Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Τα παιδικά μου χρόνια…ήταν μαγικά. Με το ένα πόδι στην καθημερινότητα, το άλλο στον κόσμο που έφτιαχνα με τη φαντασία μου. Ο χρόνος λάστιχο. Πότε νωρίς, πότε αργά, ποτέ στην ώρα του για μένα. Νωρίς όταν έπρεπε να πέσω για ύπνο, αργά όταν ήταν να πάρουμε το καϊκάκι για το πανηγύρι της Φανερωμένης. Αχ, και να κρατούσαν για πάντα τα πανηγύρια των παιδικών χρόνων! Αυτό – με τον διπλό κόσμο και τον ελαστικό χρόνο, αυτή η αίσθηση, εννοώ, συνεχίστηκε κι αργότερα κι ενισχύθηκε απ’ το διάβασμα. Έτσι οδηγήθηκα πιστεύω, αργά κι ανεπαισθήτως, στο δρόμο της γραφής. 

 

Το πρόσωπο στη ζωή μου που με επηρέασε πιο πολύ από όλα…δεν είναι ένα. Άλλαζε σύμφωνα με την ηλικία και τις εμπειρίες. Στα παιδικά μου χρόνια ο παππούς μου, Μικρασιάτης. Περνούσαμε τα καλοκαίρια μαζί του, ο αδερφός μου κι εγώ, στη Νέα Πέραμο Αττικής που τότε μου φαινόταν (και ήταν) παράδεισος. Λεβέντης, κιμπάρης, με το ψαθάκι του, μας κάθιζε στο ένα γόνατο εμένα, στο άλλο τον αδερφό μου, άνοιγε κυδώνια και γυαλιστερές που μύριζαν θάλασσα και κέρναγε μια τον ένα μια τον άλλο. Γλεντζές, καλοφαγάς, γνήσιος Ανατολίτης. Ο πατέρας μου επίσης ήταν Ανατολίτης παραμυθάς. Του οφείλω, νομίζω, την ευκολία που έχω στην αφηγηματική ροή.

 

Μου αρέσει να περνώ ώρες… διαβάζοντας. Το διάβασμα ήταν για μένα η σωτηρία, η φυγή από τις δυσκολίες της ζωής. Η πρέζα μου. Εξακολουθεί να είναι μέχρι σήμερα.

 

Τα πρώτα μου αναγνώσματα…ήταν γαλλικές παιδικές σειρές: «La bibliothèque rose”, “La bibliothèque verte” καθώς και τα παιδικά μυθιστορήματα της Πηνελόπης Δέλτα. Πολύ γρήγορα όμως άρχισα να βάζω χέρι στη βιβλιοθήκη του πατρικού σπιτιού, και καθώς οι γονείς δεν μου έβαζαν περιορισμό διάβασα ανάκατα Ζολά, Τολστόϊ, Ντοστογιέφσκι, Καραγάτση, Καβάφη, Σταντάλ, ολόκληρο τον Σαίξπηρ στο πρωτότυπο σε μια υπέροχη, παλιά, δερματόδετη έκδοση κ. α.

 

Αν δεν έγραφα, θα είχα διαλέξει…να είμαι εικαστικός καλλιτέχνης (αν έπιανε το χέρι μου βεβαίως). Έχω επισκεφθεί περίφημα μουσεία στη ζωή μου, πινακοθήκες, το Λούβρο, το Quai d’ Orsay, το Αρχαιολογικό Μουσείο του Βερολίνου, το Πράδο, τα μουσεία της Βιέννης, τα περισσότερα μνημεία της Ιταλίας και φυσικά αρκετές φορές τα δικά μας ανά την επικράτεια. Δεν κουράζομαι να βλέπω κι να ξαναβλέπω τα έργα που αγαπώ. Έχω γνωρίσει ζωγράφους και διαπίστωσα πως η δουλειά τους έχει ένα παιγνιώδες κομμάτι, το χειρωνακτικό ίσως, και μια αμεσότητα στο αποτέλεσμα – στοιχεία που λείπουν από τη δική μας. Το γράψιμο είναι  πολύ μοναχική υπόθεση.

 

Η προσωπικότητα που θα ήθελα να γνωρίσω…τον Άμος Οζ. Αγαπώ πολύ τα βιβλία του και μ’ αρέσει η έλλειψη φανατισμού στο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τις διαφορές Παλαιστίνης -Ισραήλ. Ένα φιλειρηνικό πνεύμα διατρέχει το έργο του, γεγονός που δεν αποκλείει βέβαια την υποστήριξή του στη χώρα του.

 

Η δυσκολότερη ερώτηση για εμένα ήταν… ποιόν αγαπάς πιο πολύ; Τη μαμά ή τον μπαμπά, τον άντρα ή τα παιδιά, τη μια φίλη ή την άλλη; Ανώφελη, για να μην πω ανόητη, ερώτηση.

 

Αν άλλαζα κάτι στoν κόσμο, θα ήταν…ο υλιστικός δρόμος που ακολουθείται τον τελευταίο καιρό. Όλοι μιλούν για χρήμα, οικονομία, επενδύσεις. Οι ανθρωπιστικές αξίες, όπως καλοσύνη, ευγένεια, πνευματική καλλιέργεια, έλεος, έχουν πάψει να θεωρούνται εν τη πράξει αρετές. Επίσης θα άλλαζα αν μπορούσα το φιλόνεικο πνεύμα που  διακατέχει τον πλανήτη. Ας βάλουμε και την ειρήνη μες τις ξεχασμένες αρετές.

 

Αν ένας νέος άνθρωπος με ρωτούσε πώς είναι η ζωή ενός συγγραφέα, θα του έλεγα…πως είναι μοναχική και εσωστρεφής. Όταν κάθεσαι στο γραφείο σου και φτιάχνεις έναν κόσμο, έχεις για συντροφιά τους ήρωές σου και για ψυχαγωγία τη ζωή τους. Αυτό δικαιολογεί την εσωστρέφεια και την αφοσίωση. Όχι όμως πως δεν χρειάζεσαι τους ανθρώπους, τη χαρά της ζωής.

 

Μετανιώνω που…δεν μετανιώνω για τίποτα. Ό, τι έκανα είναι επειδή εκείνη την εποχή αυτό μπορούσα να κάνω, αυτό μου φαινόταν σωστό. Έπειτα, τι ωφελεί να μετανιώνεις; Τα γενόμενα ουκ απογίγνονται.

 

Το τελευταίο βιβλίο που διάβασα ήταν…Η κοιλάδα του Ίσσα» του Τσέσλαβ Μίλος. Για τρίτη φορά, νομίζω. Ένα αριστούργημα. Οι εσωτερικές θύελλες κοπάζουν όταν εισχωρώ σ’ εκείνο τον κόσμο της γαλήνιας ομορφιάς. «Η αισθητική είναι μια ηθική», έγραψε ο  Γιόζεφ Μπρόντσκυ.

 

Οι  δικοί μου λογοτεχνικοί ήρωες ...μοιάζουν με ανθρώπους που αγάπησα.

 

Ένας εκδότης οφείλει…να είναι συνεπής σε ό, τι έχει συμφωνήσει με τον συγγραφέα.

 

Οι κριτικοί λογοτεχνίας… οφείλουν να βάζουν τάξη στο χάος της λογοτεχνικής παραγωγής, αποδίδοντας με αμεροληψία και γνώση τα του Καίσαρος του Καίσαρι· κωδικοποιώντας όσο είναι εφικτό τα έργα σε κατηγορίες (σε γενιές;), συμβάλλοντας έτσι σε μια θεωρητική προσέγγιση της εποχής προς την οποία στρέφουν το βλέμμα.

 

Στην Ελλάδα του σήμερα η συγγραφή…καλά κρατεί. Είμαστε απ’ τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες όπου γράφεται ακόμη ποίηση – και καλή ποίηση! Όσο για τους πεζογράφους μας πήραν κι αυτοί φόρα, κι επειδή οι εκδότες, και το κοινό, ζητούν μυθιστορήματα, δημοσιεύουν το ένα μυθιστόρημα πίσω από το άλλο. Η βιασύνη ποτέ δεν ωφέλησε την τέχνη. Ένα μυθιστόρημα θέλει χρόνο για να ωριμάσει μέσα στον συγγραφέα και χρόνο για να γραφτεί. Έπειτα στο μυθιστόρημα δεν έχουμε την παράδοση που συναντάμε στην ποίησή μας, αν υπολογίσουμε πως η Σαπφώ και οι λοιποί λυρικοί ποιητές έζησαν και δημιούργησαν ήδη από τον 7ο π.Χ. αιώνα, και ο Όμηρος πριν απ’ αυτούς. Από τότε έχουμε μια αδιάλειπτη ποιητική παραγωγή στην Ελλάδα: Αλεξανδρινοί χρόνοι, βυζαντινοί, μεσαιωνικοί (Ερωτόκριτος, Ερωφίλη, Δημοτικό τραγούδι) αυτή η αλυσίδα φτάνει μέχρι τον Κάλβο, τον Σολωμό και μέχρι σήμερα. Σκεφτείτε σε πόσους δρόμους έχουν να πατήσουν οι ποιητές μας, από τι πλούσια πηγή μπορούν να αντλήσουν έμπνευση και γλώσσα. Αντιθέτως το μυθιστόρημα είναι φρέσκο είδος. Ως πρώτες οργανωμένες απόπειρες μπορούμε να θεωρήσουμε τις γενιές του ’10 και του ’30.  Αντιθέτως στο διήγημα έχουμε μεγαλύτερη παράδοση (ο Παπαδιαμάντης κι ο Βιζυηνός π.χ γεννήθηκαν και οι δυο το 1850-51). Ο πληροφοριακός πρόλογος δεν αποκλείει τις φωτεινές εξαιρέσεις. Έχουμε και καλούς πεζογράφους που το έργο τους αγαπήθηκε από το κοινό, μεταφράστηκε, ταξίδεψε στην Ευρώπη ως και την Ασία. «Τρώγοντας έρχεται η όρεξη». Γράφοντας μαθαίνεις και γράφοντας δημιουργείται με τον καιρό η παράδοση. Εν κατακλείδι πιστεύω ότι η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνική παραγωγή μπορεί μια χαρά να σταθεί πλάι στην ξένη. Απλώς τα ελληνικά ανήκουν στις μικρές γλώσσες και δεν είναι εύκολο για τα βιβλία μας να κυκλοφορήσουν στο πλατύ κοινό. Σκεφτείτε ότι πολύ πρόσφατα μόνο αρχίσαμε να διαβάζουμε μεταφράσεις απ’ τα σερβοκροάτικα, τα φλαμανδικά, τα δανέζικα κλπ. Εύχομαι στο μέλλον οι εκδότες να δώσουν μεγαλύτερη σημασία στη μετάφραση των έργων μας.

 

Με ενδιαφέρει οι… Ευρωπαίοι, Αμερικανοί, Ρώσοι συγγραφείς του 19ου και του 20ου αιώνα, ως επί το πλείστον, φυσικά.

 

Με τη γραφή μου στοχεύω…να δημιουργήσω δυνατούς χαρακτήρες και πειστική πλοκή που να μην ξεχνιούνται εύκολα από τον αναγνώστη.

 

Δεν θα έγραφα ποτέ για να… υποστηρίξω μια θεωρεία, μια ιδέα. Η στρατευμένη λογοτεχνία είναι κατά τη γνώμη μου πληκτική και αποτυχημένη.

 

Ζήλεψα τα βιβλία των… αγαπημένων μου συγγραφέων. Ενδεικτικά αναφέρω τον Ίβο Άντριτς, τον Ελίας Κανέτι, τον Χοσέ Σαραμάγκου, τον Βιζυηνό, τον Στεντάλ… «Ζήλεψα» εννοείται «θαύμασα» όχι «φθόνησα». Η ομορφιά μόνο χαρά μου δίνει και θεωρώ εαυτή πολύ τυχερή που μπορώ, απολαμβάνοντάς της, να γίνομαι κι εγώ μέρος της. Περνάει μέσα μας και δημιουργεί αναφορές που τις ανακαλείς τις δύσκολες στιγμές.

 

Η ζωή είναι όμορφη γιατί…είναι μοναδική. Δεν υπάρχει αντίγραφο, δεν επαναλαμβάνεται και σε μαθαίνει να γεύεσαι τον πλούτο του κόσμου.

 

Η πιο σημαντική συμβουλή που άκουσα σε σχέση με τη συγγραφή…… «Άσε τους ήρωές σου να μιλήσουν, μη βάζεις στο στόμα τους δικά τους λόγια. Άσε τους πιο ελεύθερους» μου είπε πριν χρόνια ο Αλέξης Ζήρας. Και η Μαρία Λαϊνά, μεταξύ άλλων: «Κόψε τα επίθετα αν επαναλαμβάνουν μια ιδιότητα του ουσιαστικού».


Θα τα παρατούσα όλα για… 
Όλα; Σαν δύσκολο μου φαίνεται να μπορεί κάτι ν’ αντισταθμίσει όλα όσα έχω αυτή τη στιγμή στη ζωή μου, συμπεριλαμβανομένων και των δυσάρεστων στοιχείων, όπως κάποια προβλήματα υγείας, ευτυχώς αναστρέψιμα. Τα δέχομαι κι αυτά.

 

Η αγαπημένη μου λογοτεχνική φράση ανήκει στον Κωνσταντίνο Καβάφη:

Πρόκειται φυσικά για στίχο:

«Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις/ τούτο προσπάθησε τουλάχιστον/ όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις…»

Αφορμή για το τελευταίο μου βιβλίο…στάθηκε η εισροή των προσφύγων στα νησιά μας – εκείνα τα νησιά που απέχουν μια ανάσα από τις τουρκικές ακτές – που μου θύμισε την προσφυγιά των δικών μου (όλων των δικών μου) από την Κωνσταντινούπολη, άλλοι με την πρώτη φουρνιά, το ’22, άλλοι αργότερα, στη δεκαετία του ’30. Αυτό και η αιφνίδια επίσκεψη των τριών αδερφών Ραζή, μια ωραία εσπέρα, στον φανταστικό μου κόσμο που μερικές φορές γίνεται πιο αληθινός απ’ τον πραγματικό. Μέλπω, Τέτα και Χαρίκλεια, μου συστήθηκαν κι επέμεναν να τις βάλω σ’ ένα βιβλίο. Ύστερα από λίγο ανεδύθη και η Ινώ, και απαιτούσε να την βάλω κι αυτήν στο βιβλίο. Μα εγώ γράφω για τις αδερφές Ραζή, αντέτεινα. Τι σχέση έχεις εσύ μαζί τους; Και ο έρωτας; μου κάνει με σκανταλιά; Υπάρχει μυθιστόρημα χωρίς έρωτα; Το πρόβλημα ήταν ότι είχε βάλει στο μάτι τον Ευάγγελο, τον άντρα της Μέλπως, της μεγαλύτερης αδερφής. Έτσι άρχισα να τις γνωρίζω καλύτερα, πλέχτηκε η πλοκή μπλέχτηκα κι εγώ μαζί τους.

