Κριτική: Βαλκανική τριλογία, Ολίβια Μάνινγκ, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Βαλκανική τριλογία: ένα έργο σταθμός της κλασικής λογοτεχνίας

1 September 2021

***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Βαλκανική τριλογία, Ολίβια Μάνινγκ, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Η Βαλκανική τριλογία, ένα έργο σταθμός της κλασικής λογοτεχνίας, είναι η ματιά των ανθρώπων της εποχής στα καταιγιστικά γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στο πως το κοσμοϊστορικό αυτό γεγονός άλλαξε τις ζωές τους και ολόκληρο τον κόσμο.

Η Χάριετ Πρινγκλ, η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, θα λέγαμε ότι έχει κάτι από την ίδια την Ολίβια Μάνινγκ, την αξιόλογη συγγραφέα που δεν είχε την τύχη να γνωρίσει την καταξίωση όσο ζούσε και έτρεφε πολλές φορές αισθήματα ζήλειας και μνησικακίας για τους συναδέλφους της. Κλειστή, δυστοπική, συχνά αντικοινωνική, η Χάριετ αισθάνεται πολλές φορές υποσκελισμένη και παραγκωνισμένη από την αστείρευτη ενεργητικότητα του κοινωνικού συζύγου της, του Γκάι Πρινγκλ, ενός εύθυμου πανεπιστημιακού. Η Χάριετ προσπαθεί να βρει τις ισορροπίες της ανάμεσα στον εύθραυστο ψυχισμό και τις ανασφάλειές της, κατάλοιπο μιας πληγωμένης παιδικής ηλικίας, και στα θέλω και τις επιθυμίες του άντρα της. Το νιόπαντρο ζευγάρι θα μετακομίσει από την Αγγλία στο Βουκουρέστι σε μία δύσκολη εποχή, ακριβώς όταν θα ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, τότε που ο Χίτλερ πραγματοποιεί την εισβολή του στην Πολωνία. Η αίσθηση και το άρωμα του πολέμου διατρέχει όλες τις σελίδες του βιβλίου και η διήγηση της Μάνινγκ είναι εν μέρει αυτοβιογραφική, αφού βασίζεται στο ταξίδι που έκανε η συγγραφέας με τον σύζυγό της στο Βουκουρέστι με το Οριάν εξπρές. Έτσι δίνεται στον αναγνώστη η ευκαιρία να ζήσει τον ταραγμένο κόσμο του πολέμου, όχι όπως τον φαντάστηκε, αλλά όπως τον έζησε η ίδια η συγγραφέας.

Ο γάμος της Χάριετ και του Γκάι, με τις ευτυχισμένες στιγμές και τα προβλήματά του, διασταυρώνεται με το δράμα των ανθρώπων που ζουν στη δίνη του κυκλώνα εν μέσω πολέμου. Πολυάριθμοι χαρακτήρες τους περιτριγυρίζουν και ο καθένας τους αντιπροσωπεύει κάτι το διαφορετικό, άλλοτε συγκρούεται με τον Γκάι και τη Χάριετ και άλλοτε συμφωνεί. Συχνά δε το έτερο πρόσωπο γίνεται η αιτία ενός καυγά ανάμεσα στο ζευγάρι. Για την ακρίβεια η σχέση που διατηρούν ο Γκάι και η Χάριετ με το καθένα από αυτά τα πρόσωπα προσδίδουν στο έργο και τις πολυάριθμες διαστάσεις του.

Το ζευγάρι θα αναγκαστεί να χωρίσει πρόσκαιρα, λόγω της πολεμικής καταιγίδας που σαρώνει τα Βαλκάνια, για να ξαναβρεθεί στην Αθήνα, απ’ όπου και πάλι όμως θα αναγκαστεί να αναχωρήσει και πάλι για την Αλεξάνδρεια, όταν τα νέφη του πολέμου θα ζυγώσουν και την ανατολική Μεσόγειο.

Το δυνατό σημείο το βιβλίου είναι ότι εστιάζει στην ιστορία της καθημερινότητας εν καιρώ Β΄Παγκοσμίου Πολέμου και όχι στα πολιτικά ή τα στρατιωτικά γεγονότα, τα οποία αναφέρονται όταν κρίνεται απαραίτητο, αφού πρόκειται για μυθιστόρημα και όχι για ιστορία. Η διήγηση ακολουθεί γρήγορους ρυθμούς και αναδεικνύεται από την έξοχη μετάφραση της Κλαίρης Παπαμιχαήλ.

Το βιβλίο, στο σύνολό του, είναι ένα άριστο αγγλικό χρονικό το οποίο περικλείει όλες τις μνήμες, τα αρώματα, τις ήχους και τις απόψεις των μέσων του 20ου αιώνα, ένα έργο ανάλογο των μεγάλων χρονικών που έχουν γραφτεί από τους ξένους κλασικούς λογοτέχνες, όπως ο Ντάρελ, ο Τολστόι και ο Ουγκώ.

Η τριλογία απαρτίζεται από τρία βιβλία: Η μεγάλη τύχη, Η κατεστραμμένη πόλη και το Ήρωες και φίλοι και συνεχίζεται με την τριλογία του Λεβάντε, η οποία διαδραματίζεται στην Αλεξάνδρεια.