***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Τι είναι ένας κάμπος, Νάσια Διονυσίου, Εκδόσεις Πόλις

Η νουβέλα της Νάσιας Διονυσίου Τι είναι ένας κάμπος (Εκδ. Πόλις, 2021), είναι μια αλληγορία για τα δεινά της ανθρώπινης κατάστασης. Η ιστορία εκτυλίσσεται στα Βρετανικά στρατόπεδα ‘camps’ της Κύπρου που φιλοξένησαν  Εβραίους πρόσφυγες μετά το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου, λίγο πριν την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Με φόντο τη μεγαλύτερη ντροπή του δυτικού πολιτισμού, τα ναζιστικά στρατόπεδα και με κεντρικό χαρακτήρα έναν δημοσιογράφο, η Νάσια Διονυσίου εκπέμπει μηνύματα ενότητας, ανθρωπιάς και αλληλεγγύης.

Η αφήγηση μέσα από τα μάτια του δημοσιογράφου είναι πολυεπίπεδη. Οι ζωηρές περιγραφές του τοπίου που αντανακλούν την ψυχολογική του κατάσταση και τους συλλογισμούς του, αντικατοπτρίζουν και τις σκέψεις του ευαισθητοποιημένου ανθρώπου που βλέπει το κακό να επαναλαμβάνεται και νιώθει ανίσχυρος: «Ρωτιέμαι αν τούτο μονάχα αρκεί: το να μιλήσει κανείς την αλήθεια κι έτσι να σταθεί απέναντι στη λήθη· απέναντι, εννοώ απ’ τη μεριά της ανθρωπιάς. Λέω πως, ναι, έστω, αρκεί. Και πως μ’ αυτόν τον τρόπο ίσως κάποτε να λυτρωθούμε από την ελεεινή αίσθηση πως καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια, ενώ το κακό εξακολουθεί να συμβαίνει αδιάκοπα» (σελ. 19).

Στη νουβέλα τα αντικείμενα ζωντανεύουν, η φύση μοσχομυρίζει και η θάλασσα δεσπόζει για να πει ιστορίες, να απελευθερώσει, να εξαγνίσει, να μας οδηγήσει στην αυτογνωσία, αλλά και για να μεταφέρει ψυχές, αθώους ανθρώπους, πρόσφυγες, θύματα πολέμων: «Κι ήταν τότε που κατάλαβε πως η θάλασσα, εκτός από τα πορτοκάλια, τα ρόδια, τα μετάξια, τα βαμβάκια, τ’ αθάσια και τα καπνά, κουβαλά επάνω στη ράχη της κι ανθρώπους. Κι ήταν τότε που κατάλαβε πως πλάσμα δεν φεύγει από τον τόπο του-ο Θεός κανενού να μεν το δείξει- αν δεν είναι για να γλιτώσει από την κόλαση, την κόλαση που, σαν και τον παράδεισο, δεν είναι ποτέ έργο του Θεού, παρά μονάχα των ανθρώπων» (σελ. 29). Πίσω από όλα τα δεινά ο άνθρωπος, που έχει καταστρέψει τον κόσμο και βιώνει τώρα το αδιέξοδο: «Πώς θολώνει τα μάτια η συγκίνηση, όχι η συγκίνηση, κάτι άλλο: ένα άθλιο αίσθημα ανημποριάς, ότι δεν μπορεί κανείς να σηκώνει αδιάκοπα όλο αυτό το βάρος-το βάρος, εννοώ, ενός κόσμου στεγνού από αγάπη» (σελ. 68).

Παράλληλα με την ημερολογιακή αφήγηση του δημοσιογράφου, εκτυλίσσονται και άλλες τρεις ιστορίες, με εικόνες πόνου και συλλογικής μνήμης από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Είναι ιστορίες ανθρώπων που ζουν κάτω από τον ίδιο ουρανό κι αυτά που τους δένουν είναι περισσότερα από αυτά που τους χωρίζουν. Μια αγρότισσα κρύβει στο σπίτι της έναν δραπέτη Γερμανό αιχμάλωτο, μια Εβραία της Θεσσαλονίκης μνημονεύει την πόλη και τους νεκρούς μέσα από ένα σεφαραδίτικο τραγούδι και ένας νεαρός οδηγός βγάζει κρυφά κάποια παιδιά από το στρατόπεδο. Η ιστορία με τα παιδιά και η αναφορά στην εκπαίδευσή τους με τη μουσική, την τέχνη και τη λογοτεχνία, ανοίγουν ένα παράθυρο αισιοδοξίας. Η παιδεία και η τέχνη έχουν τη δύναμη να γιατρεύουν πληγές και ν’ ανοίγουν δρόμους προς το όνειρο: «…θηρίο ανήμερο οι μνήμες, καλύτερα τα παιδιά να μη θυμούνται, αλλά να ονειρεύονται» (σελ.70).

Οι επιρροές της Νάσιας Διονυσίου αριστοτεχνικά δεμένες με το σώμα του κειμένου, αυξάνουν τον λυρισμό και την ένταση και διανθίζουν το πεζό με ποιητικά στοιχεία που άλλοτε απογειώνουν τον αναγνώστη προς το όνειρο και άλλοτε τον προσγειώνουν απότομα στα τοπία των βασανισμών και του θανάτου. Συγκεκριμένα, η ‘Φούγκα του θανάτου’ το κορυφαίο ποίημα για το Άουσβιτς του Πάουλ Τσέλαν, που σύμφωνα με τον Βόλφγκανγκ Έμεριχ, θεωρείται «η Γκουέρνικα της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής λογοτεχνίας», εμπλουτίζει με συγκλονιστικές εικόνες την αφήγηση, σε πλάγια γράμματα. Επίσης, το σεφαραδίτικο τραγούδι προσθέτει μελαγχολία και συγκίνηση, ενώ οι Μέρες του Γιώργου Σεφέρη δίνουν το ποιητικό ρυθμό στα ημερολογιακά έγγραφα.

Η Νάσια Διονυσίου προσφέρει αναγνωστική απόλαυση και ταυτόχρονα θέτει υπαρξιακούς προβληματισμούς για τον ρόλο του σύγχρονου ανθρώπου σ’ αυτόν τον κόσμο. Και καθώς ταξιδεύουμε με πυξίδα την ευαισθησία, οδεύοντας προς το τέλος, οδηγούμαστε σε ένα όραμα. Σε ένα κρεσέντο ομορφιάς και ηρεμίας που πηγάζει από την ενότητα: «Κανείς δεν μιλούσε, όμως ολωνών οι αναπνοές αντηχούσαν λες κι ήταν μια αναπνοή. Σαν να είχε έρθει πια ο καιρός αυτό να είναι ο κάμπος, αυτό κι ο κόσμος-πλάσματα μαζί, να υπερασπίζονται τ’ ανυπεράσπιστα» (σελ. 88).

Συνολικά, η νουβέλα Τι είναι ένας κάμπος, γραμμένη με ευαισθησία, στοιχηματίζει στην ανθρωπιά ενάντια στον φόβο, την τυφλότητα και το μίσος και καταφέρνει να ευαισθητοποιήσει μέσα από τη βίωση ενός πολυφωνικού και συμπυκνωμένου αφηγηματικού λόγου που είναι γεμάτος λυρισμό.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.