***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

VOR Πέρα από τον νόμο, Σοφία Νικολαΐδου, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Το βιβλίο της Σοφίας Νικολαΐδου VOR Πέρα από τον νόμο (εκδ. Μεταίχμιο, 2021) είναι ένα πολυπρισματικό, πολυπρόσωπο μυθιστόρημα εστιασμένο στην εγκληματική οργάνωση των Vory V Zakone, οι οποίοι, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, κυριάρχησαν στη χώρα τους, απλώθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο και «έχτισαν μια αυτοκρατορία με γερανούς, πετρελαιοπηγές και καλάσνικοφ», όπως αναφέρεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.

Στο μυθοπλαστικό αφήγημα ο αρχηγός, με τον καθόλου τυχαίο τίτλο «Πατερούλης», επιλέγει να μεταφέρει τη δραστηριότητα της οργάνωσης στη Θεσσαλονίκη, «την πρωτεύουσα του εγκλήματος στην Ευρώπη» (σελ. 84) όπου μια ομάδα αστυνομικών αρχίζει την έρευνα και την καταδίωξη.

Η πλοκή τρέχει και καθηλώνει. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί μεστή, λιτή και γεμάτη ζωντάνια γλώσσα που αγγίζει τις αισθήσεις και μεταφέρει τον αναγνώστη στην καρδιά των γεγονότων: «Το κρέας ζουμερό και μαλακό, λίγο σαν συκώτι αλλά καλύτερο. Η σάλτσα ροζ στην άκρη του πιάτου με τα χρυσά φύλλα. Η πέψη είχε αρχίσει όταν σηκώθηκε. Στην έξοδο τον θέρισαν οι σφαίρες, ‘τον γέμισαν με τρύπες’ σχολίασαν οι αστυνομικοί λίγο αργότερα. Το αίμα του κυλούσε στο πεζοδρόμιο, είχε καρφώσει τα μάτια στον ουρανό. Έπεσε σαν δέντρο που το κόψανε» (σελ. 78-79).

Οι χαρακτήρες παρουσιάζονται αληθινοί και ανθρώπινοι, εγκλωβισμένοι στους ρόλους που καλούνται να παίξουν. Ο τριτοπρόσωπος αφηγητής γνωρίζει τα κίνητρά τους και τις μύχιες σκέψεις τους, μέσα στη ζοφερή πραγματικότητα της ανθρώπινης κατάστασης: «…ήξερε πόσο εύκολα μπορούν να γίνουν όλα ένα παιχνίδι εγωιστικό. Να θέλεις να κερδίσεις. Και ύστερα να θέλεις να ξανακερδίσεις. Να ζεις για τη νίκη, γιατί στον πόλεμο δεν υπάρχουν άλλα ερωτήματα. Στην ειρήνη μπορεί να σκέφτεσαι τους κανόνες, στον πόλεμο όμως δεν τα σκέφτεσαι αυτά. Πεθαίνεις ή ζεις, αυτό μόνο σε νοιάζει» (σελ. 165).

Ενώ διαβάζουμε, συμπάσχουμε, κατανοούμε, αλλά και προβληματιζόμαστε για τον τρόπο που κινείται ο κόσμος, μέσα σε πλαίσια με αυστηρούς κανόνες και στρατηγικές: «…έπαιζε χρόνια σκάκι. Έπρεπε να τους το διδάσκουν στη σχολή. Καμιά φορά αφήνεις τον αντίπαλο να πιστεύει ότι έχει το πάνω χέρι. Του δίνεις προβάδισμα, τον έχεις από κοντά αν νομίζει ότι κοιμάσαι, του δείχνεις ότι σκεπάστηκες κιόλας. Μένεις στη γωνιά σου μέχρι να έρθει η ώρα της επίθεσης. Θυσιάζεις μερικά πιόνια για να φτάσεις στον βασιλιά» (σελ. 216).

Στο μυθιστόρημα οι γυναίκες ερωτεύονται τη μυρωδιά ή τα χέρια που απλώνονται σαν φτερούγες και οι φιλοδοξίες των νέων μπλέκονται στα πλοκάμια της εξουσίας, ενώ οι ακραίες προσωπικότητες έχουν διαμορφωθεί μέσα σε ακραίες τραυματικές συνθήκες, πέρα από τα όρια της μικροαστικής μας ασφάλειας: «Γεννήθηκες σ’ αυτή τη χώρα με τον ήλιο, το φαΐ στο πιάτο. Όταν σε κλέβουν, καλείς την αστυνομία. Στη χώρα μου αν κάποιος σου κάνει κακό, πηγαίνεις στους Βόρι. Στη χώρα μου, κούνησε το κεφάλι του ο Αμιράν, υπάρχουν οι κακοί και οι χειρότεροι» (σελ. 241).

Στη ζωή κυριαρχούν τα δίπολα με τις εναλλαγές τους. Έτσι και το αφήγημα της Σοφίας Νικολαΐδου ακολουθεί αυτόν τον κυματισμό, βάζοντας τους αναγνώστες σε μια τραμπάλα όπου η μεταβολή των συνθηκών από τα χαμηλά στα ψηλά κι από την πίκρα στη γλύκα κι αντίστροφα, γίνονται με γρήγορους ρυθμούς.

Στο βάθος η ανθρώπινη ψυχή που σκιαγραφείται μέσα από τρυφερές λεπτομέρειες καθημερινότητας, διανθισμένης με μνήμες παιδικής ηλικίας: «Η γιαγιά ζέσταινε το γάλα στο μπρίκι, το ανακάτευε με ζάχαρη και κακάο, έφερνε γύρες το κουτάλι όσο έβραζε. Το σέρβιρε στον δίσκο να το πιει ζεστό, ‘είναι η δύναμή σου’ του έλεγε. Έδειχνε την αγάπη της με φαγητά, του κράταγε την πέτσα από το κοτόπουλο, διάλεγε τις πιο κριτσανιστές πατάτες για το πιάτο του» (σελ. 98).

Και παράλληλα με τις περιγραφές που αγγίζουν τον ουρανίσκο, η συγγραφέας σερβίρει πολύχρωμες πινελιές Θεσσαλονίκης με ποιητικό τρόπο: «Ο ήλιος βυθιζόταν στον Θερμαϊκό, το κόκκινο ξέβαφε στον μπλε ουρανό και απλωνόταν στη θάλασσα. Εκείνη γύριζε συνεχώς το κεφάλι της να χαζέψει τη φαντασμαγορία» (σελ. 194).

Το VOR Πέρα από τον νόμο διαβάζεται απνευστί. Η Σοφία Νικολαΐδου ισορροπώντας ανάμεσα στον πάγο και τη φωτιά, διαθέτοντας βαθιά γνώση του θέματος που πραγματεύεται αλλά και του ανθρώπινου ψυχισμού, οδηγεί το καράβι της αφήγησης σε ταραγμένες θάλασσες, παρέχοντάς μας για μια ακόμα φορά αναγνωστική απόλαυση και συνάμα ερεθίσματα ενδοσκόπησης και κοινωνικού προβληματισμού.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.