Με το βλέμμα στον ναυαγό, γράφει η Σωτηρία Γεωργαντή [Άνθρωπος στη θάλασσα, Έρση Σωτηροπούλου]
Άνθρωπος στη θάλασσα. Ναυαγός. Υποχρέωση όλων στο πλοίο να καρφώσουν τα μάτια τους σ’ αυτόν που χάνεται. Η αφηγήτρια αυτό ακριβώς κάνει στο τελευταίο βιβλίο της Έρσης Σωτηροπούλου Άνθρωπος στη θάλασσα από τις εκδόσεις Πατάκη. Αυτός που χάνεται είναι η μητέρα. Και η αφηγήτρια καθηλώνει το βλέμμα της εκεί, στον άνθρωπο στη θάλασσα, στη μητέρα […]
Πολλοί δρόμοι για πολλές αλήθειες, γράφει η Σωτηρία Γεωργαντή [Ο μαθηματικός και ο δικαστής, Gaurav Suri και Hartosh Singh Bal]
Η αλήθεια είναι άραγε μία ή πολλές; Απόλυτη βεβαιότητα μπορεί να υπάρξει; Μπορεί κανείς να έχει εμπιστοσύνη στη λογική του και στα μάτια του, ή μήπως όχι; Ο μαθηματικός και ο δικαστής, ένα «μαθηματικό μυθιστόρημα» όπως συστήνεται στο εξώφυλλο, των Gaurav Suri και Hartosh Singh Bal, από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, αυτά ακριβώς τα ερωτήματα προσπαθεί […]
Εξαφανίσεις και αναζητήσεις, γράφει η Σωτηρία Γεωργαντή [Η χαμένη αναγνώστρια, Fabio Stassi]
Τι μπορεί να βοηθήσει έναν άνθρωπο όταν βρίσκεται σε ένα συναισθηματικό ή υπαρξιακό αδιέξοδο; Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου Η χαμένη αναγνώστρια, το οποίο γράφτηκε από τον Fabio Stassi και κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ίκαρος σε ωραία μετάφραση της Δήμητρας Δότση, προτείνει… βιβλιοθεραπεία. Ένας φιλόλογος, ονόματι Βίντσε Κόρσο, απογοητευμένος από την έλλειψη σταθερής δουλειάς […]
Είπε ο εκκλησιαστής, γράφει η Σωτηρία Γεωργαντή [Ο Εκκλησιαστής, Παλαιά Διαθήκη]
«Όλα για το τίποτα / είπε ο εκκλησιαστής / όλα είν’ ανώφελα / όλα για το τίποτα.» Κάπως έτσι ξεκινάει Ο εκκλησιαστής, μια ωδή στη ματαιότητα και τον μηδενισμό, με απροσδόκητη ωστόσο τροπή, που γράφτηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. και αποτελεί μέρος του επίσημου κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης. Ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η επιλογή να συστηθεί […]
Ανάμεσα σε κόσμους, γράφει η Σωτηρία Γεωργαντή [Διηγήσεις Παραφυσικών Φαινομένων, Βασίλης Γκουρογιάννης]
Όποιος έχει περάσει ποτέ μια νύχτα κάτω από τα αστέρια, ακούγοντας τον βρυχηθμό του ανέμου ανάμεσα στα φυλλώματα ή το κελάρυσμα κάποιας πηγής, μπορεί και να ένιωσε ότι ίσως οι κανόνες του φυσικού κόσμου σε κάποια σημεία κάμπτονται, και στις ρωγμές ξεπηδάνε αερικά, αλλόκοτες παρουσίες, ψυχές από άλλον κόσμο. Όποιος είχε την τύχη να περάσει […]
Ιστορίες από τα πέρατα του κόσμου, γράφει η Σωτηρία Γεωργαντή [Τι έμαθα περπατώντας στον κόσμο, Λένα Διβάνη]
Ήμουν πιτσιρίκα, στην εφηβεία, όταν διάβαζα τη στήλη της Λένας Διβάνη στο περιοδικό ELLE. Σε ένα άρθρο της αφηγούνταν ότι, όταν μικρή, νόμιζε ότι η ομορφιά ήταν το κλειδί για να ξεκινήσει η ζωή της, και έλουζε τα μαλλιά της με χαμομήλι και ξάπλωνε στον ήλιο για να ξανθύνουν. Στη συνέχεια, αποφάσισε ότι το μυαλό […]
Αφηγούμαι σημαίνει… γράφει η Σωτηρία Γεωργαντή [Μικρό αλφαβητάρι αφήγησης, Λίλη Λαμπρέλλη]
Η αφήγηση λαϊκών παραμυθιών μοιάζει με εμπειρία εκ πρώτης όψεως ξένη μέσα στο σύγχρονο, αστικό περιβάλλον, παρά μόνο ίσως στο πλαίσιο παιδαγωγικών δραστηριοτήτων. Και όμως, τα τελευταία χρόνια φαίνεται να παίρνει ζωή χάρη σε όλο και περισσότερους ανθρώπους που αναλαμβάνουν τη μεταλαμπάδευση της λαϊκής παράδοσης λέγοντας ιστορίες όχι μόνο σε παιδιά αλλά και σε ενήλικες […]
Βρίσκοντας την άκρη στο σκοτάδι, γράφει η Σωτηρία Γεωργαντή [Τετράδια Ονείρων, Ζυράννα Ζατέλη]
Για τους μαγεμένους «σύγκορμα και σώψυχα» με τη γραφή της Ζυράννας Ζατέλη, κάθε βιβλίο που κυκλοφορεί με την υπογραφή της είναι ένα εκδοτικό γεγονός. Η τριλογία Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί, το κοινό της αδημονεί για το τρίτο μέρος. Μέχρι τότε όμως, μέχρι τότε, η Ζατέλη δίνει χάριν στον εαυτό […]
Στη διακεκαυμένη ζώνη της γης, γράφει η Σωτηρία Γεωργαντή [O Εραστής, Μαργκερίτ Ντυράς]
O Εραστής, Μαργκερίτ Ντυράς, Εκδόσεις Μεταίχμιο Είναι λίγα τα μυθιστορήματα της σύγχρονης λογοτεχνίας που κατάφεραν να θεωρηθούν εμβληματικά τόσο σύντομα μετά την πρώτη τους έκδοση. Και όμως, Ο εραστής της Μαργκερίτ Ντυράς, βιβλίο για το οποίο η συγγραφέας έλαβε το βραβείο Γκονκούρ, κατάφερε πολύ γρήγορα να αποκτήσει τον χαρακτηρισμό του σύγχρονου κλασικού. Η πρώτη […]
Blood and flowers, by Sotiria Georganti [The Ministry of Utmost Happiness, Arundhati Roy] Review
It’s been precisely twenty years since the last time Arundhati Roy published a novel, so it comes as no surprise that The Ministry of Utmost Happiness was eagerly awaited for, at least by those – and they were many – who enjoyed thoroughly her last work of fiction, The God of Small Things. In the […]
Να γράφεις και να ερωτεύεσαι, γράφει η Σωτηρία Γεωργαντή [ Μπορείς; Έρση Σωτηροπούλου ]
Ο τίτλος του τελευταίου μυθιστορήματος της Έρσης Σωτηροπούλου είναι μια ερώτηση-πρόκληση: Μπορείς; Πρόκειται για ένα επιστολικό μυθιστόρημα –όσο παλιομοδίτικος και αν ακούγεται ο όρος– αφού αποτελείται εξ ολοκλήρου από επιστολές, με τους όρους όμως του 21ου αιώνα, δηλαδή σε μορφή email και μηνυμάτων στο Viber. Μία συγγραφέας και ένας οινοποιός ξεκινούν την ερωτική τους σχέση […]
Περιμένοντας, γράφει η Σωτηρία Γεωργαντή [ Η ιδιωτική ζωή των δέντρων, Alejandro Zambra]
«Η μοιραία ταυτότητα του ερωτευμένου δεν είναι άλλη απ’ αυτήν: είμαι αυτός που περιμένει», δηλώνει ο Ρολάν Μπαρτ στο εμβληματικό του έργο Αποσπάσματα του ερωτικού λόγου, και ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος του Alejandro Zambra, Η ιδιωτική ζωή των δέντρων, από τις εκδόσεις Ίκαρος, κάνει αυτό ακριβώς: περιμένει. Η ιδιωτική ζωή των δέντρων είναι ένα […]
Ιθάκες, γράφει η Σωτηρία Γεωργαντή [ Το κλαρινέτο, Βασίλης Αλεξάκης ]
Το κλαρινέτο είναι “ξύλινο πνευστό μουσικό όργανο της κλασικής ορχήστρας, με κυλινδρικό σχήμα και ραμφοειδές επιστόμιο”, σύμφωνα με το Λεξικό Τριανταφυλλίδη. Το κλαρινέτο του Βασίλη Αλεξάκη, πάλι, χαρακτηρίζεται στο εξώφυλλο του ως μυθιστόρημα, ωστόσο θα μπορούσε να είναι και απόσπασμα από ημερολόγιο, αν δεν ήταν ταυτόχρονα μια επιστολή γραμμένη στο β’ ενικό πρόσωπο, απευθυνόμενη στον […]
Contrasting and comparing, by Sotiria Georganti [Swing Time, Zadie Smith]
Two girls on their way to their first ballet class scrutinize each other: they recognize in one another their own, exact shade of brown. A magnetic pull forces them into each other’s lives, however the similarities between them end abruptly. Tracey is a natural talent, attractive, beguiling to anyone who sets eyes on her. The […]
Ζώντας και πεθαίνοντας στην κόψη, της Σωτηρίας Γεωργαντή [ Το Παγοδρόμιο, Roberto Bolaño ]
Τρία πρόσωπα, τρεις φωνές, ένα έγκλημα. Το Παγοδρόμιο του Roberto Bolaño κυκλοφορεί πρώτη φορά στη χώρα μας από τις εκδόσεις Άγρα, ένα εκδοτικό γεγονός αν αναλογιστεί κανείς ότι πρόκειται για το πρώτο μυθιστόρημα που έγραψε ποτέ ο αγαπημένος του ελληνικού κοινού συγγραφέας. Είναι ένα –μάλλον– αστυνομικό μυθιστόρημα, αλλά όχι κι ακριβώς: το έγκλημα τελείται, αλλά […]
Το πορτρέτο ενός ζωγράφου, της Σωτηρίας Γεωργαντή [ Το αδιανόητο τοπίο, Τάκης Θεοδωρόπουλος]
Το αδιανόητο τοπίο είναι ο τίτλος ενός ζωγραφικού πίνακα που έμελλε να είναι το κύκνειο άσμα του Γιώργου Γαλανού, του εκκεντρικού ζωγράφου που δραστηριοποιήθηκε στην ελληνική καλλιτεχνική σκηνή γύρω στα μισά του 20ού αιώνα. Ταυτόχρονα, είναι ο τίτλος της βιογραφίας του, μιας βιογραφίας που υπήρξε αποτέλεσμα επίπονης έρευνας, επιτόπιας μετάβασης σε γεωγραφικά σημεία-κλειδιά και […]
Κυνηγώντας Χίμαιρες, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Αυτό το κείμενο δεν σκοπεύει να προστεθεί στα φιλολογικά δοκίμια και τις συγκριτικές μελέτες που ψηλαφούν διαφορές και ομοιότητες ανάμεσα στη Μεγάλη Χίμαιρα του μεγάλου Μ. Καραγάτση, το μυθιστόρημα που δημοσιεύτηκε το 1953, και τη Χίμαιρα, τη νουβέλα που αποτέλεσε το πρόπλασμα για το μυθιστόρημα που ακολούθησε, και δημοσιεύτηκε αρκετά νωρίτερα, το 1936. Αφενός η […]
Αν είναι νόμιμο, δεν είναι γκράφιτι, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Μπορεί ποτέ η τέχνη να είναι νόμιμη; Μπορεί να θεωρηθεί κάποιος καλλιτέχνης όταν ακολουθεί τις κοινωνικές νόρμες, όταν εντάσσεται ομαλά και αδιαμαρτύρητα στον κοινωνικό ιστό και συμμορφώνεται στις επιταγές του; Από την άλλη, κι αν η άρνηση υποταγής είναι απλά μια έκφραση αλαζονείας; Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που θέτει ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε […]
