Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Άμνετ, Μάγκι Ο’ Φάρελ, Εκδόσεις Ψυχογιός 

Για τη ζωή του μεγάλου δραματουργού και ποιητή Ουίλιαμ Σαίξπηρ τα ιστορικά στοιχεία είναι λίγα. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζει ο θάνατος του μοναχογιού του Άμνετ σε ηλικία 11 ετών το 1596, όταν ήδη ο Σαίξπηρ διέμενε κατά κύριο λόγο στο Λονδίνο, κυνηγώντας την καταξίωσή του ως θεατρικού δημιουργού, μακριά από την οικογένειά του, η οποία εξακολουθούσε να βρίσκεται στο Στράτφορντ, τόπο γέννησης και του ίδιου. Πόσο τον επηρέασε αυτή η απώλεια δεν μπορούμε να γνωρίζουμε. Αξιοσημείωτο ωστόσο είναι πως κάποια χρόνια μετά, κατά την αλλαγή του αιώνα, ο Σαίξπηρ δημιούργησε ένα από τα σημαντικότερα έργα του, την τραγωδία «Άμλετ», οδηγώντας λόγω της ομοιότητας των ονομάτων του κεντρικού ήρωα του έργου Άμλετ και του γιου του Σαίξπηρ Άμνετ σε εικασίες γύρω από τη σύνδεση των δύο προσώπων, του υπαρκτού και του μυθοπλαστικού.

Τη συσχέτιση Άμνετ και Άμλετ καθώς και την απουσία της ιστορικής γνώσης γύρω από μεγάλο μέρος της οικογενειακής ζωής του Σαίξπηρ αξιοποιεί λογοτεχνικά η βραβευμένη Ιρλανδή συγγραφέας Μάγκι Ο’Φάρελ, παρουσιάζοντας το μυθιστόρημα «Άμνετ» (μετάφραση Αύγουστος Κορτώ, Ψυχογιός 2021). Βασική έμπνευση γι’ αυτό αποτελεί ο θάνατος του γιου του Σαίξπηρ, ένα ιστορικό γεγονός όχι ιδιαίτερα προβεβλημένο, το οποίο εμπλουτίζεται μυθοπλαστικά προκειμένου να χτιστεί μία λογοτεχνική ιστορία με βάση το διαχρονικό ζήτημα της απώλειας, που όπως αναφέρει η ίδια η συγγραφέας είναι η άλλη όψη της αγάπης.

Η Ο’Φάρελ αντλώντας το γεγονός του θανάτου του Άμνετ και με την ελευθερία που δίνει η απουσία περισσότερης πληροφόρησης γύρω από αυτό, αλλά και γύρω από την ευρύτερη οικογενειακή ζωή του Σαίξπηρ γεμίζει μυθοπλαστικά τα κενά της ιστορίας, ώστε να παρουσιάσει ένα αφήγημα στο οποίο δεν προβάλλεται η αίγλη του δραματουργού, ο τρόπος καθιέρωσής του και η ευρεία αναγνώρισή του, αλλά αναδεικνύεται η βίωση της απώλειας του αγαπημένου προσώπου, που αφορά κάθε εποχή, αλλά και τον καθένα. Σ’ αυτό συνηγορεί και η αποσιώπηση ακόμη και του ονόματός του Σαίξπηρ, ο οποίος σε κανένα σημείο δεν κατονομάζεται, παρά μόνο μέσω των οικογενειακών ρόλων του ως γιου, συζύγου, πατέρα, εν αντιθέσει με τα άλλα πρόσωπα, που αναφέρονται ρητά. Αυτό συμβαίνει στο πλαίσιο της απόπειρας της Ο’Φάρελ να μη σταθεί στη λάμψη του ανήκοντος στο λογοτεχνικό πάνθεον θεατρικού συγγραφέα, αλλά στη βασική θεματική της απώλειας.

Το εγχείρημα της Ο’Φάρελ δεν είναι εύκολο. Προκειμένου να στήσει ένα αληθοφανές σκηνικό που να μπορεί να στηρίξει το βάρος ιστορικών στοιχείων, ώστε να τοποθετήσει σ’ αυτό την οικογένεια του Σαίξπηρ, αναπαριστά τη ζωή στην αγγλική επαρχία των τελών του 16ου αιώνα και η αλήθεια είναι πως το επιτυγχάνει με επάρκεια. Με λόγο περιγραφικό, αναλυτικό, αλλά και πηγαίο συγκροτεί την κουλτούρα της τότε ζωής, μεταφέροντας τα ήθη και έθιμά της, τις ισχύουσες αντιλήψεις γύρω από ζητήματα οικογενειακά και κοινωνικά, σμιλεύοντας βήμα βήμα την ατμόσφαιρα της εποχής και καταφέρνοντας να μεταφέρει εκεί τον αναγνώστη, συνεπαίρνοντάς τον.

