Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Στο κέντρο της πόλης Μανάγουα, όπως μπορεί να το προσδιορίσει κανείς, το τοπίο συνθέτουν χαμηλά οικόπεδα και μεγάλες ακαλλιέργητες εκτάσεις.

Το 1972, ένας δυνατός σεισμός κατέστρεψε ολοσχερώς την πρωτεύουσα της Νικαράγουα σηματοδοτώντας το τέλος του καθεστώτος του Somoza και την έναρξη της σανδινιστικής επανάστασης. Η θερμοκρασία στους δρόμους υψηλή και οι πεζοί ελάχιστοι. Η δημόσια τοπική συγκοινωνία εξυπηρετείται από αμερικανικά σχολικά λεωφορεία εκτός υπηρεσίας, ενώ τα ταξί αποτελούν το γρηγορότερο μεταφορικό μέσο.

    Καμία διεύθυνση, το δρόμο υποδεικνύουν στον οδηγό οι οδηγίες του πελάτη: τεσσεράμισι χιλιόμετρα στο δρόμο για τη Μασάγια, είκοσι πέντε πήχεις προς τα πάνω, μέχρι τη μεξικανική πρεσβεία κι έπειτα, μισό τετράγωνο με κατεύθυνση το Βορρά. Τελικός προορισμός: Alliance Française. Εκεί, στην αίθουσα του θεάτρου του γαλλικού ινστιτούτου πολιτισμού, πραγματοποιήθηκαν το Μάιο τα εγκαίνια της «Centroamérica cuenta» (Η κεντρική Αμερική αφηγείται). Για τρίτη φορά, το ανεξάρτητο λογοτεχνικό φεστιβάλ συγκέντρωσε συγγραφείς, εκδότες και αναγνώστες από την Κόστα Ρίκα, το Ελ Σαλβαδόρ, τη Γουατεμάλα, την Ονδούρα, τη Νικαράγουα, τον Παναμά και από τις γειτονικές χώρες, Μεξικό και Κολομβία. Μέσα από διάφορες εκδηλώσεις δόθηκε στους συμμετέχοντες η σπάνια ευκαιρία να συζητήσουν για τη λογοτεχνία σε μία αμφιλεγόμενη περιοχή της Λατινικής Αμερικής, σε μια περιοχή στην οποία έχουν αφήσει το στίγμα τους η διαφθορά, η βία και η μετανάστευση.

“Palabras en Libertad”

    «Λόγια ελεύθερα». Αυτό ήταν το κύριο θέμα της φετινής διοργάνωσης του λογοτεχνικού φεστιβάλ που ίδρυσε το 2013 ο Νικαραγουανός συγγραφέας και τέως αντιπρόεδρος της πρώτης σανδινιστικής κυβέρνησης, Sergio Ramírez, με την υποστήριξη του Ινστιτούτου Goethe και της γαλλικής πρεσβείας. Πρόθεσή του ήταν να προβάλει την πολυσχιδή πολιτισμική ταυτότητα της κεντρικής Αμερικής και να ενισχύσει τον πολιτισμικό πλουραλισμό, την ικανότητα ενσωμάτωσης και το διάλογο με τις γειτονικές χώρες και την Ευρώπη.

Στις προγραμματικές του δηλώσεις, ο Ramírez δήλωσε τα εξής: «Θέλουμε να δούμε και να μας δουν. Να δούμε πώς μας βλέπουν και πώς βλέπουμε εμείς τους άλλους. Να συγκρίνουμε ό,τι έχει σημειωθεί για τις πραγματικότητές μας και τις μορφές τους, να γράψουμε γι’ αυτές και να τις περιγράψουμε. Να μάθουμε από τους άλλους και να τους μεταδώσουμε ποιοι είμαστε. Στην τελική, όλοι μας είμαστε τέκνα της φαντασίας.»

   Η παράδοση της σύγχρονης λογοτεχνίας στην κεντρική Αμερική έχει τις ρίζες της στον 19ο αιώνα, εποχή κατά την οποία το μεν αναγνωστικό κοινό ήταν μικρό, τα δε τυπογραφεία, οι εκδοτικοί οίκοι και τα βιβλιοπωλεία σχεδόν ανύπαρκτα. Αν και η κατάσταση δεν είναι πολύ διαφορετική σήμερα, υπάρχει συγγραφική δραστηριότητα. Αυτό που άλλαξε στο μεταξύ είναι τα θέματα. Η αυτοκριτική, η σεξουαλική ταυτότητα, η ψηφιακή επανάσταση, η βία και η επανεπεξεργασία αποτελούν ορισμένους από τους τομείς στο περιβάλλον της λογοτεχνίας που έχουν έρθει στο προσκήνιο. Ευλόγως, αν αναλογιστεί κανείς ότι τα θέματα αποτελούν καθρέφτες του πολιτισμού κάθε εποχής, ο οποίος μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου.

   Τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, η επιτυχία του Gabriel García Márquez και του μυθιστορήματός του «Εκατό χρόνια μοναξιά», συνοδευόμενη από το ενδιαφέρον αριστερών διεθνών κινημάτων αλληλεγγύης, είχε ως αποτέλεσμα την άνθηση της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας στη γαλλική και τη γερμανική αγορά του βιβλίου, με χαρακτηριστικά παραδείγματα Νικαραγουανούς συγγραφείς, όπως ο Ernesto Cardenal και η Gioconda Belli. Παρ’ όλα αυτά, σήμα κατατεθέν και συνώνυμο της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας αποτέλεσε ο μαγικός ρεαλισμός τού García Márquez. Οι προσδοκίες που έθεσε ήταν πολύ μεγάλες, κι έτσι, το προσωρινό ενδιαφέρον των εκδοτικών οίκων για όλες τις άλλες μορφές λογοτεχνικής συγγραφής ακολούθησε σύντομα μία νέα περίοδος αδιαφορίας, μία απογοητευτική εμπειρία για πολλούς Λατινοαμερικανούς συγγραφείς ακόμα και μέχρι σήμερα, ένα φαινόμενο, η ανάμνηση του οποίου παρέμενε διαρκώς ζωντανή κατά τη διάρκεια των λογοτεχνικών ημερών στη Μανάγουα.

Αλλαγή στην πρόσληψη

   Για τον επιστήμονα της λογοτεχνίας Werner Mackenbach, ο οποίος κατέφτασε από την Κόστα Ρίκα όπου και διδάσκει στο πανεπιστήμιο του San José, οι γερμανικές μεταφράσεις μυθιστορημάτων συγγραφέων όπως ο Rodrigo Rey Rosa από τη Γουατεμάλα και ο Horacio Castellanos Moya από το Ελ Σαλβαδόρ, σηματοδοτούν με την αυγή του 19ου αιώνα μία αλλαγή στην πρόσληψη της λογοτεχνίας της κεντρικής Αμερικής. Παρατηρείται πλέον από την πλευρά του αναγνώστη ένα νέο, εξωτικό ενδιαφέρον για αστικά θέματα και για την προβληματική της βίας και της αποξένωσης στις κοινωνίες – μία εξέλιξη που παρουσιάζει εν μέρει κοινά σημεία με τη γενικά αυξανόμενη επιτυχία της αστυνομικής λογοτεχνίας.

   Το πολυσυζητημένο λατινοαμερικανικό λογοτεχνικό είδος του δημοσιογραφικού χρονικού, το «μυθιστόρημα της πραγματικότητας», όπως ονομάστηκε από τον García Márquez, απαντάται σπάνια στις χώρες της κεντρικής Αμερικής, όπου – σε αντίθεση με την Κολομβία ή την Αργεντινή – φαίνεται πως δεν υπάρχουν εφημερίδες που να δημοσιεύουν αυτά τα ρεπορτάζ, καρπούς της αφοσίωσης των συντακτών τους.

   Σε μία από τις πιο εντυπωσιακές στιγμές τής λογοτεχνικής συνάντησης, ο συγγραφέας Héctor Abad που ζει στο Μεδεγίν της Κολομβίας περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίο κατά τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 η πραγματικότητα της βίας ασκούσε επίδραση στη λογοτεχνική δημιουργία της χώρας:

«Ο Pablo Escobar άλλαξε τη ζωή μας στην Κολομβία. Όρισε τον παλμό για τη λογοτεχνία.»

Στο βιβλίο του «El olvido que seremos», ο Abad προσεγγίζει λογοτεχνικά τη ζωή του πατέρα του και την ιστορία της χώρας του. Το 1987, ο φημισμένος γιατρός πυροβολήθηκε μέσα στη μέση του δρόμου από παραστρατιωτικούς και στην τσέπη του μπουφάν του ο γιος βρήκε ένα αδημοσίευτο ποίημα, δημιουργός του οποίου υπέθεσε ότι ήταν ο Jorge Luis Borges. Χάρη στη μορφή του, το μυθιστόρημα κατάφερε να κερδίσει έδαφος στις μελανές σελίδες και να τις εξιχνιάσει, συνόψισε ο Abad.

Αλλά και για τον νεώτερο Juan Gabriel Vázquez που γεννήθηκε το 1973 στην Μπογκοτά, η βιωμένη πραγματικότητα αποτέλεσε αναπόφευκτα λογοτεχνικό θέμα: «Πολύ ευχαρίστως θα ήμουν ένας ξέγνοιαστος συγγραφέας, μα κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο για ‘μένα. Ήρθα στον κόσμο στην Κολομβία την εποχή της έναρξης της βίας και εν μέσω του πολέμου εναντίον των ναρκωτικών.»

Για το μυθιστόρημά του «El ruido de las cosas al caer» («Ο ήχος των πραγμάτων όταν πέφτουν»), το οποίο εξιστορεί την ιστορική εμπειρία από τη σκοπιά της δικής του γενιάς, απέσπασε το 2011 το ισπανικό λογοτεχνικό βραβείο Premio Alfaguara.

   Στις αντιμέτωπες με επείγοντα προβλήματα κοινωνίες της κεντρικής Αμερικής, η λογοτεχνία δεσμεύεται αναπόφευκτα από τις πραγματικότητες. Όλα αυτά έρχονται στο νου και κατά τη διάρκεια της διαδρομής προς το Λεόν, καθώς ο ταξιδιώτης περνά μπροστά από τα καρστικοποιημένα από τις συνέπειες της βαμβακοκαλλιέργειας χωράφια, τα ισχνά ζώα και τις λιτές καλύβες. Εκεί, στην κατά εκατό χιλιόμετρα απομακρυσμένη αποικιακή πόλη, πραγματοποιήθηκε η εορταστική τελετή λήξης της λογοτεχνικής μαγιάτικης εβδομάδας στη Νικαράγουα. Του φεστιβάλ που ενίσχυσε το ενδιαφέρον των φίλων της λογοτεχνίας για νέες φωνές από την κεντρική Αμερική, μία περιοχή, στην οποία οι πιο διαφορετικές επιδράσεις συγχωνεύονται και αλληλεπιδρούν.

Πηγή: Neue Zürcher Zeitung

Aglaia Pantelaki

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular