***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Το Ταξίδι της Ανθρωπότητας, Οι απαρχές του πλούτου και της ανισότητας, Oded Galor, Εκδόσεις Ψυχογιός

[…Ποια είναι τα κλειδιά

για την ανθρώπινη πρόοδο;…]

[…Πώς μπορούν όλοι οι άνθρωποι

να επιβιώσουν και να

ευημερήσουν;…]

από το οπισθόφυλλο της έκδοσης

του Oded Galor

«Το ταξίδι της Ανθρωπότητας» αποτελεί ένα από τα βιβλία που μεταξύ άλλων συνθέτουν το πλούσιο έργο του διακεκριμένου καθηγητή Oded Galor. Το βιβλίο  στον επίσημο ιστότοπο του συγγραφέα αποτελεί τον πρώτο τίτλο ανάμεσα στα έργα που καταξίωσαν τον ερευνητή και έθεσαν στο φως της επιστημονικής κοινότητας νέες μεθόδους καταγραφής και αποτύπωσης της οικονομικής ανισότητας και των μέτρων που πρέπει να ληφθούν για την εξάλειψή της. Ενοποιημένη Θεωρία της Ανάπτυξης, Διακριτά Δυναμικά Συστήματα μαζί με το σημαντικό δοκίμιο που παρουσιάζει αυτό το σημείωμα διαμορφώνουν τους σταθμούς της συλλογικής παρουσίασης των επί μέρους θεμάτων που ο καθηγητής Galor έχει κατά καιρούς παρουσιάσει σε διαλέξεις και δημοσιεύσεις.

Στο βιογραφιό σημείωμα που συνοδεύει την έκδοση του Ψυχογιού αναφέρεται. «Ο  Oded Galor διατηρεί την έδρα Herbert H. Goldberger του Πανεπιστημίου Μπράουν και είναι ένας εκ των διανοητών που συνέλαβαν την Ενοποιημένη Θεωρία της Οικονομικής Ανάπτυξης, που στόχο έχει την ανάδειξη των γενεσιουργών αιτιών της ανάπτυξης, της ευημερίας και της ανισότητας σε όλη την διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας». Το εξαιρετικό αυτό πόνημα που καταπιάνεται με διαχρονικές προβληματικές συνιστά μια απόπειρα απάντησης στο μεγάλο διακύβευμα της ίσης διαθεσιμότητας των πόρων και την ευθυγραμμισμένη ανάπτυξη όλων των χωρών. Οι κορυφαίες ανισότητες που ερμηνεύθηκαν και αποτυπώθηκαν με θεωρίες σημαντικών εκπροσώπων της περιόδου πριν γεννηθεί εκείνη η κοινωνία των επαναστάσεων, όρος που επιστρατεύεται σε ένα άλλο εξαιρετικό έργο ο ιστορικός Έρικ Χομπσμπάουμ φωτίζονται στο Ταξίδι.

Κοιτάζω την φωτογραφία του καθηγητή Galor στην μικρή φωτογραφία που συνοδεύει την έκδοση του Ψυχογιού. Αναρωτιέμαι πώς τάχα θα μπορούσε κανείς να διαλέξει για δικό του δρόμο εκείνον της ερμηνείας των μεγάλων ερωτημάτων της ανθρωπότητας. Και έπειτα συλλογιέμαι πως χάρη σε αυτά τα μυαλά, απογόνους του Καρόλου Λιναίου και της συστηματικής του μεθόδου του επιτρέπεται σήμερα στην ανθρωπότητα να διεκδικεί ένα καλύτερο μέλλον και ίσως ακόμη την σταθερότητα που ποτέ δεν απόλαυσε στην τρικυμισμένη της διαδρομή. Ο Λιναίος από την πλευρά της βιολογίας και ο Galor αιώνες μετά από το μετερίζι της Οικονομίας παραστέκουν τον άνθρωπο του χθες και του σήμερα και του πάντα που παρασέρνεται από την ιστορία και πνίγεται μες στην εποχή του από τους ξέφρενους και αδέκαστους νόμους της ζήτησης και της προσφοράς. Αυτοί κατασπαράζουν την ανθρωπότητα, είναι οι Μινώταυροι της εποχής μας που χρειάζονται πια μερικές χιλιάδες ημερησίως για να ικανοποιήσουν την παράξενη και απρόβλεπτη λειτουργία τους. Σκέφτομαι πώς είναι να θέτει κανείς τον εαυτό του στην υπηρεσία των μεγάλων ιδεών, των μεγάλων μεγεθών, εκείνων που υπολογίζονται μες στο κάδρο της αέναης, ανθρώπινης πορείας. Αναρωτιέμαι κύριε καθηγητά πόσο εύκολα παραδίνεται στον εαυτό του και έπειτα σε μια ακμή αυτός εδώ ο κόσμος που περιδινείται, αδύναμος, σχεδόν χάρτινος, γεμάτος μεγάλες έγνοιες.

Την απάντηση μου την δίνει ο Γιώργος Μαραγκός που επιμελείται εξαιρετικά Το ταξίδι της Ανθρωπότητας, επιβεβαιώνοντας το γεγονός πως στις μέρες μας το μεταφραστικό πεδίο εκτείνεται σε όλο το φάσμα της σύγχρονης βιβλιοπαραγωγής, επιδεικνύοντας λαμπρά δείγματα της εργασίας που καταθέτεται με μεράκι και συνέπεια. Στην Εισαγωγή του βιβλίου ο κύριος Μαραγκός μεταφράζει τον καθηγητή Galor. «Εστιάζοντας στη μεγάλη πορεία του ταξιδιού της ανθρωπότητας, δεν έχω σκοπό να υποβαθμίσω τη σημασία της τεράστιας ανισότητας μέσα και ανάμεσα στις κοινωνίες, αλλά να δώσω σε όλους μας την δύναμη να κατανοήσουμε ποιες ενέργειες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τη φτώχεια και την αδικία και να συνεισφέρουν στην ευημερία του είδους μας στο σύνολό του». Κάπως έτσι, με την σιγουριά της επιστημονικής κατάρτισης το «Ταξίδι της Ανθρωπότητας, Οι απαρχές το πλούτου και της ανισότητας», φανερώνει τον σκοπό που ενεργοποιεί σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Oded Galor στην αιχμή της προσπάθειας για μια ισορροπημένη ευημερία ανά τον κόσμο. Προφανώς αυτό το βιβλίο έχει γραφτεί προτού επικαιροποιηθεί αριθμητικά ο παγκόσμιος πληθυσμός που τώρα ξεπερνά τα 8 δις ανθρώπους. Μα και πάλι ο καθηγητής θα παράμενε πιστός στην καταφατική θεώρηση της παγκόσμιας οικονομίας και των συσχετισμών που την διαμορφώνουν και καθορίζουν τις δρώσες στο εσωτερικό της δυνάμεις.

Το Ταξίδι της Ανθρωπότητας αφιερώνει το πρώτο κεφάλαιο στην Ανθρώπινη Οδύσσεια που συνθέτουν τα Πρώτα Βήματα, η Στασιμότητα και η Καταιγίδα που ετοιμάζεται να διαδεχθεί την πραγματικότητα μιας κατακερματισμένης ανθρωπότητας, βυθισμένης στην ανέχεια, τις αρρώστιες και το ευμετάβλητο των φυσικών, οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών. Ο Galor ανιχνεύει και διαπιστώνει τις συνθήκες που στην ωρίμανσή τους κινητοποίησαν την ανθρωπότητα στην αυγή του περασμένου αιώνα. Η ανάπτυξη, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και η αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων  στον ευαίσθητο τομέα των εργασιακών σχέσεων, δημιουργεί την βάση για την πιο αξιοσημείωτη πρόοδο του ανθρώπινου είδους από καταβολής του κόσμου. Ο καθηγητής εξειδικεύει την ανάλυσή του στην προέλευση του πλούτου και της ανισότητας που γεννά η παράδοξη κατανομή του. Παράγοντες πολιτισμικοί, γεωγραφικοί, κατακτήσεις του παρελθόντος που τώρα στέκουν οδηγοί της πορείας μας, δανείζουν το θετικό τους πρόσημο στο ταξίδι της ανθρωπότητας. Ο Oded Galor στηρίζει στην μελέτη του την αδιαμφισβήτητη αξία πολλών παραμέτρων που δρώντας περιφερειακά της οικονομικής θεωρίας, παρέχουν τα αναγκαία επιχειρήματα για την ερμηνεία και την προσπάθεια επίλυσης σύνθετων προβλημάτων. Ο συγγραφέας υπογραμμίζει την κατανόηση του φυσικού κόσμου, όπως εξελίσσεται στο ασταθές, οικολογικό περιβάλλον του 21ου αιώνα.

Θεωρητικοί της οικονομίας όπως ο Άγγλος Θωμάς Μάλθος συνέβαλαν στην ανάπτυξη μοντέλων που είχαν ως κύρια κατεύθυνσή τους την αναμόρφωση των οικονομικών, κοινωνικών και εργασιακών σχέσεων. Η απαισιοδοξία του Άγγλου οικονομολόγου για το μέλλον της ανθρωπότητας και η θεμελίωση ακλόνητων νόμων που συγκρατούσαν σε χαμηλά επίπεδα το βιοτικό επίπεδο της μεγάλης πλειοψηφίας βρίσκει αντίθετο τον Galor που στην μελέτη του στέκει απέναντι από τις παλιές θεωρίες. Οι φόβοι του Μάλθου για την αύξηση του πληθυσμού με την παροχή ευεργετικών μέτρων υπέρ των φτωχών και της χαμηλόμισθης, εργατικής τάξης αποδεικνύεται από το συντελεσμένο παρελθόν πως λειτουργούν προς όφελος της παγκόσμιας ανάπτυξης. Προϋπόθεση για την αισιοδοξία του καθηγητή που μελετά σε βάθος την εξέλιξη της οικονομικής ανάπτυξης και διαμορφώνει μερικές σταθερές για την εξασφάλισή της είναι η αύξηση του πληθυσμού. Μα όταν δεν πραγματοποιείται αλόγιστα και μόνον προς όφελος των βιομηχάνων που εποφθαλμιούν τα φτηνά, εργατικά χέρια. Όταν δηλαδή συνδυάζει την βελτίωση του εκπαιδευτικού επιπέδου, την εξειδίκευση, την επιστημονική κατάρτιση, την ανάδειξη νέων, επίκαιρων υγειονομικών κανόνων, όταν καταπολεμά στην ρίζα της την παιδική εργασία και την κοινωνική αδικία. Όταν υπερβαίνει τις θεωρίες και επιτρέπει στους τροχούς της ανάπτυξης να ξεφύγουν από τα δεσμά της εποχής, όταν αναθεωρεί τον νόμο και κατευθύνει τον νομοθέτη στην θέσπιση κανόνων που δεν θα αντιμάχονται την ανθρώπινη εμπειρία αλλά θα σαρώνουν την δύναμη της συνήθειας που καθηλώνει την ανθρωπότητα και εμποδίζει την ξέφρενη τροχιά της προς το μέλλον. Όταν δεν επιτρέπει στην δωδεκαετή Άντι Καρντ να ποζάρει ρακένδυτη και αξιοθρήνητη, πριν ακόμη θεωρηθεί έφηβη εμπρός από την κλωστοϋφαντουργική μηχανή της, κάπου στο Βέρμοντ των Ηνωμένων Πολιτειών. Η καθιέρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης σε αντίθεση με όσα πρέσβευε ο Μάλθους και η αύξηση του ποσοστού του εγγράμματου πληθυσμού μπορούν να οδηγήσουν στην δημιουργία ενός εργατικού δυναμικού, όχι μόνο ικανού να αντιμετωπίσει τις νέες, βιομηχανικές προκλήσεις αλλά και καταρτισμένου σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μπορεί να υπερασπιστεί τα συλλογικά δικαιώματα, διαμορφώνοντας μια τάξη με κοινές στοχεύσεις, ιδανικά και ανάγκες.

Η καθολική ευημερία που υπερασπίζεται στην «αισιόδοξη» μελέτη του ο Oded Galor απαιτεί την προοπτική και την βαθιά πεποίθηση για όσα μπορεί να επιτύχει η ανθρωπότητα. Η καινοτομία, η ισότητα σε κάθε επίπεδο, ο πλουραλισμός και ο σεβασμός στην διαφορετικότητα όπως παραθέτονται στο καταληκτικό κεφάλαιο της εκλαϊκευμένης μελέτης που υπηρετεί τόσο πιστά η μετάφραση του Γιώργου Μαραγκού συνιστούν τα βασικά στοιχεία, εκείνα που μπορούν να εγγυηθούν μια μακρόχρονη και δίκαιη ανάπτυξη. Οι πολιτικές ανά χώρα και οι ειδικές διαφορές που προκύπτουν στην διεθνή κοινότητα θα πρέπει να αφήνουν ανεπηρέαστη αυτήν την προοπτική που γυρεύει μια άλλη  Συναίνεση, σαν εκείνη της Ουάσιγκτον που διαμόρφωσε το οικονομικό δόγμα ενός άκρατου φιλελευθερισμού με ανισότητες και παραδοξότητες που αποκαλύφθηκαν μόλις τα τελευταία χρόνια. Το ενδιαφέρον στην περίπτωση του Galor είναι το εύρος του πεδίου στο οποίο εντάσσονται οι παράμετροι που απαιτεί μια εύρωστη, καθολική ανάπτυξη. Τα ζητούμενα του καθηγητή Galor απέχουν από τα μεγέθη της οικονομίας και εκτείνονται στο πεδίο της κοινωνίας και του πολιτισμού, θέτοντας την κατάρτιση πολιτικών προς αυτήν την κατεύθυνση ως αναγκαίο εφόδιο για την μετάβαση σε ένα άλλο, πλησιέστερο επίπεδο προς την φιλοδοξία που διατυπώνει Το Ταξίδι της Ανθρωπότητας, μια εξαιρετική έκδοση που συστήνει μια σημαντική προσωπικότητα σε ένα οξυδερκές και υψηλού επιπέδου, βιβλιοαναγνωστικό κοινό, όπως το ελληνικό.

