Η αυτοεξορία του Τόμας Πύντσον από τη δημόσια σφαίρα, πέρα των συνδηλώσεων που ενέχει για τη συγγραφική, πολιτική και ψυχολογική του υπόσταση, ειδικά στα χρόνια της νιότης του είχε καταστήσει τη συλλογή των βιογραφικών του στοιχείων διαδικασία ανάλογης δυσκολίας με την κατανόηση των περίπλοκων μυθιστορημάτων του χωρίς επιμονή κι υπομονή, στοχευμένη έρευνα και, κυρίως, μεθοδική αυταπάρνηση η αποτυχία της προσπάθειας έμοιαζε προδιαγεγραμμένη.

Με την πάροδο των δεκαετιών, ωστόσο, η σκόνη του χρόνου περιμένει ένα φύσημα για ν’ αποκαλύψει την επιφάνεια που σκεπάζει· ακάλυπτα ίχνη του φωτίζονται, παλιοί φίλοι του αισθάνονται έτοιμοι να μιλήσουν, έγγραφα με την υπογραφή του δημοσιοποιούνται.

Ακόμη και τότε, όμως, παραφράζοντας το απόσπασμα μιας αποθεωτικής κριτικής του Geoffrey Wolf, οι σελίδες των βιβλίων του γυρνάνε μέρα και νύχτα με τον ίδιο –άλλοτε ξέφρενο λόγω της απόλαυσης κι άλλοτε βραδυκίνητο λόγω της πυκνότητας- ρυθμό, αφήνοντας στα δάκτυλα σημάδια από μελάνι και τα βαθιά κοψίματα του χαρτιού. Κοινώς: η υπό αυτοβιογραφικό πρίσμα ανάγνωση του Πύντσον, εκτός από εξ ορισμού αυθαίρετη, είναι κι εκ φύσεως αδύνατη.

Μόνο μικρές και δύσκολες αντιστοιχήσεις μπορούν να γίνουν που, ακόμα κι αν αποδειχθούν ακριβείς, το μόνο που θα προσφέρουν είναι ένα, σημαντικό για μερικούς κι άχρηστο για άλλους, αίσθημα εγγύτητας με την ανθρώπινη διάστασή του συγγραφέα. Ο βαθμός δυσκολίας ανάγεται στον υπερθετικό βαθμό όταν η προσπάθεια αφορά το κατά γενική ομολογία magnum opus του, Το Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας.

Από την πρώτη ανάγνωση του βιβλίου οι γνώσεις μαθηματικών, φυσικής, μηχανικής και πυραυλικής τεχνολογίας εντυπωσιάζουν. Οι βάσεις γι’ αυτές  πρωτομπήκαν από τον αυτοδίδακτο χαρακτήρα του Πύντσον και την κλίση που παρουσίασε από μικρός στις θετικές επιστήμες. Εδραιώθηκαν στα δύο χρόνια παρουσίας του στο πρόγραμμα μηχανικής φυσικής του Cornell και, τελικά, δοκιμάστηκαν κι ελέχθησαν το διάστημα που δούλεψε στην Boeing ως επιμελητής τεχνικών κειμένων. Την ίδια περίοδο, η εταιρία ανέπτυσσε ένα πρόγραμμα πυρηνικών πυραύλων: αυτό, πιθανότατα, αποτέλεσε την έμπνευση του Πύντσον για τη ρουκέτα V2  που, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, τέμνει τις περισσότερες σελίδες του βιβλίου.

Προχωρώντας κανείς στο μυθιστόρημα, διαβάζει τις περιπέτειες του Τάιρον Σλόθροπ. Ο Σλόθροπ, από ένα σημείο κι έπειτα, προσπαθώντας να αποφύγει τη σύλληψη, τριγυρίζει σε διάφορα κομμάτια της Ευρώπης αμέσως μετά τη λήξη του 2^ου ΠΠ. Οι περιπλανήσεις του  θυμίζουν γιο-γιο, ένα σχήμα με κεντρικό ρόλο στο πρώτο μυθιστόρημα του Πύντσον, το V, και, όταν αυτές δείχνουν να ολοκληρώνονται, ο Σλόθροπ «σκορπίζεται και κατακερματίζεται. […] Γίνεται όλο και πιο απόμακρος». Η πορεία του, από το ένα μέρος στο άλλο, δίχως ποτέ να αποφασίζει να εγκατασταθεί κάπου και νιώθοντας πάντα την απειλή να πλησιάζει, αντιστοιχεί εντυπωσιακά με τη ζωή του Πύντσον πριν και κατά τη διάρκεια γραφής  Του Ουράνιου Τόξου της Βαρύτητας : από τη Νέα Υόρκη στο Σιάτλ, από εκεί στο Μεξικό, το Χιούστον και την Καλιφόρνια. Έχοντας ήδη καταξιωθεί συγγραφικά, οι δημοσιογράφοι, μάταια, προσπαθούσαν να τον εντοπίσουν παντού για μια συνέντευξη, μια δήλωση ή, έστω, μια φωτογραφία.

Παράλληλα, σε κάποιο σημείο του βιβλίου, ο Σλόθροπ βιώνει την απώλεια ενός καλού του φίλου, του Τάντιβι. Υπάρχει μια σειρά αποσπασμάτων τα οποία με μελαγχολικά λυρική διάθεση περιγράφουν τα συναισθήματα που προκάλεσε αυτή η απώλεια.  Ήταν, όμως, ο ίδιος ο Πύντσον που είχε βιώσει κάτι ανάλογο: το 1966, ο Ρίτσαρντ Φαρίνα, επιστήθιος φίλος του, σκοτώνεται σε τροχαίο ατύχημα, τρεις μόλις μέρες μετά την έκδοση του πρώτου βιβλίου του. Το Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας είναι αφιερωμένο σ’ αυτόν.

Ο ήρωας, βέβαια, στον οποίο αναγνωρίζονται ευκολότερα βιογραφικές καταβολές από τη ζωή του Πύντσον, με πρωταγωνιστικό ρόλο στο V και αντίστοιχα δευτερεύοντα στο Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας, είναι ο Πιγκ Μποντίν. Συναρπαστικά κωμικός και ξεκαρδιστικά απρόβλεπτος αποτελεί μία από τις χαρακτηριστικές αποτυπώσεις του πυντσονικού χιούμορ. Η προέλευση της έμπνευσης για τη δημιουργία του, όπως ο ίδιος ο Πύντσον έχει καταγράψει, εντοπίζεται σε μια φιγούρα του αμερικανικού ναυτικού, στο οποίο ο συγγραφέας υπηρέτησε από το 1955 μέχρι το ‘57, που αποτελούσε θρύλο ανάμεσα στους ναύτες και πρωταγωνιστή σε πληθώρα καραβίσιων ανεκδότων. Δίχως να τον έχει δει ποτέ, έχοντας ακούσει όμως μια σειρά απίστευτων περιστατικών, τελικά ο Πύντσον τον συνάντησε μια μέρα πριν την απόλυσή του.

Ένας ακόμα από τους περίπου 400 χαρακτήρες που εμφανίζονται στο βιβλίο είναι ο Ρότζερ Μέξικο. Πρόκειται για έναν Αγγλο στατιστικολόγο που, κατά τη διάρκεια του πολέμου, ερωτεύεται και διατηρεί μια, σεξουαλική κατά βάση, σχέση με τη Τζέσικα. Αυτή, τελικά, τον παρατά επιλέγοντας την ασφάλεια του αρραβωνιαστικού της. Η επιλογή της αυτή θα μπορούσε να αντηχεί την κατάληξη που είχε μια από τις σοβαρές, όπως έχει διαρρεύσει, σχέσεις του Πύντσον: οι γονείς της απαγόρεψαν να βγαίνει με κάποιον που δεν ήταν Εβραίος κι εκείνη τους υπάκουσε τερματίζοντας τη σχέση. Ο φόβος για την πραγματοποίηση της «ρήξης», με τον ασφαλή σύντροφο αφενός και με το γονεϊκό περιβάλλον αφετέρου, παρά τη χρονική απόσταση που μεσολάβησε μεταξύ τους φαίνεται να τέμνει αμφότερα τα περιστατικά –μυθιστορηματικό και πραγματικό.

Στο Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας, επίσης, υπάρχει η ιστορία ενός γλόμπου, ο οποίος ανήκει στην κατηγορία «ένας ανά μερικές χιλιάδες», που δεν πρόκειται να χάσει ποτέ την ισχύ του. Διαβάζοντάς την δεν εξάγεται κάποιο βιογραφικό συμπέρασμα. Αυτόματα, όμως, σχεδόν ασυνείδητα, τοποθετεί κανείς στη θέση του το βιβλίο που την περιέχει: «ένα ανα μερικές χιλιάδες που δεν πρόκεται να χάσει ποτέ την ισχύ του».

Πηγές:

On the Thomas Pynchon Trail: From the Long Island of His Boyhood to the “Yupper West Side” of his new novel, Boris Kachka

Thomas Pynchon Εργοβιογραφία, Χρήστος Ηρακλής Τσατσούλης

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.