητας που τοποθετεί την παράδοση στην πρώτη γραμμή των υλικών που ισχυροποιούν τους δεσμούς αυτών των νέων ανθρώπων με τις πατρίδες, τις φυλές, τα ήθη και τα έθιμα του παρωχημένου τους κόσμου. Η Δύση κοιτάζει με απάθεια, κάθε τόσο λικνίζεται στους αφρικανικούς χορούς όμως γρήγορα που ξεχνά, ανάβοντας μνημεία σε χρώματα εθνών, εκφωνώντας πύρινους λόγους, καταδιώκοντας τρομοκράτες και σφετεριστές της ζωής στην πολύπαθη Αφρική. Δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς πως εκείνος ο γύπας που ετοιμάζεται να κατασπαράξει τις σάρκες ενός μικρού παιδιού πριν από δεκαετίες στον τρομερό, αιθιοπικό λοιμό κουβαλά κάτι από την δύση, μιλάει άπταιστα αμερικάνικα και καλοδουλεμένα αγγλικά, τα γαλλικά του κάνουν την διαφορά. Δουλειά του είναι να σπαράξει τον ανθό μιας ολόκληρης ηπείρου, σφραγίζοντας τον φακό του φιλμ και κάθε άλλη ερμηνεία εκείνου του ενσταντανέ που κόβει κυριολεκτικά την ανάσα.

Όπως και η σκηνή στο Σούλεϊ του John Grisham που θέλει τον κεντρικό, νεαρό ήρωα του μυθιστορήματος των Εκδόσεων Ελληνικά Γράμμα να γίνεται μάρτυρας των δολοφονικών πρακτικών, όσων μαστίζουν την αφρικανική ενδοχώρα, την μοιρασμένη ανάμεσα στην πολιτική ορθότητα και τον ρεβανσισμό των πολυάριθμων, αντάρτικων ομάδων που λυμαίνονται την ζωή και τα πενιχρά, οικονομικά μέσα. Σφαίρες, φωτιά και κατάχρηση εξουσίας, ολόκληρα εγχειρίδια καταστροφής βρίσκουν την περιγραφή τους στην ψύχραιμη καταγραφή του Grisham.

Ο Σούλεϊ, στο μεταξύ ονειρεύεται να γίνει επαγγελματίας παίκτης της καλαθοσφαίρισης. Κατάγεται από μια φτωχή οικογένεια του Νότιου Σουδάν και ενσωματώνει όλες τις δυσκολίες, όλη την πίκρα μα και την θαλπωρή που μπορεί να υπάρχει ακόμη και εκεί που ο θάνατος ορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού. Το ξεχωριστό ταλέντο του παίκτη θα  τον οδηγήσει στην διαδικασία επιλογής για το κολεγιακό, αμερικανικό πρωτάθλημα μπάσκετ και έπειτα την πνιγμένη στα δολάρια, επαγγελματική λίγκα. Παιδιά από κάθε γωνιά της Αφρικής, ταλέντα που ξεχωρίζουν για το ύψος, την ευχέρεια στον χειρισμό της μπάλας, την παροιμιώδη φτώχεια. Μες σε ένα κλίμα εκφοβισμού οι αθλητές που δοκιμάζονται στα γήπεδα της πρωτεύουσας Λοτ κρατούν για τους εαυτούς τους ζωντανό το όνειρο. Δεν θα κερδίσουν όλοι τους, κάποιοι θα πρέπει να επιστρέψουν στους κατεστραμμένους καταυλισμούς που αργά ή γρήγορα πρόκειται να ισοπεδωθούν από τους νεαρούς αντάρτες. Όχι όμως ο Σούλεϊ, αυτός παρά τις δυσκολίες, παρά τον θάνατο του πατέρα και τον διωγμό της οικογένειάς του, καταγεγραμμένης πια στις μεγάλες λίστες των προσφυγικών ροών που διασχίζουν την αφρικανική ήπειρο, θα παραμείνει πιστός στην φιλοδοξία του. Ο Σούλεϊ κερδίζει μια θέση ανάμεσα στα μελλοντικά αστέρια του μπάσκετ, μετατρέπεται σε ζωντανό παράδειγμα, ανάμεσα σε άλλα ανθρωπιστικού χαρακτήρα που υψώνουν τον αθλητισμό οδό διαφυγής για εκείνους τους νέους που δεν έζησαν ποτέ μες στην επίφαση της ειρήνης και της ευρωπαϊκής ευμάρειας. Κανείς δεν γνωρίζει αν ο Σούλεϊ θα τα καταφέρει μες στον τρομερό ανταγωνισμό. Εκείνη η ζωή που άφησε πίσω του κάθε τόσο τον καταδιώκει, αποσπά από τον ίδιο την πίστη, την ελπίδα. Όμως στις σελίδες του μυθιστορήματος του John Grisham κερδίζει πάντα η ζωή. Και ο Σούλεϊ πρέπει να τα καταφέρει, να κερδίσει μια θέση ανάμεσα στα άλλα αστέρια που καρφώνουν, σουτάρουν, ξεσηκώνουν την κερκίδα, κλέβουν την μπάλα, σηκώνονται από την γραμμή των έξι μέτρων και σφραγίζουν την νίκη της ομάδας τους, κάνοντας την κερκίδα να παραληρεί, να αγοράζει ξέφρενη φανέλες, αναμνηστικά, μπάλες του μπάσκετ, χοτ ντογκ, καπελάκια με το σήμα του πρωταθλητή, έναν τίτλο που ακόμη δεν έχει κερδηθεί αλλά φαντάζει τόσο εφικτός για την γεμάτη ταλέντο και νιάτα ομάδα του παρκέ.

Ένας νεαρός άνδρας, ένα άπιαστο όνειρο, μια μεγάλη ευκαιρία γράφει μεταξύ των άλλων στο οπισθόφυλλο της έκδοσης των Ελληνικών Γραμμάτων που φέρνουν στο προσκήνιο ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα, ένα αληθινό παραμύθι γεμάτο τραγωδία, ελπίδα, πίστη και αφοσίωση. Μια ιστορία που γράφεται πίσω από τα αστραφτερά φώτα των κλειστών γηπέδων, αρκετά μακριά από τα πάρτι με τις στάρλετ που περιβάλλουν όπως όμορφες, βραδινές πεταλούδες αυτόν τον υπερβολικά φωτισμένο κόσμο. Ο John Grisham που στο Σούλεϊ δίνει μια ρεαλιστική εικόνα των ειδικών συνθηκών που αναδεικνύουν ανθρώπους παραδείγματα για τα εκατομμύρια των διωκόμενων αυτού του κόσμου, όσων περπατούν μίλια ολόκληρα για ένα μπιτόνι βενζίνη, εκείνους που μαθαίνουν σαν πρώτη τους λέξη, τα χαρακτηριστικά τα-τα-τα ενός πολυκαιρισμένου καλάσνικοφ, εκείνων που συρρέουν από κάθε πλευρά της Αφρικής στους καταυλισμούς των διεθνών οργανώσεων, κουβαλώντας μια άσχημη ιστορία πίσω από το βλέμμα, συνιστά ένα συγγραφικό μέγεθος. A time to kill, το εξαιρετικό The Firm που τον ξεχωρίζει στην κατηγορία των κινηματογραφικών διασκευών, φαινόμενο στην κατηγορία της εμπορικής καταξίωσης, για αυτόν τον κόσμο που ξέρει να μετρά τα πάντα, πειθαρχημένα και απαραβίαστα. Στο σύντομο, βιογραφικό του σημείωμα αναφέρονται ακόμη μερικοί από τους τίτλους που τον ανέδειξαν. Το νησί Καμίνο, Οι Άνεμοι του Καμίνο, Η λύτρωση τίτλοι που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Γράμματα απλά επιβεβαιώνουν την ξεχωριστή, συγγραφική παρουσία του γεννημένου στο Άρκανσο των ΗΠΑ John Grisham.

Ένα προσωπικό όνειρο και η συνείδηση με την οποία κανείς το αποχαιρετά, στέκει το βασικό επιχείρημα του συγγραφέα. Ακολουθεί η σπάνια ευαισθησία που διακρίνει τα έργα με προσωπικότητα και καταξιώνει τα μυθιστορήματα στην συνείδηση ενός επιλεκτικού πια, αναγνωστικού κοινού.

Ο Σούλεϊ θυμίζει κάποιον δικό μας άνθρωπο. Ο Αντετοκούμπο, ο διάσημος πια Έλληνας καλαθοσφαιριστής που σαρώνει τα βραβεία στις Ηνωμένες Πολιτείες, ίσως να έβρισκε πολλά κοινά στοιχεία με εκείνα του νεαρού από το Νότιο Σουδάν. Ίσως όχι τους αντάρτες που σε ένα καθεστώς πλήρους ανομίας επιβάλλουν τον δικό τους νόμο. Μα ίσως τις ολιγομελείς, πειθαρχημένες διμοιρίες της εγκληματικής χρυσής αυγής που καταδιώκουν μετανάστες και ανθρώπους διαφορετικού χρώματος στους δρόμους των Σεπολίων. Θα πρέπει να φύγει ολομόναχος από την Αθήνα που δεν τον αγάπησε ποτέ. Θα πρέπει να ταξιδέψει για την Αμερική. Εκεί στην Μέκκα του μπάσκετ ο νεαρός Αντετοκούμπο θα έχει όσες ευκαιρίες χρειάζεται. Και εκεί θα φανεί αν μπορεί τελικά να κερδίσει μια θέση ανάμεσα στα άστρα, γράφοντας τον ευτυχισμένο επίλογο σε μια πονεμένη, ανθρώπινη ιστορία. Θα μπορούσε να έχει πέσει θύμα του μίσους, να είχε απορροφηθεί στις συνήθειες της πόλης του. Όμως ο Αντετοκούμπο που κάθε καλοκαίρι δίνει μερικούς αγώνες στο γήπεδο που αγάπησε περισσότερο, διάλεξε το μονοπάτι του λογοτεχνικού Σουλεϊ. Πάει να πει, πως έμεινε μόνος και έκλαψε πικρά, πάει να πει πως δίστασε, πως θέλησε να τα παρατήσει, πως έβλεπε στα μάτια των ανθρώπων την καταδικαστική ετυμηγορία. Δεν θα τα καταφέρεις, είσαι καλός μα εδώ τα πράγματα έχουν μια άλλη δυναμική, καλύτερα του χρόνου, ναι, του χρόνου έλα πάλι, κάτι θα κανονίσω. Μα εκείνος δεν το βάζει κάτω, γρήγορα κερδίζει με την αξία του κοινό και κριτικούς των σπορ. Η ομάδα του τον χρειάζεται, το πρωτάθλημα του ανήκει. Μας συγχωρεί για τις δεύτερες σκέψεις και όπου ταξιδεύει κουβαλά την Ελλάδα του.

Ο John Grisham στη ωραία μετάφραση του Γιώργου Μπαρουξή, που ευθύνεται για αρκετές, ατμοσφαιρικές μεταφράσεις της Agatha Christie και για την μεταφορά στα ελληνικά τίτλων του Dickens, του Wilde αλλά και του πολυσυζητημένου Χωρίς Κανόνες του 2021, βρίσκει έναν τρόπο να πει μια διδακτική ιστορία, δίχως καμία φανερή πρόθεση. Ο Σούλεϊ συνιστά το καλύτερο παράδειγμα, την πιο πειστική απάντηση στις κακοτοπιές του αιώνα, το περιθώριο, την εγκληματικότητα, την ευκολία που εμποδίζει κάθε αναστοχασμό και καθιστά ευκολότερη την καλή ζωή μα δυσχερέστερο κάθε πιθανό, ψυχικό κέρδος. Με φόντο το Νότιο Σουδάν και τις πολιτικές πρακτικές μιας κατακερματισμένης ηπείρου, με μια υπόμνηση που εδώ και χρόνια δεν έχει αναγκάσει κανένα από τα κράτη του δυτικού κόσμου να φωτίσει με τα χρώματα μιας αφρικανικής δημοκρατίας τα μεγάλα του μνημεία, ο συγγραφέας μιλά για επιβίωση και για μπάσκετ. Ανάμεσα σε αυτά τα δυο θεμέλια της ιστορίας του, κατορθώνει και χωρά όλη την ανθρωπιά και την συγκίνηση που κινητοποιεί τον κόσμο, την μνήμη που δίνει μια δεύτερη ευκαιρία στα πράγματα και τους ανθρώπους. Την ίδια δεύτερη ευκαιρία που πολλοί βετεράνοι αθλητές όλων των σπορ, προσφέρουν μέσω ιδρυμάτων και αθλητικών υποδομών, δίχως ποτέ να λησμονούν τις σκληρές συνθήκες της δικής τους αφετηρίας. Η περίπτωση Αντετοκούμπο καθιστά το μυθιστόρημα του John Grisham ίσως πιο οικείο, ένα βιβλίο που αφηγείται μια ιστορία και για την οποία εμείς μπορούμε να φωνάξουμε μες στην παρέα πως έχω να σας πω για μια περίπτωση αληθινή που μοιάζει με αυτήν. Όμως είναι πολλά περισσότερα αυτό το μυθιστόρημα που στην πρωτότυπη εκδοχή τιτλοφορείται Sooley. Για την ακρίβεια είναι ένα μυθιστόρημα ύμνος στην δύναμη του αθλητισμού, την πολιτιστική βαρύτητά του στην καθιέρωση της επαφής ανθρώπων και λαών. Μια ιστορία που φωτίζει την προσφορά άγνωστων στο ευρύ κοινό ανθρώπων, που επιμένουν να μοιράζουν δεύτερες ευκαιρίες, στην σκιά των εκατομμυρίων δολαρίων που στιγματίζουν σε έναν διαφορετικό βαθμό και καθιστούν τον κόσμο των σπορ, μια εμπορική ευκαιρία με άπειρες δυνατότητες για πολλούς εκεί έξω. Ένα βιβλίο, όχι για το καλοκαίρι μονάχα, αλλά και για την ζωή την ίδια. Αυτήν που υπερασπίζεται στον μέγιστο βαθμό η αφήγηση του J. Grisham. Από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.