***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Του έρωτα και της σκιάς, Ιζαμπέλ Αλιέντε, Εκδόσεις Ψυχογιός
«Στην αγάπη, ένα κι ένα κάνουν ένα», υποστήριζε ο σπουδαίος Γάλλος φιλόσοφος, Ζαν-Πωλ Σαρτρ και η Ιζαμπέλ Αλιέντε στο βιβλίο της «Του έρωτα και της σκιάς», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση της Βασιλικής Κνήτου, μοιάζει να πιάνει το νήμα από εκεί ακριβώς και να το προεκτείνει παραπέρα. Δημιουργώντας ένα ψηφιδωτό από σχέσεις – ερωτικές, φιλικές, οικογενειακές – προσπαθεί να φέρει στο προσκήνιο τους περίπλοκους και δαιδαλώδεις μηχανισμούς που χτίζουν οικειότητα, ενισχύουν την εμπιστοσύνη και διατηρούν τον σεβασμό και την ειλικρίνεια ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Κι όλα αυτά, όταν όλα γύρω είναι ρευστά, ταραχώδη και αβέβαια, ενώ παράλληλα ο φόβος παραλύει τις κινήσεις και η υποψία φωλιάζει στα σωθικά των ανθρώπων.
Η ιστορία διαδραματίζεται γύρω από τη δημοσιογράφο, Ιρένε Μπελτράν, και τον φωτογράφο, Φρανσίσκο Λεάλ, δύο ανθρώπους που έχουν εξαιρετική επικοινωνία μεταξύ τους, αλλά ζουν, όπως όλοι οι άλλοι, «στο περιθώριο του αντικατοπτρισμού την προόδου που επηρέαζε την υπόλοιπη χώρα».
Ο Φρανσίσκο κατάγεται από μια οικογένεια φτωχών μεταναστών από την Ισπανία με οξυμένη κοινωνική συνείδηση, ενώ η Ιρένε είναι άπειρη όσον αφορά διεκδικήσεις γύρω από ζητήματα δικαιοσύνης και ελευθερίας. Θα έρθει, όμως, εμπειρικά σε επαφή μαζί τους, αφού είναι ένας άνθρωπος που παρατηρεί, ακούει και κατανοεί όσα συμβαίνουν γύρω της. Μεγαλώνει, άλλωστε, μέσα σε μια περίοδο που συμβαίνουν καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παρουσιάζονται υπεράριθμα περιστατικά βίας και δολοφονιών πολιτικών αντιφρονούντων – πρόκειται για τα χρόνια όπου ο στρατός, μετά την ανατροπή του σοσιαλιστή προέδρου Σαλβαδόρ Αλιέντε, έχει πάρει την εξουσία στη Χιλή. «Χάρη σε έναν άγραφο νόμο, γνωστό όμως σε όλους, λειτουργούσαν συγχρόνως δύο χώρες στην ίδια εθνική επικράτεια, η μία της χρυσής ελίτ που είχε την εξουσία, και η άλλη της περιθωριοποιημένης και σιωπηλής μάζας».
Η Ιζαμπέλ Αλιέντε, ανιψιά του Σαλβαδόρ, είναι συναισθηματικά φορτισμένη με εκείνη την περίοδο και αρέσκεται να την ανασύρει από τη μνήμη της, προσπαθώντας να εξυγιάνει τις πληγές της και να μην αφήσει να ξεχαστεί το έγκλημα που συντελέστηκε κατά του χιλιανού λαού. Πρόκειται για μία συγγραφέα που έχει αποδείξει πως γνωρίζει να σμιλεύει καλά τη γλώσσα, να χειρίζεται με δεξιοτεχνία τις ανατροπές, τις συγκινήσεις και τις αντιφάσεις των ηρώων της, ενώ ταυτόχρονα καταφέρνει να μπολιάζει αρμονικά την πλοκή με ιστορικά γεγονότα και να συνδυάζει ερωτικές περιπτύξεις με κοινωνικά μηνύματα.
«Η ανθρωπότητα πρέπει να ζει σ’ έναν κόσμο ενωμένο, όπου να μπερδεύονται όλες οι ράτσες, τα έθιμα και τα όνειρα των ανθρώπων. Ο εθνικισμός προσβάλλει τη λογική. Σε τίποτα δεν ωφελεί τους λαούς. Εξυπηρετεί μόνο στο να διαπράττονται τα χειρότερα εγκλήματα στο όνομά του», γράφει στο συγκεκριμένο βιβλίο, αποδεικνύοντας όχι μόνο πως δεν γνωρίζει επιδερμικά την κοινωνική πραγματικότητα, αλλά και πως έχει συγκεκριμένη άποψη για τη διαμόρφωση του κόσμου.
Το πλεονέκτημα του βιβλίου, εκτός από τη γλαφυρή γλώσσα και τις παραστατικές περιγραφές, είναι η ύπαρξη πληθώρας διαφορετικών χαρακτήρων, που δεν συνεπικουρούν απλώς τους βασικούς πρωταγωνιστές αλλά έχουν σημαίνοντα ρόλο στην ύφανση της ιστορίας. Από γυναίκες που στρουθοκαμηλίζουν και νοιάζονται μόνο για τον εαυτό τους (Μπεατρίς), μέχρι στρατιωτικούς που δεν φοβούνται να αντιταχθούν στις εντολές των ανωτέρων τους όταν βλέπουν να εξαϋλώνεται μπροστά στα μάτια τους η προοπτική μιας χώρας ικανής να προσφέρει ίσες ευκαιρίες σε όλους (Γκουστάβο).
Ακόμα, όμως, κι αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι μονολιθικοί, έχουν τις προσωπικές τους ρωγμές, τις ταλαντώσεις τους, τις αμφιβολίες για το τι είναι σωστό και τι λάθος. Παθιάζονται και ελπίζουν με την ίδια δύναμη που φοβούνται και τα παρατούν, ψάχνοντας να βρουν μια ισορροπία για να επιβιώσουν. Άλλοτε αναζητούν να σβήσουν περασμένες αναμνήσεις και άλλοτε επιζητούν να τις φέρουν στο προσκήνιο – και στις δύο περιπτώσεις νιώθουν το ίδιο ανελέητο σφυροκόπημα.
Παράλληλα, σκιαγραφούνται ήρωες που μοιάζουν τόσο οικείοι στη σύγχρονη πραγματικότητα – φτωχοδιάβολοι, άνθρωποι κατατρεγμένοι, χωρίς δουλειά, που νιώθουν συνήθως άχρηστοι ή ανίκανοι να συνεισφέρουν στο κοινωνικό σύνολο. «Ως άνεργος ήταν στο περιθώριο, ένα πλάσμα ανώνυμο, που όλοι το αγνοούσαν γιατί δεν ήταν πια παραγωγικό, και η παραγωγικότητα ήταν το μέτρο της ανθρώπινης αξίας στον κόσμο που του είχε τύχει να ζει».
Τα συναισθήματα που αναδίδονται δεν είναι μονοσήμαντα, συνδυάζοντας τόσο τη συμπόνια και την κατανόηση όσο και την αδιαφορία ή την αποστροφή. «Εκεί, όπως και σε όλα τα μέρη όπου σωρευόταν ο πόνος, ήταν παρούσα η ανθρώπινη αλληλεγγύη σαν βάλσαμο για να αντέχει κανείς τη δυστυχία», αναφέρει η συγγραφέας αποδίδοντας με χαρακτηριστικό τρόπο τη συνθετότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, που εκεί που μοιάζει απογυμνωμένη από κάθε σκίρτημα, μπορεί να βγει στον δρόμο και να μετατραπεί στον πιο διαπρύσιο υποστηρικτή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του έρωτα – δύο έννοιες που αλληλοτροφοδοτούν στο βιβλίο η μία την άλλη.
Την ίδια στιγμή, ο θάνατος, η φθορά, η αποσύνθεση και η παρακμή αποτελούν έννοιες που συνοδεύουν σταθερά τους χαρακτήρες καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας, με τρόπο που μερικές φορές τους κινητοποιούν για να δράσουν ενώ άλλες τους καθηλώνουν στο περιθώριο και τους καταστούν αδύναμους να σταθούν στα πόδια τους και να ατενίσουν τη ζωή τους με περισσότερη αισιοδοξία.
Η επανάσταση πρέπει «να προέρχεται από τον λαό που ξυπνάει, αποκτά συνείδηση των δικαιωμάτων του και αρχίζει να προχωράει μπροστά», γράφει η συγγραφέας, προϊδεάζοντας τον αναγνώστη για τη στάση που θα κρατήσουν η Ιρένε και ο Φρανσίσκο – δύο άνθρωποι που θα καταφέρουν τελικά να νικήσουν τους φόβους τους, διακινδυνεύοντας την ίδια τους τη ζωή προκειμένου να βγουν στο φως τα εγκλήματα του στρατιωτικού καθεστώτος. Επωμιζόμενοι το κόστος της επιλογής τους, θα αναγκαστούν να φύγουν από τη χώρα, έχοντας όμως βαθιά πίστη πως μια μέρα θα γυρίσουν πίσω, πως έχουν συνεισφέρει με τη στάση τους στο να πέσει πιο γρήγορα η δικτατορία.
Συμπερασματικά, το βιβλίο «Του έρωτα και της σκιάς» είναι μια ιστορία για τα λάθη του χτες και τον φόβο του αύριο, τον σεβασμό της διαφορετικότητας, την ανάγκη της ειρηνικής συνύπαρξης, τη δύναμη του να τολμάμε και να ρισκάρουμε, την προσήλωση σε αξίες, την πίστη σε ανώτερα ιδανικά και φυσικά για τον έρωτα, αυτό το ιαματικό στοιχείο κάθε ανθρώπινης ψυχής που έχει την ικανότητα να οπλίζει με αστείρευτη δύναμη τους ανθρώπους και να τους οδηγεί στο να ξεπεράσουν τα όριά τους.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
