***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Το Νερό της Λίμνης Δεν Είναι ποτέ Γλυκό, Giulia Caminito, Eκδόσεις Διόπτρα

«Εγώ δεν ξέρω πώς να γίνω αρεστή, δεν ξέρω πώς να μεταμφιεστώ σε αγία, παρά ξερνώ φλόγες και υψώνω τείχη». Και κάπου αλλού η Giulia Caminito συμπληρώνει πως «το ψαλίδι έχει μείνει πάνω στο γραφείο, η Καρλόττα έχει τα μάτια ανοιχτά, αυτό το λίγο που βλέπει είναι ένα λευκό ταβάνι και τα πτερύγια του ανεμιστήρα που στριφογυρίζουν. Συλλογίζεται πόσο λάθος είναι το παρελθόν της, θα΄θελε να το κάνει κομματάκια με ψαλίδι και μαχαίρι, σαν το κοτόπουλο τις Κυριακές».

Όσοι πεθαίνουν είναι εκείνη, όσοι πονούν είναι η Γκάια των περιχώρων, του Λάτσιο, της λίμνης Μπρατσάνο κάπου στα περίχωρα μιας ξιπασμένης αυτοκρατορίας με ρετάλια υπενθυμίσεις εδώ και εκεί. Η Γκάια ζει στην Ρώμη μα δεν την γνωρίζει, μένει κοντά στο βιομηχανικό Λάτσιο με τα παιδιά που κεντούν τα χέρια τους, μένει με την μητέρα, τον ανήμπορο πατέρα της, τον αδερφό της τον Μαριάνο και τα δίδυμα. Μα πάνω από όλα μένει με την μητέρα της την Αντωνία, μια πόλη τόσο παλιά όσο και η Ρώμη που γερνά εκεί έξω, στην αυγή ενός καινούριου αιώνα. Μαθαίνει να μεγαλώνει κάτω από την δεσποτική της παρουσία, μαθαίνει να της λείπουν τα πράγματα και οι ευκαιρίες, κάθε τόσο βρίσκει τον εαυτό της, καταφέρνει ένα χτύπημα στον καθρέφτη του κόσμου μα αυτό είναι όλο. Η ζωή της δεν πρόκειται να αλλάξει, η ζωή της προβλέπει ανακατωμένα ποτά, πρόχειρα γεύματα σε αυτοσχέδιες παραμονές, αδειανές βελόνες, υαλικά και σκουπίδια και κατεστραμμένες ρακέτες του τένις. Αυτή είναι η Γκάια και στο νερό της λίμνης που ποτέ δεν είναι γλυκό αντικρίζει την ζωή της. Τότε που το κορίτσι ήταν μονάχα κορίτσι και ο κόσμος κάποιος που δεν υπάρχει πια.

Βρισκόμαστε στις αρχές του καινούριου αιώνα και η Ιταλία αναδύει μυρωδιά καταστροφής. Το παλιρροιακό κύμα του Μπερλουσκόνι έχει πια καταβαραθρωθεί και ο Σίλβιο παλεύει με τον άγγελο σε κάποια κλινική του Σαλέρνο. Η Ιταλία χωρισμένη στα δυο όπως πάντα, στον πλούσιο βορρά και τον νότο που έχει για ορόσημο και μέτρο του την Ρώμη. Η πόλη φαντάζει μια ακροβάτισσα πρώτης τάξεως του σίρκο Ρούσσο, πασχίζοντας να ισορροπήσει πάνω στην ιστορία και το παρόν της. Η Ρώμη που δεν θέλει άλλο να μεγαλώσει και ας είναι πια καμωμένη μονάχα από τραγωδία. Η Γκάια δεν το λέει πουθενά μα θα ήθελε καμιά φορά οι παλιές πόλεις να συντρίβονται, πόλεις που τίποτε άλλο δεν έχουν να προσθέσουν στην ιστορία τους. Πόλεις έτοιμες να πνιγούν στο νερό της λίμνης που δεν είναι ποτέ γλυκό.

Η Giulia Caminito και οι Εκδόσεις Διόπτρα προτείνουν στο ελληνικό, αναγνωστικό κοινό ένα σπουδαίο βιβλίο. Και δεν είναι το εξώφυλλο που η Ελένη Οικονόμου προσαρμόζει σε αυτήν την εξαιρετική έκδοση, αλλά το βάρος της ιστορίας, το βάρος αυτής της ζωής που ξεφυλλίζει τις καλύτερες και τις χειρότερες στιγμές της. Η Caminito αφηγείται την ιστορία της την ώρα που ολόκληρη η Ρώμη την μισεί, η Ρώμη που την εκδικείται στα ημιυπόγεια και τις τρώγλες, νησιά που σηκώνουν την ανάγκη της επιβίωσης και κλείνουν στους κόλπους τους υστερικές μητέρες και ανειδίκευτα κορίτσια στον έρωτα και την θέληση. Η Δήμητρα Δότση μεταφράζει έξοχα αυτό το κοριτσίστικο μυθιστόρημα και φορά έξοχα το δέρμα της Γκάια με το φτηνό αίμα και την αδιάφορη, τραχιά βιογραφία. Η βυθισμένη Φάτνη, Μελόλογος, Το καλοκαίρι πεθαίνω λίγο, Η πυρκαγιά, Το φεγγάρι έχει πέσει απόψε μερικοί από τους ποιητικούς τίτλους που συνθέτουν τα δώδεκα αυτοτελή μυθιστορήματα ενός έξοχου βιβλίου. Η Caminto γράφει με λέξεις που αποκαλύπτουν καρέ πάνω στην φωτογραφική πλάκα, καθώς στίχοι από το Creep, λέξεις να ταιριάζουν στην Ρώμη χύνονται σαν αργό πετρέλαιο μέσα από τα ηχεία. Τίποτε δεν σώζει την Γκάια, τίποτε δεν την σώζει από τον μεγαλεπήβολο σκοπό μιας ολοκαίνουριας ζωής, απαλλαγμένης από τα στενά δωμάτια, τα παλιομοδίτικα ρούχα που αλλάζουν κορμιά και όμως αντέχουν, φορεμένα πάνω σε άλλες μορφές. Τίποτε δεν σώζει την Γκάια από το όνειρο της μητέρας της Αντωνίας, τίποτε και από την Ρώμη με τα πλοκάμια και το παρελθόν της, τις κρήνες που παλιώνουν, τα πλουσιόπαιδα από την Τοσκάνη που φαντάζουν όμορφα και άδεια έτσι όπως το μαϊστράλι φέρνει εμπρός τα μαλλιά τους και τους κάνει να δείχνουν όμορφοι και ίσως παλιότεροι από την ίδια τους την πόλη.

Το ταξίδι της Γκάια δεν έχει συμμετρία, μονάχα μια θαυμάσια οικονομία, όπως ο ύπνος έχει ανάσες και λέξεις που ποτέ δεν θυμάσαι. Έτσι και το νερό της Λίμνης που δεν είναι ποτέ γλυκό, διαθέτει μια κάποια μνήμη, στα ρηχά νερά του θα βρεις έναν κόσμο που σε κοιτάζει με την σιωπή των χρυσόψαρων, έναν υπέροχα σκληρό καινούριο αιώνα. Δεν έχει τίποτε στα χέρια της η Γκάια, μονάχα το θάρρος της, μονάχα ένα γενναίο ρόδο που μεγαλώνει μες στην καρδιά της, ένα πρόστυχο φιλί και ένα φαρδύ πουλόβερ. Την Ρώμη στα περίχωρα την έχουν λησμονήσει οι αυτοκράτορες, όλα τα τοπία συνοψίζονται σε αυτό το κορίτσι με το βλέμμα από ακουαρέλες που ξεχύνεται από την πρώτη γραμμή της ζωής στην Ιταλία, μιας ζωής σκληρής, γεμάτης μοναξιά, δίχως άσυλο και ευκαιρίες, ένα σωστό μέτωπο. Και είναι παντού τα ποιήματα, να χτίζουν έναν κόμπο στον λαιμό της Γκάια που αντιπροσωπεύει όλα τα κορίτσια εκεί έξω. Μια αίσθηση νοσταλγίας για όσα δεν έζησε ποτέ της και το ισοδύναμο της ενοχής για την θέση της στον κόσμο που ποτέ δεν δικαιώνεται συμπληρώνουν τον χαρακτήρα της.

Όσοι έχουν βρεθεί στην Ρώμη σίγουρα συναντήσανε την Γκάια στα περίχωρα του Τέρμινι. Ένας ρωμαϊκός θεός πέθανε πριν από αιώνες εκεί. Τυλιγμένη σε ένα παλιό, πουπουλένιο παλτό με κομμένα μάτια και δίχως όνειρο. Την είδανε να στρίβει μες στις συνοικίες, να περνά εμπρός από τις σιωπηλές κρήνες, ένα σπασμένο σκαρί στην μέση της πλατείας, με τον κόσμο τελειωμένο και το φεγγάρι άφαντο. Την έχουν δει να φυλά σαν επτασφράγιστο μυστικό την πληγωμένη της καρδιά. Κάθε της έκφραση, κάθε της μοναξιά συνιστά ένα είδος αποθέωσης που η Giulia Caminito ξέρει να αφηγηθεί. Με εκείνη την άπειρη υπομονή και την άπειρη μεθοδικότητα που χρειάζεται η ζωή για να πει την ιστορία της η Γκάια αναμετράται με ολόκληρα κοπάδια από λύκους και λιοντάρια, κρεμιέται μέρες ολόκληρες από τον σκελετό του δωματίου της που όλο μικραίνει και μικραίνει ώσπου να μην χωρά την μελαγχολική δόξα της χαμένης της νιότης. Οι καλύτερες στιγμές της θέλουν το μπλου τζην της λερωμένο από καπνό και φτηνά ποτά, τα αγόρια της να την κοιτούν από μια απόσταση, η στάθμη του νερού όλο να ανεβαίνει από κεφάλαιο σε κεφάλαιο, ώσπου να πνίξει εκείνες τις αναμνήσεις, τις δίχως γοητεία. Στο μεταξύ  η Γκάια μαθαίνει να αγαπά ένα ξένο για εκείνη όνειρο.

Το νερό της λίμνης δεν είναι ποτέ γλυκό των Εκδόσεων Διόπτρα διά χειρός της μαγικής Giulia Caminito, σέρνοντας πίσω του μερικές σπουδαίες βραβεύσεις και μια επίμονη παρουσία στις λίστες των ευυπόληπτων του 2021 συνιστά ένα γυναικείο μυθιστόρημα, θα πει κάποιος. Η Δήμητρα Δότση μεταφράζει την ποιητική μοναξιά της νεαρής ηρωίδας Γκάια μες στην χαμοζωή του Λάτσιο. Όλο στρίβει εκείνο το αγκάθι που τρυπώνει στο πόδι της ηρωίδας που κοσμεί το εξώφυλλο μιας εξαιρετικής έκδοσης επιβεβαιώνοντας τις προθέσεις των εκδόσεων Διόπτρα να τιμήσουν τις καλύτερες φωνές της σύγχρονης, ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Από κεφάλαιο σε κεφάλαιο μπορεί κανείς να νιώσει το τέλος της νιότης, τον λεκέ της βυσσινάδας που στεγνώνει αφήνοντας παντοτινές αποχρώσεις. Από κεφάλαιο σε κεφάλαιο φέγγει το φιλί που η Γκάια δεν έδωσε ποτέ, ο τρυφερός της δισταγμός, η λιπόθυμη εφηβεία της στα εφηβικά γήπεδα, το όραμα μιας χώρας που ξεφτίζει αφοσιωμένη στον εαυτό της. Λέξεις γραμμένες με κοκκινάδι πάνω στους καθρέφτες της νιότης της, πρόσωπα σαν μάσκες, το κλάμα της που σαν να φθάνει από μια μακρινή παραλία, η ζωή για τα αδικαίωτα στρώματα της ζωής, η τόσο πρωτόγονη και ιερή την ίδια στιγμή.

Η Giulia Caminito στο σημείωμα της συγγραφέως που κλείνει την έκδοση της Διόπτρας εξηγεί. Αυτό το μυθιστόρημα γεννήθηκε για να αφηγηθεί τρεις γυναίκες μέσα από τρεις χαρακτήρες εμπνευσμένους από αυτές. Η πρώτη είναι η Αντονέλα, που μου διηγήθηκε την ιστορία της οικογένειάς της, τις δυσκολίες μέχρι να καταφέρει να λάβει το παραχωρητήριο του σπιτιού, την ανταλλαγή σπιτιών και πώς κατάφερε τελικά, μετά από χρόνια αγώνων, να είναι νόμιμη και να πάρει πίσω το χαμένο της σπίτι. Και συμπληρώνει πως η Τρίτη γυναίκα είναι εκείνη, που δεν έχει χτυπήσει κανένα αγόρι με ρακέτα, που δεν πήγε να πνίξει την Έλενα στην λίμνη, που δεν έχει κερδίσει ποτέ έναν ροζ αρκούδο στο λούνα παρκ, που δεν κατάφερε ποτέ να πυροβολήσει και που φοβάται να μείνει μόνη την νύχτα. Το βιβλίο αυτό δεν είναι βιογραφία, μήτε αυτοβιογραφία, το βιβλίο αυτό είναι μια ιστορία που έχει ενσωματώσει αποσπάσματα πολλών ζωών. Σκέφτομαι πως υπάρχουν άνθρωποι που κλαίνε ως να τυφλωθούν, φαντάζομαι πως κάπου στον κόσμο στέκει μια βυθισμένη φάτνη με το πνιγμένο της αστέρι να δείχνει το δρόμο σε όλους εμάς. Και έπειτα καταλήγω πως η μοναδική έκδοση της Διόπτρας, ποτισμένη με την αίσθηση της ανέχειας, την υπομονή και την ανάγκη της επινοητικότητας μιλά για το μέγα, εκεί έξω πλήθος, που στέκει εραστής μιας άγνωστης μοίρας. Η ιστορία της Γκάια έχει πλευρές και μαρτυρίες οικείες, απομένει γραμμένη πάνω στο δέρμα του κόσμου. Και το χρώμα της είναι από κιτρινωπή σκοτεινιά. Οι τρόποι της είναι ρωμαϊκοί, η εκεχειρία των αιώνων δεν σημαίνει τίποτε, καθώς η ζωή γυρεύει τον δρόμο της. Και η Γκάια είναι για πάντα μες στο βιβλίο της κλεισμένη, μια Αντιγόνη, μια θλιμμένη γαλήνη που κυλά στους δρόμους του Λάτσιο, που  γυρεύει υπόγειες διαδρομές ως την Λίμνη Μπρατσάνο. Η ιστορία της Caminito ταξιδεύει μέσα από κτίρια, νοίκια, μέσα από την σπασμένη αρτηρία της μουχλιασμένης Ρώμης ώσπου να φθάσει στην καρδιά μας. Και το κατορθώνει. Από τις εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση Δήμητρας Δότση. 

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.