Παράλληλα, η συγγραφέας δομεί το αφηγηματικό υλικό με τέτοιο τρόπο, ώστε να εξασφαλιστεί όσο το δυνατόν δραστικότερα η έγερση του ενδιαφέροντος του δέκτη και η εμπλοκή του στην έκθεση της συγκεκριμένης ιστορίας. Το κεντρικό δομικά, και ουσιαστικά βέβαια, επεισόδιο γύρω από το οποίο χτίζεται η ιστορία είναι ο θάνατος του αγοριού. Αυτό αποκαλύπτεται από τη δόμηση του αφηγήματος, το οποίο χωρίζεται σε δύο μέρη, με σημείο ένωσης ή διαχωρισμού τους το συμβάν του θανάτου. Στο α΄ μέρος εναλλάσσονται διαδοχικά αφηγήσεις ενός παντεπόπτη, τριτοπρόσωπου αφηγητή, η πρώτη εκ των οποίων έχει ως κέντρο τον Άμνετ και την περιπέτειά του, ενώ η δεύτερη με αναδρομή και διασαλεύοντας τη γραμμικότητα στην παρουσίαση ξετυλίγει το παρελθόν της μητέρας του Άγκνες (Αν κατά τα ιστορικά δεδομένα) μέχρι και την ένωσή της με τον σύζυγό της, προσφέροντας όλο το αναγκαίο υλικό για τη συγκρότηση του οικογενειακού μύθου και τη διείσδυση στη λειτουργία των προσώπων αυτού. Δίνεται συνεπώς κατά την πρόσληψη των αφηγούμενων η εντύπωση της παρακολούθησης δύο διαφορετικών ιστοριών, που εν τέλει συναιρούνται κατά την έκθεση του κεντρικού γεγονότος του θανάτου του Άμνετ.  Από εκεί και πέρα στο β΄ μέρος η παντογνωστική αφήγηση υπηρετεί τη γραμμικότητα. Και αυτό συμβαίνει γιατί κρίνεται αναγκαία η αφοσίωση στη βίωση της απώλειας και στις επιπτώσεις αυτής, οι οποίες εμποτίζουν όλη την κίνηση των προσώπων της οικογένειας, εξωτερική και εσωτερική, καθιστώντας τη συγκεκριμένη απώλεια καθοριστική για τη ζωή της, ενώ πυρήνας του πένθους χρίζεται το κυρίαρχο λόγω της απουσίας του πατέρα πρόσωπο της μητέρας.

Μπορεί, λοιπόν, κεντρικό γεγονός στην ιστορία να είναι ο θάνατος του Άμνετ, κέντρο ωστόσο αυτής αναδεικνύεται η Άγκνες, υπό τη σκιά της οποίας τοποθετούνται όλα τα υπόλοιπα πρόσωπα, ακόμα και αυτό του συζύγου της, του διάσημου δραματουργού. Και σίγουρα αυτό δε γίνεται καθόλου τυχαία. Μέσα από την Άγκνες, που αντιπροσωπεύει τη διαφορετικότητα έναντι των δοξασιών της εποχής, καθώς βρίσκεται σε στενή επαφή με τη φύση και το υπερβατικό, μέσα ακόμη από την έκθεση του παρελθόντος της και τη συγκρότηση του χαρακτήρα της δίνεται αφενός η ευκαιρία στην Ο’Φάρελ να αποτυπώσει καλύτερα την εποχή, καθώς οι αντιθέσεις στη στάση των προσώπων εκπορεύονται από την ιδιοσυγκρασία της Άγκνες, αφετέρου προσφέρεται η δυνατότητα έκθεσης του βιώματος της απώλειας από ένα πρόσωπο που φέρει ως μητέρα τη δυνατότητα βίωσης της πιο ανιδιοτελούς αγάπης, της μητρικής, και που διαθέτει, ως νομίζει, λόγω των ιαματικών δεξιοτήτων της τον έλεγχο της ζωής, στοιχείο που εντείνει την τραγικότητά της.

Στον αντίποδα ο ρόλος του πατέρα είναι περιορισμένος. Κατά κύριο λόγο λάμπει δια της απουσία του και αυτό γίνεται εσκεμμένα, καθώς έτσι από τη μία προβάλλεται ως πρωτεύων ο ρόλος της μητέρας, από την άλλη υπηρετείται η ιστορική πραγματικότητα, κατά την οποία ο Σαίξπηρ διέμενε στο Λονδίνο πριν τον θάνατο του γιου του, χωρίς να υπάρχει ακριβής πληροφόρηση για το γεγονός της εκεί εγκατάστασης, ενώ αξιοποιείται μυθοπλαστικά η σύνδεση της τραγωδίας του «Άμλετ» με την προσωπική του απώλεια, στοιχείο που εξαίρει και την τραγικότητα του ίδιου του δημιουργού, λόγω του αναπόφευκτου βιώματός του.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνει η Ο’Φάρελ να στοιχειοθετήσει, με λόγο ρεαλιστικό και διεισδυτικό αλλά κυρίως έμπλεο ευαισθησίας, ένα μυθιστόρημα που, ενώ στηρίζεται σε στοιχεία της ζωής ενός παγκόσμιας εμβέλειας λογοτέχνη, συγκροτείται υπερβαίνοντας το βάρος της ιστορίας, προκειμένου να επιτύχει επικέντρωση στους ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς, στις ανθρώπινες σχέσεις,  στον κλονισμό αυτών, όταν δοκιμάζονται από καταστάσεις που δεν ορίζουν, όπως είναι η απώλεια  και ό, τι αυτή επιφέρει.

Άμνετ, Μάγκι Ο' Φάρελ, Εκδόσεις Ψυχογιός 

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular