Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Τον Απρίλιο του 1940 γεννιέται στη Νίκαια της Γαλλίας ο Jean-Marie Gustave Le Clézio (J.M.G. Le Clézio) από πατέρα Άγγλο και μητέρα Γαλλίδα με έντονους οικογενειακούς δεσμούς με το νησί Μαυρίκιος και την ιστορία που κουβαλάει αυτή η παλιά γαλλική αποικία. Έχοντας παραγάγει ο ίδιος έργο της γκάμας των σαράντα βιβλίων, από μυθιστορήματα και διηγήματα έως νουβέλες και δοκίμια, αποτελεί έναν πολυμεταφρασμένο γαλλόφωνο συγγραφέα ανά τον κόσμο. Το 2008 του απονέμεται το Νόμπελ Λογοτεχνίας, ενώ ο ίδιος αναγνωρίζεται ως συγγραφέας με νέες αφετηρίες και κέντρο την ποιητική περιπέτεια και την έκσταση των αισθήσεων, ως γυρευτής μιας πραγματικότητας πέρα και πάνω από τη δεσπόζουσα τάξη πραγμάτων.

Γίνεται γνωστός στους γαλλόφωνους λογοτεχνικούς κύκλους με το πρώτο του μυθιστόρημα Le procès-verbal (1963), για το οποίο βραβεύεται μέσα στο ίδιο έτος και το οποίο σηματοδοτεί την έναρξη της αποκλειστικής ενασχόλησής του με τη συγγραφή. Η αφηγηματική τεχνική που παρατηρείται στο πρώτο αυτό έργο, όπου η δράση απουσιάζει και ο ήρωας δεν δύναται να εγγραφεί σε κανένα συμβατικό μοντέλο, παραπέμπει στο Νέο Μυθιστόρημα (Nouveau Roman) που βρίσκει απήχηση την ίδια εποχή.

Έχοντας σαφώς δεχθεί επιρροές από πολυάριθμους συγγραφείς και ρεύματα (ενδεικτικά αναφέρουμε τους Georges Perec, Michel Butor και Nathalie Sarraute), εντούτοις ο ίδιος φέρεται εχθρικώς προς την κατηγοριοποίηση της λογοτεχνικής δημιουργίας θεωρώντας πως η τελευταία υπερβαίνει ετικέτες και καλούπια. Έτσι, τα στοιχεία της πεζογραφίας και της ποιητικής σύνθεσης συναντώνται αλληλοδιαπλεκόμενα στις σελίδες του, καθιστώντας αλυσιτελείς τυχόν απόπειρες μονολεκτικού προσδιορισμού των έργων του. Προς αποφυγή τέτοιων υπεραπλουστεύσεων αλλά και προς επίρρωση των προηγούμενων, κρίνουμε σκόπιμο να αναφερθούμε στη συλλογή Mondo et autres histoires που δημοσιεύεται το 1978 και εμφανίζεται στην ελληνική μετάφραση Μόντο και άλλα διηγήματα το 1981. 

Μέσα από τη συλλογή αυτή γίνεται αντιληπτή η αλλαγή στον συγγραφικό τρόπο του Le Clézio καθώς ο τελευταίος τοποθετεί στο κέντρο της γραφής του τρεις θεματικές: την παιδική και εφηβική ηλικία, τις μειονότητες και το ταξίδι. Μπορεί να χαρακτηρίστηκε ως ο συγγραφέας της νεότητας, ωστόσο τα έργα του απέχουν πολύ από ανάλαφρες ή απλοϊκές συνθέσεις παιδικής λογοτεχνίας. Στην εν λόγω συλλογή, ο αναγνώστης παρακολουθεί μέσα από οκτώ διηγήματα τις ζωές οκτώ παιδιών, για το παρελθόν των οποίων λαμβάνει μονάχα κάποιες διάσπαρτες πληροφορίες στο κείμενο και για την ταυτότητα των οποίων γνωρίζει μόνο ένα στοιχείο: την ανάγκη για φυγή. Είναι αυτό το στοιχείο που του δίνει την εντύπωση πως διαβάζει οκτώ παράλληλες τροχιές που μολονότι ως τέτοιες δεν δύνανται να συναντηθούν ποτέ, εντούτοις μοιράζονται μία κοινή ιδιότητα, ένα κοινό σημείο: είναι η αναζήτηση της ελευθερίας που τις θέτει όλες σε κίνηση.

Ο Le Clézio διαλέγει παιδιά μαγικά, όπως λέει ο ίδιος, παιδιά που διαθέτουν εν αγνοία τους ένα πολύτιμο χάρισμα: δύνανται, έστω και ενστικτωδώς, να αντιληφθούν τη σήψη, τον παραλογισμό και τις αντιφάσεις του κόσμου που τα περιβάλλει. Και αυτή η ενστικτώδης, σωματική σχεδόν συνειδητοποίηση είναι επαρκής· το κάλεσμα της απόδρασης ταυτίζεται με το κάλεσμα της ευτυχίας καθώς η τελευταία φαντάζει αδύνατη να πραγματωθεί στα όρια του δοσμένου κόσμου. Τα παιδιά προβαίνουν σε διαπιστώσεις που είναι απλές και πανίσχυρες την ίδια στιγμή. Η νεαρή έφηβη βιώνει τη συνθήκη του εγκλεισμού στο σχολείο καθώς το τελευταίο μοιάζει με πεδίο εμπέδωσης των σχέσεων εξουσίας. Η γραφή του Le Clézio είναι αυθεντική και δυνατή καθώς τα παιδιά περιγράφουν ότι το φως του ήλιου δεν μπορεί να περάσει τα κάγκελα του σχολείου και ότι τα αστικά οικοδομήματα είναι τόσο ψηλά που το χρώμα και το άκουσμα της θάλασσας δεν ανήκουν πια στον κόσμο των ανθρώπων.

Ο Le Clézio επιλέγει έντονες μεταφορές και εικόνες καθώς αφηγείται τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά επέλεξαν να νοηματοδοτήσουν τη ζωή τους. Διαλέγει συχνά ονόματα εξωτικά, παράξενα (όπως είναι, άλλωστε, και το όνομα του ίδιου του βασικού προσώπου – Mondo) και δίνει έμφαση στην ηχητική τους διάσταση. Αναζητά ακούσματα πίσω και μέσα από τις λέξεις που θα επιτρέψουν στον αναγνώστη να ανακαλύψει τους ήχους και τις κινήσεις της φύσης μαζί με τα παιδιά. Στον λόγο του Le Clézio, η ποίηση γεννιέται μέσα από την πρόζα, μέσα από μία γραφή ειλικρινή και ανεπιτήδευτη. Εξάλλου, ο ίδιος δηλώνει πως η γραφή είναι σαν τον έρωτα, φτιαγμένη από πόνο, ευγένεια, (αν)ικανοποίηση και πόθο.

Κλείνοντας, αξίζει να σχολιάσουμε τον τρόπο που η φυγή των παιδιών (δεν) ολοκληρώνεται. Ο Le Clézio αν και επιδιώκει μέσα από τα έργα του να σχολιάσει τον ασφυκτικό κλοιό της καπιταλιστικής και τεχνοκρατικής πραγματικότητας [βλ. ενδεικτικά Désert (1980) και Le Chercheur d’or (1985)], αποφεύγει να δώσει τέλος στις σύντομες ιστορίες του. Η φυγή των παιδιών δεν παρουσιάζεται ούτε σαν θριαμβευτική περιπέτεια ούτε σαν μοιραίο λάθος. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε πως στο τέλος, η νεαρή έφηβη επιστρέφει στο σχολείο και ψάχνει χαραμάδες φωτός, ενώ ο Mondo ξεκινά μία δεύτερη απόδραση με μοναδικό μήνυμα τις λέξεις TOUJOURS BEAUCOUP (ΠΑΝΤΑ ΠΟΛΥ) που αφήνει σκαλισμένες σε ένα κοχύλι. Θα έχει πάντοτε ανάγκη από πολλή ελευθερία; Η τελική ερμηνεία, η τελική νοηματοδότηση της απόδρασης φαίνεται πως αφήνεται στον αναγνώστη.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular