Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Με αφορμή το τελευταίο της μυθιστόρημα από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος με τίτλο ”Τρικυµίες παθών” για την πολύπλευρη προσωπικότητα του νεαρού Κοραή, καθώς και για την μετάφρασή της στο πρόσφατο βιβλίο του Νομπελίστα Καζούο Ισιγκούρο «Η Κλάρα και ο ήλιος», από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, το Literature.gr φιλοξενεί την Αργυρώ Μαντόγλου. Πρόκειται για μια καταξιωμένη συγγραφέα και μεταφράστρια,  με σπουδές  Αγγλικής Λογοτεχνίας, Φιλοσοφίας και μεταπτυχιακές σπουδές στην Κριτική Θεωρία στο University of North London. Έχει μεταφράσει έργα των Τζορτζ Έλιοτ, Βιρτζίνια Γουλφ, Χένρι Τζέιμς, Άντζελα Κάρτερ, Τζιν Ρις, Τζανέτ Γουίντερσον, Τζόις Κάρολ Οουτς, Άλι Ζμιθ, Ζέιντι Σμιθ, Πίτερ Κάρεϊ και άλλων.

Καταξιωμένη συγγραφέας και μεταφράστρια. Ποια από τις δύο ιδιότητες θεωρείτε πιο δύσκολη και ποια αγαπάτε περισσότερο;

Κατ’ αρχήν δεν είμαι σε θέση να κάνω τέτοιου είδους διαχωρισμό, εννοώ να διαχωρίσω αυτές τις δυο ιδιότητες ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας ή τον συναισθηματικό παράγοντα. Όμως, μπορώ να πω ότι η μετάφραση ενός έργου κινητοποιεί μεν τον νου αλλά ταυτόχρονα με υποχρεώνει να εργαστώ μέσα σε ένα πλαίσιο  προκειμένου να υπηρετήσω το κείμενο ενός άλλου συγγραφέα, ενώ στα δικά μου βιβλία, έχω την ευκαιρία να απαλλαγώ από αυτό το πλαίσιο, να συνεργαστώ με τη φαντασία μου αλλά και το ασυνείδητο ή να κάνω τις όποιες ανατροπές στο κείμενο χωρίς να χρειαστεί να απολογηθώ σε κανέναν, εκτός ίσως από τους χαρακτήρες ή τον ίδιο μου τον εαυτό.

Οι μεταφράσεις σας έχουν συστήσει στο ελληνικό κοινό πολύ σημαντικά ονόματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ποια είναι η ευθύνη του μεταφραστή απέναντι στον συγγραφέα που μεταφράζει; Και πόσο μπορεί μια μετάφραση να επηρεάσει τη συγγραφέα Αργυρώ Μαντόγλου αναστέλλοντας, ίσως, τη συγγραφή ενός βιβλίου;

Η μεταφραστική δουλειά σημαίνει εντιμότητα και σεβασμό γι’ αυτό και πάντα ακολουθώ τα ίχνη και τις προθέσεις του συγγραφέα πασχίζοντας να αφουγκραστώ όσο το δυνατόν βαθύτερα τη γλώσσα και τις «αποχρώσεις» του κειμένου. Όσο για τη διττή ιδιότητά μου, πολλές φορές έχει συμβεί να αφήσω στην άκρη ένα δικό μου βιβλίο για να καταπιαστώ με μια καινούργια μετάφραση, καθώς ποτέ δεν καταγίνομαι και με τις δυο εργασίες παράλληλα. Εννοώ ότι είναι αδύνατον να μεταφράζω και να γράφω την ίδια εποχή, καθώς και οι δυο δραστηριότητες απαιτούν εγρήγορση και τη μέγιστη συμμετοχή μου.

Πώς προσεγγίζετε ένα μυθιστόρημα ώστε να φτάσετε σε ένα ικανοποιητικό μετάφρασμα;

Όπως ήδη ανέφερα η μετάφραση ενός έργου προϋποθέτει τον σεβασμό απέναντι στο κείμενο του άλλου:  να μη παρεμβαίνεις άνευ λόγου, ούτε να αυτοσχεδιάζεις, αλλά να συμβάλεις σε μια όσο το δυνατόν πιστότερη αλλά και δόκιμη απόδοση. Να προσεγγίζεις «απαλά» το κείμενο και όχι να εκβιάζεις νοήματα και έννοιες. Είναι μάλλον απαραίτητο ο μεταφραστής να είναι εξοικειωμένος και με τα υπόλοιπα έργα του συγγραφέα που μεταφράζει, ώστε να έχει μεγαλύτερη επαφή με τη φωνή του και τις ιδιαιτερότητες του ύφους του.

Ένα καλό μυθιστόρημα είναι απλώς ένα αφηγηματικό παιχνίδι ανάμεσα στην ιστορία, τη γλώσσα και τους ήρωες ή προϋποθέτει, πρωτίστως, ένα γερό «χτίσιμο» των ηρώων πάνω στους οποίους θα στηριχτεί η επιτυχία του;

Πέρα από το αφηγηματικό παιχνίδι, όπως το λέτε, απαιτείται ένα ή περισσότερα θέματα, τα οποία θα διαπραγματευθούν οι χαρακτήρες, χωρίς αυτά είναι σαν να βάζουμε μαριονέτες στη σκηνή που επιδίδονται σε διενέξεις και τριβές, αλλά όχι βαθύτερες εμπειρίες. Η ατμόσφαιρα, η πλοκή είναι εξίσου σημαντικά για να δομηθεί ένα μυθιστόρημα, και για το «χτίσιμο» των χαρακτήρων που εν προκειμένω οφείλουν να υπηρετούν την ιστορία.

 

Ο ρόλος του λογοτέχνη πιστεύετε ότι μπορεί να είναι καθοριστικός στις μέρες μας με δεδομένα τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες;

Υπήρξε καθοριστικός και εξακολουθεί να είναι καθώς ο λογοτέχνης όχι μόνο εξελίσσει τη γλώσσα αλλά συνεργάζεται και με τη φαντασία, σκέφτεται πέρα και έξω από τα κλισέ, επομένως μέσα από τα λογοτεχνικά έργα μπορούμε να συναντήσουμε άλλες πτυχές αυτών που βιώνουμε, άλλες ερμηνείες της πραγματικότητας, ενίοτε συναντάμε λογοτεχνικά έργα που είναι εν πολλοίς προφητικά καθώς οι καταστάσεις που περιγράφουν ή οι δυστοπίες, αποδεικνύονται μέρος του κόσμου και της πραγματικότητας που βιώνουμε.

 

Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδ. Κλειδάριθμος το νέο σας βιβλίο με τίτλο: «Τρικυμίες παθών» αναφέρεται στα νεανικά χρόνια του Κοραή στο Άμστερνταμ. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η συγγραφή του ήρθε σαν μια φυσική συνέχεια μετά το προηγούμενο βιβλίο σας «Σώμα στη βιτρίνα» στο οποίο, επίσης, αναφέρεστε στην ίδια πόλη; Υπάρχει ένας συνδετικός ιστός ανάμεσα στα δύο βιβλία που ενδεχομένως συγκρότησε τη σκέψη σας;

Προφανώς, καθώς πέρασα ένα διάστημα στης ζωής μου μελετώντας την ιστορία της πόλης, και λόγω των συχνών επισκέψεων μου, το Άμστερνταμ έγινε ένας από τους τόπους των βιβλίων μου. Υπάρχει ένας συνδετικός ιστός, καθώς μέσα από αυτές τις επισκέψεις προέκυψε και η ανακάλυψη της παραμονής του Κοραή εκεί, μαζί με τόσους άλλους σπουδαίους στοχαστές και δημιουργούς καθώς η πόλη αυτή υπήρξε για αιώνες  ένα  εμπορικό και κοσμοπολιτικό κέντρο.

Σ’ αυτή την πόλη αισθάνεται κανείς τον χρόνο να υπερβαίνει τον ανθρώπινο χρόνο, υπάρχει έντονη η παρουσία του Ρέμπραντ, του Καρτέσιου, του Βολταίρου, του Κοραή μας, αλλά και τόσων άλλων ανώνυμων αντρών και γυναικών που δεν είχε θέση γι’ αυτούς η Ιστορία.

Αναζητώντας στοιχεία για τη ζωή του Κοραή στα χρόνια στα οποία αναφέρεστε ποιο στοιχείο της προσωπικότητας αυτής είναι αυτό που σας συγκίνησε περισσότερο;

Η αποφασιστικότητα του και η τόλμη του καθώς και η φιλοπερίεργη φύση του. Υπήρξε τολμηρός και θαρραλέος και παρά τις όποιες απογοητεύσεις δεν παρέκκλινε στιγμή από τα βαθύτερα όνειρά του. Επίσης, η επινοητικότητα του και ο πόθος του για μια ζωή ελεύθερη με επιλογές. Επίσης, με εξέπληξε η αντίφαση ανάμεσα στο πρόσωπο του άπειρου νεαρού εμπόρου και εκείνου του ασκητικού γέροντα σοφού, όπως τον γνωρίζουμε. Αυτή η αντίφαση είναι που με ώθησε στο να εντοπίσω τη σχέση ανάμεσα σε αυτές τις επιφανειακά αντίθετες προσωπικότητες αλλά και τα αίτια της μεταστροφής του νεαρού εμπόρου σε διανοούμενο.

Κυκλοφόρησε παράλληλα και η μετάφρασή σας στο νέο βιβλίο του Καζούο Ισιγκούρο, «Η Κλάρα και ο ήλιος», από τις εκδ. Ψυχογιός, το πρώτο που κυκλοφορεί ύστερα από τη βράβευσή του με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Πόσο διαφορετικός είναι ο μετά το Νόμπελ Ισιγκούρο;

Σύμφωνα με μαρτυρία του ίδιου του Ισιγκούρο είχε γράψει πάνω από το  ήμισυ του βιβλίου πριν την βράβευσή του, συνεπώς, δεν θεωρώ ότι τον επηρέασε ιδιαίτερα. Αυτό θα το δούμε, ίσως, στο επόμενο βιβλίο του. Το δε μυθιστόρημα παραδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2019, ωστόσο παρατηρούμε ότι υπάρχει στην ατμόσφαιρα του βιβλίου κάτι από την ατμόσφαιρα της εποχής που διανύουμε – η τηλε εκπαίδευση, οι σπάνιες δια ζώσης συναντήσεις, τα μεγάλα σαν κάστρα κάστρα- γεγονός που κατά τη γνώμη μου υπενθυμίζει, για μια ακόμα φορά,  την προφητική διάσταση της γραφής..

 

Πιστεύετε ότι οι βραβεύσεις, και μάλιστα τόσο σημαντικές, επηρεάζουν έναν δημιουργό;

Ανάλογα με τον δημιουργό. Νομίζω ότι ένας δημιουργός που έχει ακόμα πράγματα να πει δεν επαναπαύεται στις δάφνες του, ούτε χαλαρώνει με μια βράβευση όσο υψηλή κι αν είναι -απόδειξη και ο Κούτσι αλλά και ο δικός Ελύτης.  Θεωρώ ότι οι βραβεύσεις μπορεί να ενθαρρύνουν, να ωφελήσουν  και τον βοηθήσουν καταλυτικά, τόσο ψυχολογικά όσο και οικονομικά ώστε να αφοσιωθεί στο έργο του.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular