Για τον μέσο Έλληνα, το όνομα του Ανδρέα Κάλβου ταυτίζεται με μερικά ποιήματα που αφορούν κυρίως τον απόηχο της Επανάστασης του 1821 στην Ευρώπη («Εις Πάργαν», «Ο Φιλόπατρις», «Εις Αγαρηνούς», «Τα Ηφαίστεια») και μια ιδιοτυπία στη γλώσσα, τη δομή και τη στιχουργία των έργων του. Εξαιτίας αυτής της ιδιοτυπίας ίσως, πολλοί αγνοούν ή και περιφρονούν το ποιητικό του έργο, προτιμώντας άλλους, πιο «προσιτούς» σ’ αυτούς ποιητές. Ωστόσο, μελετώντας κανείς τη βιογραφία του, μπορεί να διαπιστώσει πως πρόκειται για μια πολυσχιδή προσωπικότητα, με έντονα τα στοιχεία της ριζοσπαστικότητας, του ένθερμου φιλελευθερισμού και ανθρωπισμού και ποικίλα ενδιαφέροντα.

Ο Ανδρέας Κάλβος γεννήθηκε το 1792 στη Ζάκυνθο, όπου λίγα χρόνια αργότερα (1797) έζησε από κοντά την έλευση των Γάλλων δημοκρατικών στρατιωτών στο νησί και το κάψιμο του επαχθούς Libro d’Oro. Το 1802 τον βρίσκουμε στο Λιβόρνο της Ιταλίας μαζί με τον πατέρα του και τον αδερφό του Νικόλαο, ενώ το 1812 μεταβαίνει στη Φλωρεντία. Εκεί έρχεται σε επαφή με τον μεγάλο ιταλόγλωσσο ποιητή και συμπατριώτη-του Ugo Foscolo, τον οποίο ακολουθεί και υπηρετεί πιστά για αρκετά χρόνια. Την ίδια περίπου περίοδο, παρακολουθεί μαθήματα υποκριτικής και δραματικής τέχνης στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας, συμμετέχοντας ως ηθοποιός. Το 1816 μετακομίζει στην Αγγλία όπου συνεχίζει το συγγραφικό του έργο και το 1820 επιστρέφει στην Ιταλία. Λίγους μήνες αργότερα, συλλαμβάνεται ως Καρμπονάρος και απελαύνεται στην Ελβετία. Εκεί, αλλά και στη Γαλλία που τον βρίσκουμε στη συνέχεια, λαμβάνει μέρος στο φιλελληνικό κίνημα, προωθώντας τις ιδέες της Ελληνικής Επανάστασης. Το 1826 επιστρέφει στα Επτάνησα, όπου κατά διαστήματα διδάσκει στην Ιόνιο Ακαδημία και λαμβάνει ενεργό μέρος στην πνευματική κίνηση της Κέρκυρας. Από το 1852 και έως το τέλος της ζωής του, το 1869, ζει στην Αγγλία.     

Με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τον θάνατο του ποιητή, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Γιώργος Ανδρειωμένος κυκλοφόρησε ένα πολύ σημαντικό πόνημα, με τίτλο: «Βιογραφικά στον Ανδρέα Κάλβο». Πρόκειται για ένα καλαίσθητο βιβλίο 142 σελίδων, το οποίο εξέδωσε ο εκδοτικός οίκος Ι. Σιδέρη.

Ο Γιώργος Ανδρειωμένος είναι διαπρεπής νεοελληνιστής, καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και αντιπρύτανης διοικητικών θεμάτων του ίδιου ιδρύματος. Έχει διατελέσει ερευνητικός εταίρος του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ (1991-1992) και επιστημονικός συνεργάτης της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού (1993-1994), ενώ έχει διδάξει μαθήματα της ειδικότητάς του στο Πανεπιστήμιο Πατρών (1995-1997), στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο (1997-2008), καθώς και σε άλλα ανώτερα και ανώτατα ιδρύματα της ημεδαπής και της αλλοδαπής. Έχει λάβει σειρά υποτροφιών, είναι μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών και επιτροπών αξιολόγησης και έχει εποπτεύσει ικανό αριθμό διδακτορικών διατριβών και ερευνητικών προγραμμάτων. Έχει οριστεί διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας Βυζαντινού Πολιτισμού (ΙΝΕΒΥΠ) και του οικείου ΠΜΣ στον Μυστρά και προΐσταται του Εργαστηρίου Διαχρονικής Μελέτης της Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας «Νίκος Καρούζος». Ερευνητικές εργασίες του έχουν κυκλοφορήσει αυτοτελώς ή έχουν δημοσιευτεί σε έγκυρα περιοδικά, ενώ έχει συμμετάσχει με ανακοινώσεις του σε πολλά επιστημονικά συνέδρια και έχει δώσει πολυάριθμες διαλέξεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Στο έργο του, επισκοπούνται κριτικά οι σημαντικότερες συναφείς αυτοτελείς συμβολές των τελευταίων εξήντα περίπου χρόνων και επισημαίνονται κάποια από τα κενά της καλβικής βιογραφίας.

Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο ενότητες∙ η πρώτη τιτλοφορείται: «Για μια νέα βιογραφία του Ανδρέα Κάλβου (1792-1869)» με τρεις υποενότητες που περιλαμβάνουν μια συνοπτική θεωρητική συζήτηση σχετικά με τη βιογραφία και τη μελέτη της λογοτεχνίας, τις έως σήμερα βιογραφίες του ποιητή (φιλολογικές και μυθιστορηματικές) και τα ζητούμενα για μια νέα βιογραφία του Ανδρέα Κάλβου. Η δεύτερη ενότητα φέρει τον τίτλο «Συνοπτικό χρονολόγιο Ανδρέα Κάλβου (1792-2019)». Η βιβλιογραφία είναι λεπτομερέστατη και ενημερωμένη πλήρως μέχρι τις 25/3/2019, όπως επισημαίνει ο συγγραφέας στον πρόλογό του. 

Στο θεωρητικό κομμάτι, ο συγγραφέας μελετά τα κριτήρια βάσει των οποίων μια βιογραφία μπορεί να θεωρείται επιτυχημένη, σημειώνοντας τις δυσκολίες για όποιον επιθυμεί να ασχοληθεί με τη βιογράφηση κάποιου προσώπου. Με βάση αυτά τα κριτήρια, συνεχίζει αξιολογώντας αντίστοιχες βιογραφίες του ποιητή (εκπονημένες με βάση τη φιλολογική επιστήμη ή/και γραμμένες με τρόπο μυθιστορηματικό), προτείνοντας ταυτόχρονα στον μελλοντικό βιογράφο του Κάλβου, την ανάδειξη όχι μόνο του ποιητή των ελληνόφωνων και ιταλικών συνθέσεων, αλλά και του λόγιου-διανοούμενου.

Εν κατακλείδι, φρονώ ότι το έργο αυτό είναι ευσύνοπτο και ιδιαίτερα κατατοπιστικό όχι μόνο για όποιον φιλόλογο επιθυμεί να μάθει κάτι περισσότερο απ’ όσα προσφέρουν τα συνήθη βοηθήματα που έχει στη διάθεσή του για να διδάξει σε ένα σχολείο, αλλά και για κάθε άνθρωπο που αγαπά πραγματικά τη λογοτεχνία και την ποίηση. Αποτελεί επομένως την καλύτερη ευκαιρία ώστε να γνωρίσει βαθύτερα ο αναγνώστης τον Ανδρέα Κάλβο «τον τόσο γνωστό αλλά και τόσο άγνωστο των νεοελληνικών γραμμάτων», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιώργος Ανδρειωμένος. 

* Ο Μάριος Π. Αθανασόπουλος, δ.Φ., υπηρετεί ως μέλος Ε.ΔΙ.Π. στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.