Τα χρόνια, Annie Ernaux, Εκδόσεις Μεταίχμιο

” Όλες οι εικόνες θα χαθούν. Εικόνες πραγματικές ή φανταστικές, αυτές που μας ακολουθούν μέχρι τον βαθύ ύπνο. Στιγμιαίες εικόνες λουσμένες μ’ ένα αποκλειστικά δικό τους φως“.

Τα χρόνια που περνούν δεν είναι παρά στιγμές και εικόνες. Ο αδυσώπητος χρόνος τα παρασέρνει όλα στον διάβα του και αποδεικνύεται αμείλικτος για εμάς τους ανθρώπους. Έτσι, στιγμές, πράγματα και εικόνες που ήταν σημαντικά για εμάς, για τους μελλοντικούς ανθρώπους μπορεί να μην σημαίνουν απολύτως τίποτε. Ακόμα και φράσεις της καθημερινότητάς μας μπορεί πολύ εύκολα να καταδικαστούν στη λήθη.

Όλα τα παραπάνω είναι το βιβλίο μίας από τις σημαντικότερες συγγραφείς της Γαλλίας, της Annie Ernaux με τίτλο Τα χρόνια. Πρόκειται για μία αυτοβιογραφία γραμμένη όχι σε πρώτο ενικό πρόσωπο, όπως γράφονται συνήθως οι αυτοβιογραφίες, αλλά σε πρώτο πληθυντικό. Εν ολίγοις πρόκειται για μία συλλογική αυτοβιογραφία όπου το “εμείς” υπερτερεί αδιαμφισβήτητα έναντι του “εγώ”. Η προτεραιότητα της συγγραφέως σε αυτή την περίπτωση είναι να διηγηθεί το συλλογικό βίωμα, όχι το ατομικό. Και αυτό ακριβώς είναι που κάνει την αυτοβιογραφία αυτή, η οποία θα μπορούσε επίσης να χαρακτηριστεί και ως “απρόσωπη” ή “διαπροσωπική”, ακόμη πιο ενδιαφέρουσα.

Για την Ernaux η μνήμη είναι όπως η σεξουαλική επιθυμία: δεν σταματά ποτέ. Πάνω σε αυτό το μότο “χτίζει”το, σπουδαιότερο για πολλούς, από τα βιβλία της, Τα χρόνια. Όπως μας λέει ο Νίκος Μπακουνάκης στο επίμετρο στο τέλος του βιβλίου, η Ernaux δεν παραθέτει απλώς τα γεγονότα του παρελθόντος, αλλά, πρωτίστως, αφηγείται το παρελθόν προκειμένου να το καταλάβει  συναισθηματικά. Υιοθετώντας τη συλλογική προσέγγιση, υποστηρίζει και πάλι ο Μπακουνάκης, πετυχαίνει το ακατόρθωτο: τα δικά της χρόνια να γίνουν και δικά μας.

Η γλώσσα της Ernaux υιοθετεί το εξής οξύμωρο σχήμα: διαθέτει μία απλή πολυπλοκότητα, είναι, δηλαδή, σοφιστικέ και δουλεμένη, αλλά χωρίς να δείχνει επιτηδευμένη. Κοινώς, μοιάζει με ακατέργαστο διαμάντι. Η αφήγηση είναι γραμμική σε ό,τι αφορά τον χρόνο, αλλά διακόπτεται από περιγραφές κυρίως φωτογραφιών. Πολλές φορές δε, η αφήγηση ομοιάζει με σύμφυρμα ακαθόριστων και γενικευμένων σκέψεων, τις οποίες η συγγραφέας θέλει να μοιραστεί με τους αναγνώστες.

Ο καθένας μας θα βρει σε αυτήν την “κοινωνική αυτοβιογραφία” γνώριμα κομμάτια της ευρωπαϊκής ιστορίας του 20ου και του 21ου αιώνα. Αυτό, επομένως, που θα μας κάνει εντύπωση είναι οι ομοιότητες της ζωής και της κοινωνίας της Γαλλίας με τη ζωή και την κοινωνία στην Ελλάδα, οι οποίες είναι περισσότερες από τις διαφορές.

Η Annie Ernaux γεννήθηκε το έτος σταθμό 1940. Γεννημένη στην ύπαιθρο και προερχόμενη από τον αγροτικό-εργατικό κόσμο, μεταπήδησε στον κόσμο των πόλεων στον οποίο εντάχθηκε απόλυτα. Αν μη τι άλλο είναι ξεκάθαρα παιδί της εποχής της.

Το βιβλίο της αποτυπώνει ολοκάθαρα την αίσθηση από όλα τα κομβικά γεγονότα του 20ου και του 21ου αιώνα: τον Πόλεμο, την Κατοχή και την Αντίσταση, την κυριαρχία της θρησκείας στις ζωές των απλών ανθρώπων τη δεκαετία του ’50 και την υποχώρηση αυτής της επίδρασης από το ’80 και μετά, το αντισυλληπτικό χάπι, τις εκτρώσεις και τη σεξουαλική απελευθέρωση που αυτά έφεραν στις ζωές εκατομμυρίων γυναικών, την εποχή της αμφισβήτησης με τον Μάη του ’68, τον πόλεμο στο Βιετνάμ, την εποχή της παντοδυναμίας της TV, τους hippies, τον χωρισμό σε Δεξιά και Αριστερά, τον Λεπέν και τον Μιτεράν, την πετρελαϊκή κρίση, τη σταδιακή κυριαρχία του διαδικτύου, το AIDS, το millenium, το σοκ από την 11η Σεπτεμβρίου και την απειλή της τρομοκρατίας και όλα όσα χαρακτηρίζουν τον ευρωπαϊκό, κυρίως, τρόπο ζωής κατά τους δύο τελευταίους αιώνες.

Εν κατακλείδι, Τα χρόνια είναι μία δυνατή και ιδιότυπη αυτοβιογραφία, γραμμένη από μία μεγάλη κυρία της γαλλικής λογοτεχνίας στην οποία θα μας συναρπάσει το αφηγηματικό στυλ, η πλούσια γλώσσα, αλλά και η εναργής περιγραφή όσων ζήσαμε όλοι μας στα χρόνια που πέρασαν, περιγραφή η οποία θα μας κάνει να νοσταλγήσουμε και, σε κάποιες περιπτώσεις, να εξιδανικεύσουμε το παρελθόν μας.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.