Τα τελευταία χρόνια η ανθρωπότητα έγινε μάρτυρας πολλών και ριζικών αλλαγών που επαληθεύουν τα πολλαπλά επίπεδα ανάπτυξης που διαπιστώνονται σήμερα ανά την υφήλιο. Σε μικρή απόσταση από την εκκωφαντικά παραμελημένη Αφρική η Γηραιά Ήπειρος σημειώνει διαρκή βήματα προς την θεσμική ολοκλήρωση που μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες φάνταζαν αδύνατα. Η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, αυτό ακριβώς που παραμένει στάσιμο για τα περισσότερα κράτη της αφρικανικής ηπείρου , στάθηκε για την Ευρώπη η κινητήρια δύναμη. Ο πολιτισμός που κουβάλησε τις κατακτήσεις των χωρών και συνέβαλε στην εξωστρέφεια τους μετά την περίοδο των εθνικών κρατών και τους δύο φοβερούς, παγκόσμιους πολέμους, η παιδεία, μια διόλου αυτονόητη παροχή που εξακολουθεί να συνιστά πολυτέλεια αν κανείς συμβουλευτεί τους δείκτες του παγκόσμιου αναλφαβητισμού στάθηκαν το αντίβαρο στην δεινή, οικονομική συγκυρία και τα φθαρμένα, αναπτυξιακά μοντέλα, που μόλις άρχιζαν να αποτελούν οδηγό για τις εθνικές κυβερνήσεις.

Το διεθνές περιβάλλον δεν μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε και μήτε ο Galor το κάνει. Αναγνωρίζει όμως τις ειδικές παραμέτρους που με τον κατάλληλο χειρισμό θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην κατάκτηση αυτής της ουτοπίας. Ο Galor παραμένει ένας καθηγητής με όνειρα στο ύψος της ανθρωπότητας. Η επιστήμη του υπηρετεί αυτόν τον σκοπό και τούτη είναι η αξία της μελέτης που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του Ψυχογιού σε μετάφραση Γιώργου Μαραγκού. Σε έναν κόσμο που τίποτε δεν στέκει γερά και τίποτε δεν έχει κριθεί τελειωτικά θέσεις όπως αυτή του καθηγητή Galor μας καθησυχάζουν πως κάπου στον κόσμο μερικοί άνθρωποι ονειρεύονται έναν κόσμο που ελάχιστη σχέση έχει με τούτη την ανθρωπότητα που φτιάξαμε και που τόσο εκκωφαντικά απέτυχε. Το Ταξίδι της Ανθρωπότητας περιέχει εντός του κάτι ανυπολόγιστα ισχυρό, κάτι που εστιάζει απόλυτα στον άνθρωπο και τις δυνάμεις του. Τώρα που τα ιερά έχουν καταρρεύσει και οι χρησμοί έχουν σωπάσει, μπορεί η επιστήμη να σταθεί πλάι στον άνθρωπο και να προχωρήσει σε έργα  και κατακτήσεις που καθοδηγεί η ανθρωπιά μας. Έτσι που παντού στον κόσμο να ηχήσει και να ισχύσει ένα εταιρισμός «επί κοινώ συμφέροντι».

Το Ταξίδι της Ανθρωπότητας του Oded Galor από τις εκδόσεις του Ψυχογιού σε μετάφραση Γιώργου Μαραγκού.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.