Το επόμενό μου βιβλίο…θα είναι το τρίτο μυθιστόρημα της τριλογίας που έχει γενικό τίτλο «Δυο όχθες». Το πρώτο ήταν το «Ένα κομματάκι ουρανός» (Καστανιώτης) που το αγάπησε πολύ το κοινό. Το δεύτερο είναι «Οι αδερφές Ραζή»(Μεταίχμιο). Το τρίτο δεν έχει ακόμη τίτλο, αν κι έχω αρχίσει να το δουλεύω. Ως κεντρικό ήρωα έχει τον Γεράσιμο Ιακώβου, από το πρώτο μυθιστόρημα. Κι αυτό το βιβλίο θα παρακολουθεί την εξέλιξη της πρώτης και δεύτερης γενιάς Μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα, αλλά θα φτάνει τούτη τη φορά ως τις μέρες μας, μέρες στενότητας και ανησυχίας. Ελπίζω ότι αυτή η τριλογία θα καλύψει μια περίοδο αναταραχών και αλλαγών για την Ελλάδα (1908-1998, με το τρίτο ως το 2016). Η Ιστορία λειτουργεί ως φόντο πάνω στο οποίο διαγράφονται εναργέστερα οι χαρακτήρες. Σε πρώτο πλάνο παραμένουν πάντα οι ήρωες. Μ’ ενδιαφέρει ιδιαιτέρως η επίδραση της Ιστορίας πάνω στο άτομο. Ο Νίκος Γκάτσος μου είχε πει σε ανύποπτο χρόνο: «Αν δεν ξέρεις Ιστορία δεν μπορείς να γράψεις μυθιστόρημα».

separator

  Διαβάστε το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ζαρόκωστα  ”Οι αδερφές Ραζή” από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο

Ανάμεσα στις δυο όχθες που τις χωρίζει νερό αγεφύρωτο, οι αδερφές Ραζή, Μέλπω, Τέτα και Χαρίκλεια, ζουν στη μια μεριά και ονειρεύονται την άλλη.  Ευτυχισμένες οι μέρες στην Πόλη, πριν απ’ την Καταστροφή, δύσκολα τα πρώτα χρόνια όταν πέρασαν στην αντικρινή όχθη κι απ’ τη μια στιγμή στην άλλη μετατράπηκαν σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας, πρόσφυγες. Στην Ελλάδα καθεμιά ακολουθεί την πορεία της, χωρίς να πάψουν να είναι ενωμένες σαν γροθιά. Προσφυγιά, Κατοχή, Εμφύλιος, Χούντα. Γύρω τους άνθρωποι που η ιστορική στιγμή μετατρέπει σε ήρωες, θύματα, προδότες ή όλα εναλλάξ.  Όταν στη σκηνή εισβάλλει ορμητικά η Ινώ και συνδέεται ερωτικά με τον άντρα της Μέλπως Ραζή, οι ισορροπίες ανατρέπονται. Προσφυγάκι κι αυτή, αλλά φτωχαδάκι απ’ τα γεννοφάσκια, απλώνει το χέρι και δρέπει. 

separator

Η Κατερίνα Ζαρόκωστα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1951, σπούδασε Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε έναν κύκλο σπουδών Κοινωνικής Ψυχολογίας στην École pratique des hautes études στο Παρίσι. Από το 1979 ως το 1993 συνεργάστηκε με την Κρατική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση σε εκπομπές πολιτιστικού περιεχομένου. Από το 1993 ως το 2000 ήταν υπεύθυνη βιβλιοπαρουσίασης στο περιοδικό Elle. Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε το 1983. Έκτοτε δημοσίευσε επτά βιβλία: συλλογές διηγημάτων, νουβέλες και ένα μυθιστόρημα. Διηγήματά της έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά και στα αγγλικά. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και διετέλεσε μέλος του Διοικητικού της Συμβουλίου στα έτη 2007, 2011 και 2012. Είναι Μέλος της Επιτροπής για το βραβείο μυθιστορήματος The Athens Prize for Literature.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular