Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Πόσο αποκαλυπτικός μπορεί να είναι ένας συγγραφέας του διαμετρήματος του Κούντερα σε ό,τι σχετίζεται με την τέχνη την οποία υπηρετεί φαίνεται από το δοκίμιό του «Ο Πέπλος» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία. Γραμμένο με τη βαθιά συναίσθηση πως η ταυτότητα του μυθιστορήματος πρέπει με ακρίβεια να οριστεί και η γένεσή του εστιάζεται στον Ευρωπαϊκό χώρο καταθέτει ένα  αποκαλυπτικό δοκίμιο, χωρισμένο σε επτά μέρη.

«Μπροστά από τον κόσμο έπεφτε ένας μαγικός πέπλος, υφασμένος από θρύλους. Ο Θερβάντες έστειλε ταξίδι τον Δον Κιχότη, και έσκισε τον πέπλο. Ο κόσμος ξανοίχτηκε μπροστά στον περιπλανώμενο ιππότη σ’ όλη την κωμική γύμνια της πρόζας του», γράφει υπονοώντας έτσι το γεγονός ότι ο Θερβάντες εγκαινίασε την τέχνη του μυθιστορήματος, σκίζοντας τον πέπλο που κάλυπτε με στερεότυπα την πεζογραφική τέχνη πριν από εκείνον.

Επί της ουσίας πρόκειται  για μια σειρά προβληματισμών του συγγραφέα γύρω από το μυθιστόρημα και τον επαναπροσδιορισμό του σε αυτόνομο έργο τέχνης. Ο Κούντερα μιλά για τη λήθη και την ευρωπαϊκή ταυτότητα του μυθιστορήματος μέσα από μια συνομιλία κειμένων και συγγραφέων από τη γέννησή του και κάνει αναφορές στη ζωγραφική και τη μουσική. Ο ίδιος εξάλλου έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τη μουσική και έχει γράψει πως βλέπει τη σχέση αυτή, μουσικής και μυθιστορήματος, μέσα στο έργο του:

Tα τσέχικα μυθιστορήματά μου είχαν τη μορφή μιας σονάτας: μεγάλες συνθέσεις με αντικρουόμενα μέρη. Με την «Αθανασία» έφτασα ώς τα όρια αυτής της μορφής. Στη συνέχεια δεν είχα παρά να «κλείσω την πόρτα» ή να αλλάξω ύφος. Αργότερα, εντελώς απρόσμενα, με μια σπάνια χαρά και μια σβελτάδα, έγραψα τη «Βραδύτητα» και αμέσως βρέθηκα αλλού. Από την τεχνική της σονάτας εισήλθα στην τεχνική της φούγκας: σε μια πιο σύντομη φόρμα, ένα και μοναδικό αδιόρατο μπλοκ, με τα ίδια θέματα και μορφές συνεχώς παρόντα. Ωστόσο τα παλιά προβλήματα ύφους δεν εξαφανίστηκαν, όπως π.χ. πώς να εισάγω το απίθανο σε ένα μυθιστόρημα που επιθυμεί να είναι συγχρόνως και μια διαυγής ανάλυση;

Και στην περίπτωση της «Ταυτότητας» σημαίνει πώς να κάνω αδιόρατο το πέρασμα που οδηγεί από την πραγματικότητα στο όνειρο; Στα ισλανδικά, στα οποία η λέξη ταυτότητα δεν υπάρχει, έπρεπε να εκδοθεί το βιβλίο με άλλο τίτλο και πρότεινα: «Αόρατα όρια». Είναι ο τέλειος ορισμός του περιεχομένου του βιβλίου: το να διηγείσαι μια εντελώς πραγματική ιστορία που ανεπαίσθητα και σταδιακά μετατρέπεται σε άγριο όνειρο.

Έτσι το μυθιστόρημα από μια ρεαλιστική ιστορία που ανεπαίσθητα μετατρέπεται σε όνειρό με την εισαγωγή του απίθανου, μπορεί να γίνει η αφετηρία για μια κατάλυση των συνόρων στον κόσμο, καθώς ενώνει του μυθιστοριογράφους από τη Ρωσία και τη Γαλλία ως τη Λατινική Αμερική και τη Γερμανία. Η καθημερινότητα του Φλωμπέρ, οι εσωτερικοί μονόλογοι του Τολστόι, το χιούμορ το οποίο χρησιμοποίησε ο Θερβάντες, η συμπύκνωσή του χρόνου στο έργο του Μπαλζάκ ή του Ντοστογιέφσκι, ο υπερρεαλισμός του Κάφκα ή ο μοντερνισμός του Μούζιλ σε συνδυασμό με εκείνον του Τζόυς είναι ενδεικτικά μια απόδειξη ότι οι συγγραφείς γνωρίζουν πια την αξία του μυθιστορήματος, την ασημαντότητα της ζωής και τη σημασία της τέχνης και  κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζονται τα σύμβολα και ερμηνεύονται οι σκέψεις. Γι’ αυτό το λόγο συνομιλούν διακειμενικά και αλληλοπροσδιορίζονται με αποτέλεσμα να σπάνε κάθε φορά τα αόρατα όρια των αποστάσεων πνευματικών και πραγματικών σε μια διαυγή ανασύσταση ενός καθολικού μυθιστορηματικού έργου.

Στο δοκίμιο του αυτό ο Κούντερα ορίζει τον τρόπο με τον ο οποίο ο Ντοστογιέφσκι γνώρισε τον Ζιντ και ο Χέμινγουέι διαβάστηκε από όλο τον κόσμο ή ο Μπροχ ανακάλυψε τον Τζόυς και ο Γκομπρόβιτς συγκέντρωσε τις «Μνήμες από την εποχή της αθωότητας». Και όλα αυτά χάρη στην προσπάθεια των συγγραφέων να σχίσουν τον πέπλο που σκέπαζε την ερμηνεία του μυθιστορήματος και να ανακαλύψουν τις σχέσεις του αναγνώστη με αυτό και με όλα όσα το προσδιορίζουν, όπως είναι κυρίως η ιστορική του φορά ή ο σχηματισμός μιας νέας αφηγηματικής φόρμας.

Με απώτερο σκοπό να εξοικειώσει τον αναγνώστη με την ουσία της ύπαρξης του μυθιστορήματος και της ταυτότητάς του ο Κούντερα καταγράφει την ιστορική περιπλάνηση του μυθιστορήματος μέσα στο χρόνο και της ποιητικής του εκφοράς και  μας δίνει ένα εξαιρετικό δοκίμιο περί της τέχνης του λόγου.

peplos_koyntera

Με αφορμή το δοκίμιο του Μίλαν Κούντερα: «Ο Πέπλος», Εκδόσεις Εστία.

Tessy Baila – Editor in Chief

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular