***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Ένα βαθιά εσωτερικό ψυχογράφημα, μια χαρτογράφηση της ανθρώπινης υπόστασης είναι το νέο μυθιστόρημα του κορυφαίου Ισίδωρου Ζουργού με τον αινιγματικό τίτλο «Οι ρετσίνες του βασιλιά». Με αυτό το, εντελώς διαφοροποιημένο από τα προηγούμενα, βιβλίο του και ύστερα από τα μεγάλα ιστορικά του έργα ο Ισίδωρος Ζουργός μοιάζει να απεκδύεται το συγγραφικό του παρελθόν και να εμβαπτίζεται εκ νέου στην κολυμπήθρα της συγγραφής αναζητώντας αυτήν τη φορά να αντιμετωπίσει, με παρθενικό ανάστημα, ξανά τη δύναμη και το σφρίγος της αφήγησης.
Στην Ελλάδα της σύγχρονης εποχής όπου η κρίση έχει αποδυναμώσει τα πάντα, εμφανίζεται ένας ηλικιωμένος άντρας σε ένα απομονωμένο χωριό. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που, όπως όλα δείχνουν είναι ένας μορφωμένος, ευκατάστατος άντρας. Ο Λεόντιος Έξαρχος αποφασίζει να μείνει στο πατρικό αρχοντικό της πρόσφατα πεθαμένης γυναίκας του. Θα εγκατασταθεί εκεί αλλά πολύ σύντομα θα αναζητήσει την ανθρώπινη επαφή στους θαμώνες του καφενείου και στον τρελό του χωριού, ο οποίος θα τον συμπαθήσει και θα τον ακολουθεί παντού. Έτσι η αφήγηση θα στηριχτεί σε δύο βασικούς άξονες: στα δρώμενα που παρακολουθεί ο αναγνώστης στο καφενείο όπου ο Λεόντιος έρχεται σε επαφή με το λαϊκό και ηθογραφικό στοιχείο του χωριού αλλά και στα δικά του γραπτά, αφού ο Λεόντιος γράφει στις τρεις κόρες του που ζουν μακριά του γράμματα που παραμένουν ανεπίδοτα, επειδή τα γράφει κυρίως για τον εαυτό του.
Μέσα από αυτό το αφηγηματικό υλικό ο Ισίδωρος Ζουργός βρίσκει έναν ευρηματικό τρόπο να μιλήσει για την Ελλάδα των τελευταίων χρόνων και τις αιτίες της παθογένειάς της. Το χωριό με τους λίγους κατοίκους και την άφθονη ρετσίνα που καταναλώνουν οι θαμώνες του καφενείου τα χειμωνιάτικα βράδια γίνονται το αντιστύλι στην πορεία της ζωής του Λεόντιου και παράλληλα μια μικρογραφία της Ελλάδας και των προβλημάτων της από τα χρόνια του εμφυλίου και ύστερα. Ο συγγραφέας ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη της χώρας που δεν διαφαίνεται ακόμα και βρίσκει τρόπο για να μιλήσει για την επιτυχία, τη θλίψη της μοναξιάς αλλά και την ελευθερία που η μοναξιά αυτή προϋποθέτει. «Είμαι ελεύθερος πια, κι αυτό είναι ένα δώρο απρόσμενο της θλίψης και της ερημιάς μου», γράφει επισημαίνοντας την ανάγκη του ανθρώπου να παραμερίσει εκείνες τις κοινωνικές, επαγγελματικές και διαπροσωπικές σχέσεις που οριοθετούν τα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Πρόκειται για ένα ψυχογραφικό, κοινωνικό με ιστορικές προεκτάσεις μυθιστόρημα με σαφή σχέση με τον σεξπηρικό κόσμο του Βασιλιά Ληρ. Ο Λεόντιος Έξαρχος μοιάζει να είναι μια σύγχρονη πλευρά του σεξπηρικού ήρωα. Και οι δύο βλέπουν να αποδομείται σταδιακά η σχέση τους με τις κόρες τους την ίδια στιγμή που χάνουν την εξουσία. Στα γράμματα τα οποία γράφει ο Λεόντιος αποκαλύπτει ποιοι είναι οι λόγοι εκείνοι που τον οδήγησαν στην τελική του μοναξιά. Σε μια ήσυχη ζωή που όμως τον έχει αποτραβήξει από ό,τι οικείο γνώριζε. Οι οικογενειακές σχέσεις «ξαναματώνουν» αφήνοντας να διαφανεί πόσο σημαντική γίνεται η απουσία καθώς ο Λεόντιος επιδίδεται σε έναν αποκαλυπτικό και βαθιά εσωτερικό μονόλογο, μονόδρομο προς την αυτογνωσία. Μόνο που η αυτογνωσία οδηγεί στον πόνο όταν έρθουν στην επιφάνεια ξεχασμένες ιστορίες. Πέρα όμως από την πρόθεση του Ζουργού να μιλήσει για τη διαχείριση των συναισθημάτων και των γεγονότων της ζωής κατά την τρίτη ηλικία αυτό που αναδεικνύεται είναι και η ίδια η τραγική αποδόμηση της χώρας στα χρόνια της κρίσης με σαφή σχέση ανάμεσα στον ήρωά του με την Ελλάδα. Ο Λεόντιος βιώνει την πορεία προς το τέλος και σ’ αυτήν την πορεία της έκπτωσης κάνει έναν απολογισμό των αιτών εκείνων που τον οδήγησαν εκεί και των αιτιατών των πράξεών του. Ανάλογη είναι η στιγμή και για την ίδια την Ελλάδα. Βαδίζοντας στο χείλος της καταστροφής και λίγο πριν από το δικό της τέλος ο απολογισμός μοιάζει να είναι η μόνη ουσιαστική διαδρομή. Η δική της πτώση είναι το ίδιο ηχηρή με την πτώση του Λεόντιου, μόνο που εκείνος συνειδητοποιεί ότι πρέπει μέσω της αυτοκριτικής να κοιτάξει κατάματα τις ευθύνες του.
Σημαντική είναι η παρουσία του τρελού του χωριού στη ζωή του. Ο Ζαχαρίας είναι ο άνθρωπος που θα του σταθεί με τη γνησιότητα της αθωότητας που φέρει και ταυτόχρονα θα ακουμπήσει επάνω του τις αλήθειες που ο ίδιος δεν μπόρεσε να δει. Θα γίνει ο καθρέφτης που μέσα του ο Λεόντιος θα κοιτάξει τον ίδιο του τον εαυτό. Γράφει χαρακτηριστικά ο Ισίδωρος Ζουργός: «Ο Ζαχαρίας ήταν όλα όσα τον πονούσαν κι αυτά μαζί πού φοβόταν, όλα ως είδωλο αντεστραμμένο. Ήταν το δικό του μυαλό, πού όμως δούλευε με την όπισθεν, η καρδιά πού χτυπούσε εκείνο το δευτερόλεπτο που η δική του αναπαυόταν. Ήταν ο αδερφός του που ξαγρυπνούσε την ώρα που αυτός κοιμόταν, πού γελούσε όταν ο ίδιος έκλαιγε».
Ο Ζαχαρίας, ένας ήρωας βγαλμένος από τον κόσμο του Ραμπελαί, είναι το πρόσωπο όλων των εσωτερικών αναζητήσεων του ηλικιωμένου άντρα που πλέον βαδίζει προς το τέλος, βουτηγμένος στο λιόγερμα της ζωής. Αφοσιωμένος σε έναν ξεπεσμένο «βασιλιά» γίνεται ο τελευταίος «υπήκοος του», που τον αγαπά ανεπιτήδευτα. Άλλωστε «η αγάπη δεν επιβάλλεται, παρά μόνο αναβλύζει».
Μέσα από το γέλιο και τη φαινομενική ευημερία η παρουσία του Ζαχαρία θα βοηθήσει τον Λεόντιο να βρεθεί μπροστά στην τελική αναμέτρηση της ζωής. Κι εκεί ο Λεόντιος θα συναντηθεί για πρώτη φορά με τον ίδιο του τον εαυτό. Και τότε θα καταλάβει πως όσο βαθιά και να κρύψει κανείς την υπαρκτική του πραγματικότητα θα έρθει η στιγμή που θα βγει στο φως διεκδικώντας την αλήθεια λίγο πριν από τη μεγάλη πτώση.
Για μια ακόμη φορά ο Ισίδωρος Ζουργός καταθέτει ένα σημαντικό μυθιστόρημα με τη χαρακτηριστική γλωσσική αισθητική που τον χαρακτηρίζει και προσδιορίζει την αγάπη του για την ελληνική γλώσσα υπενθυμίζοντας παράλληλα ότι η καλή ελληνική λογοτεχνία υπάρχει ακόμα.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