Λογοτεχνία στην Καλντέρα, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Το βιβλιοπωλείο Περιδιαβαίνοντας στα στενά της Οίας, είναι δύσκολο να μην τραβήξει το βλέμμα σου ένα βιβλιοπωλείο υπόσκαφο, διαφορετικό από τα άλλα. Κατεβαίνοντας τα σκαλοπάτια του συνειδητοποιείς ότι η Ατλαντίδα τελικά υπάρχει, και είναι πράγματι στη Σαντορίνη! Οι τοίχοι είναι γεμάτοι από άκρη σ’ άκρη με αποφθέγματα μεγάλων συγγραφέων και ποιητών, ανάμικτα με παιχνιδιάρικους στίχους […]
“Και όποιος ταπεινωθεί θα εξυψωθεί”* της Σωτηρίας Γεωργαντή
Αν έπρεπε να δοθεί ο τίτλος του πρωταγωνιστή σε έναν μόνο χαρακτήρα του πολυπρόσωπου μυθιστορήματος της Ρέας Γαλανάκη Η Άκρα Ταπείνωση, αυτός θα δινόταν δικαιωματικά στην πόλη της Αθήνας. Μια Αθήνα που κουβαλάει το παρελθόν της στα νεοκλασικά που ρημάζουν στα σπλάχνα της, μια Αθήνα που δείχνει τις πληγές της σε κάθε ευκαιρία, μα ταυτόχρονα […]
Παραμύθια και παραβολές, της Σωτηρίας Γεωργαντή
“Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές / είναι γιατί τ’ ακούς γλυκότερα” λέει ο Σεφέρης, και η Φωτεινή Τσαλίκογλου κάνει αυτό ακριβώς στο τελευταίο της βιβλίο, Το ευτυχισμένο νησί, από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Πρόκειται για “μια μαγική ιστορία” όπως λέει ο υπότιτλος, που καταφέρνει γλυκά και αβίαστα –σαν παραμύθι–, χωρίς θεωρητικολογίες μα με […]
Σαν μια ταινία του Λουίς Μπουνιουέλ, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Ήταν μάλλον δυσοίωνη η αφορμή για να πιάσω στα χέρια μου αυτό το βιβλίο. Οι τηλεοράσεις και τα ειδησεογραφικά σάιτ βοούσαν στον απόηχο του ξαφνικού και βίαιου θανάτου του Μένη Κουμανταρέα. Στην προσπάθειά μου να εξιλεωθώ από το όνειδος να μην έχω διαβάσει ποτέ κάποιο έργο του, διάλεξα το τελευταίο του βιβλίο, το κύκνειο άσμα […]
Τέχνη και όρια, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Μόνη ικανή και αναγκαία συνθήκη για καλλιτεχνική δημιουργία είναι το άγγιγμα από ένα αόρατο μαγικό ραβδάκι που λέγεται έμπνευση; Πρόκειται για ένα ζήτημα που εγείρεται συχνά, ιδίως όταν ένας δημιουργός επαναστατεί ενόψει μίας ανάθεσης έργου με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ή υπό την πίεση μίας προθεσμίας. Εντούτοις, όσο ρομαντική κι αν είναι η άποψη ότι η Μούσα […]
Αποστασιοποίηση και συναισθηματική ταύτιση στη λογοτεχνία, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Η λογοτεχνία υπηρετείται από ένα ευρύτατο φάσμα ανθρώπων, ο καθένας από τους οποίους γράφει για τους δικούς του λόγους και με τους δικούς του στόχους. Αυτό που μάλλον αποτελεί το κοινό νήμα είναι ότι, ακόμα κι αν ένας συγγραφέας δηλώνει ότι γράφει για την τέχνη του ή για τον εαυτό του, μόνο και μόνο δημιουργώντας […]
Ονειροφαντασία και “πραγματικότητα” στη λογοτεχνία, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Τι είναι η λογοτεχνία παρά ένα ταξίδι στο φαντασιακό του δημιουργού; Και όμως, η φιλοδοξία του συγγραφέα είναι να συνεπάρει τόσο τον αναγνώστη του ώστε να ξεχάσει ακριβώς αυτό, ότι δηλαδή βουτάει σε ένα φανταστικό σύμπαν, και να του δημιουργήσει την ψευδαίσθηση –κι ας είναι μόνο κάποιες διάσπαρτες στιγμές– ότι αυτό που διαβάζει είναι “πραγματικό”. […]
Δαίμονες ή εμμονές του συγγραφέα, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Όποιος είχε την τύχη να αγαπήσει με πάθος το έργο ενός δημιουργού και συνακόλουθα να εντρυφήσει σε αυτό σε όλο του το εύρος, μπορεί να πιστοποιήσει ότι αναπόφευκτα συγκεκριμένα θέματα ή μοτίβα αναδύονται και το χαρακτηρίζουν. Όσο κι αν ο συγγραφέας διακρίνεται από φαντασία και ευρηματικότητα, συχνά δεν παύει να επιστρέφει σχεδόν εμμονικά σε μια […]
Όταν οι τέχνες συνομιλούν, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Κι αν η Τέχνη είναι μία, εννοούμενη ως εσκεμμένη δημιουργία ομορφιάς, οι τέχνες είναι εφτά – πολύ λίγες για να αγνοήσει κάποια από αυτές την ύπαρξη των υπολοίπων. Πράγματι, μελετούν η μία την άλλη, δανείζονται στοιχεία, ξεπατικώνουν αδιάντροπα, κι έτσι η σχέση τους μοιάζει άλλες φορές συμπληρωματική και άλλες καταφανώς ανταγωνιστική. Μόνο σπάνια δεν βλέπει […]
Δραπετεύοντας από τον Κήπο της Εδέμ: ένας μύθος… αλλιώς, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Ο κήπος της Εδέμ σαν ιδέα φέρνει αμέσως στον νου τον ονειρεμένο τόπο από τον οποίο τόσο σκληρά εξορίστηκε ο Άνθρωπος, τον τόπο εκείνο στον οποίο λαχταρά να επιστρέψει. Μια στιγμή αδυναμίας ήταν αρκετή για να καταδικάσει τους Πρωτόπλαστους στη σκληρή δουλειά για τον επιούσιο, στα βάσανα της γέννας και στον τρόμο του θανάτου, λέει […]
Μη με λησμόνει, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Η μνήμη και η λήθη στήνουν πάντα τον παράξενο χορό τους στις σελίδες ενός λογοτεχνικού έργου. Άραγε ο συγγραφέας γράφει ό,τι θυμάται; Ή μήπως γράφει για να μην ξεχάσει; Αυτή η μάχη μεταξύ μνήμης και λήθης διαδραματίζεται τόσο στο κεφάλι του συγγραφέα όσο και στο κεφάλι του αφηγητή. Το παιχνίδι περιπλέκεται ακόμα περισσότερο όταν οι […]
Λεξιλαγνεία, της Σωτηρίας Γεωργαντή
Οι λέξεις είναι στολίδια, μαχαίρια, χάδια και παραμυθία. Η εκφορά τους και μόνο μπορεί να συστήσει εκ του μη όντος σχέσεις, δεσμούς, κόσμους ολόκληρους. Οι όμορφες λέξεις ασκούν εξουσία, σκλαβώνουν με τη μαγεία τους. Ποιος υποτάσσεται πρόθυμα, σχεδόν εκλιπαρώντας, στις αλυσίδες τους, και ποιος τις σπάει για να δει τι κρύβουν από πίσω; Η μάχη […]