***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
«Ω Άγνι, Ιερή Φωτιά! Καθαρτήριον Πυρ!
Συ που κοιμάσαι μέσα στο ξύλο και ανεβαίνεις ντυμένη με λαμπερές φλόγες επάνω στο βωμό,
είσαι η καρδιά της θυσίας, η τολμηρή ανάταση της προσευχής, η θεϊκή σπίθα η κρυμμένη μέσα σε όλα τα πράγματα και η δοξασμένη ψυχή του Ήλιου».
Βεδικός Ύμνος
Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι πίστευαν, ότι τα δημιουργικά στοιχεία ήταν τέσσερα: η γη, ο άνεμος, το νερό και η φωτιά. Αυτά τα στοιχεία μάλιστα θεοποιήθηκαν και λατρεύτηκαν. Στην περίπτωση που εξετάζουμε από τη λατρεία της φωτιάς προήλθε μια ολόκληρη θρησκευτική κίνηση, η Πυρολατρεία, η οποία είναι και η μητέρα της Οφιολατρίας. Συγκεκριμένα η οφιολατρεία προήλθε από την πυρολατρεία, τη θρησκευτική ευλάβεια προς τη θεία και μυστηριώδη δύναμη της φωτιάς. Για τους περισσότερους ινδογερμανικούς λαούς η φλόγα είναι ο θεός Άγνι (Ignis), που κατά την ινδική μυθολογία προσωποποιεί τη φωτιά, το φως, την πυρά των θυσιών και τον ήλιο. Ο Άγνι είναι ο πρεσβύτερος και ο νεότερος των θεών, εφόσον η φωτιά δε γερνάει, και ο δεύτερος στη σειρά, ερχόμενος αμέσως μετά τον Ίνδρα. Ευνοϊκότατος προς τους ανθρώπους, κατέβηκε σε αυτούς απ’ τον Ουρανό (Δυάους όπως Ζευς, Διός, Deus), τον πατέρα του. Μετά από κάποιο όμως χρονικό διάστημα εξαφανίστηκε. Επέστρεψε πάλι στους ανθρώπους με τη μορφή του Ματαρισβάν, του Ινδού Προμηθέα.
Από τότε εμφανίζεται, όταν δύο ξύλα τρίβονται μεταξύ τους. Είναι κύριος της γης, ο προστάτης του σπιτιού, της εστίας, ο έφορος των θυσιών, ο μεσίτης μεταξύ ανθρώπων και θεών και ο εχθρός των δαιμόνων του σκότους. Στον Άγνι προσφέρονταν θυσίες αλόγων. Μάλιστα ο Γερμανός ερευνητής Λέμαν πιστεύει ότι τα θυσιαζόμενα άλογα προορίζονταν, για να ζευχθούν, στο δίφρο του Άγνι.
Ο θεός εικονιζόταν ερυθρός, διπρόσωπος, για να συμβολίζει την ευεργετική και την καταστρεπτική ιδιότητα της φωτιάς, με τρία πόδια και επτά χέρια. Η λατρεία του επέζησε των διαφόρων μεταμορφώσεων, τις οποίες υπέστη η βεδική φυσιολατρία. Μάλιστα υπάρχουν ακόμη και σήμερα στην Ινδία ιερείς του Άγνι (Αγνιότροι), αφοσιωμένοι στη διατήρηση του άσβηστου φωτός.
Κατάλοιπα πυρολατρείας αποτελούσαν τα Αμφιδρόμια, που τελούνταν από τους αρχαίους Έλληνες. Επρόκειτο για γιορτή τελούμενη την πέμπτη ή δέκατη ημέρα μετά τον τοκετό. Εορταζόταν στο σπίτι του νεογέννητου βρέφους με κάθε επισημότητα από συγγενείς και φίλους, οι οποίοι συνήθιζαν να φέρνουν σε αυτό τα λεγόμενα «γενέθλια δώρα». Το βρέφος τότε περιφερόταν με πομπή γύρω από την εστία του σπιτιού, πράξη που συμβόλιζε την είσοδο του βρέφους στην οικογένεια. Συνήθως στην τελετή της γιορτής αυτής δινόταν και το όνομα στο βρέφος.
Λείψανα πυρολατρείας υπήρχαν και στα Παλίλια των Ρωμαίων. Η λέξη προερχόταν από τον Πάλη, αρχαία ιταλική και ρωμαϊκή ποιμενική θεότητα, το όνομα της οποίας συναντάται και μέσα στον Παλάτιο λόφο. Προς τιμήν του τελούνταν κάθε Απρίλιο τα Παλίλια ή Παρίλια, κατά τη διάρκεια των οποίων ραντιζόταν με νερό το έδαφος και στρωνόταν με κλαδιά δάφνης. Οι βοσκοί μαζί με τα κοπάδια τους πηδούσαν επάνω από τη φωτιά, που άναβαν με άχυρα. Σύμφωνα με την παράδοση, κατά την ημέρα αυτής της γιορτής ιδρύθηκε η Ρώμη.
Επίσης οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι τιμούσαν τη δύναμη της φωτιάς στο πρόσωπο του Προμηθέα, του Ήφαιστου και στον κεραυνό του Δία. Ο Φθα των Αιγυπτίων, ο Βάαλ των Φοινίκων και ο Μολώχ των Χαναναίων, δέχονταν ως θεοί της φωτιάς τις περισσότερο εκλεκτές προσφορές και θυσίες. Στα ιερά των περισσότερων αρχαίων λαών και στην εστία του σπιτιού η φωτιά διατηρούνταν άσβηστη. Ειδικότερα στην Περσία κατεξοχήν πυρολατρική θεωρούνταν η θρησκεία του Ζωροάστρη.
Στην απόμακρη εποχή της προϊστορικής μνήμης η λατρεία των Αρίων στράφηκε ήδη κατά την αυγή του πολιτισμού προς τον ήλιο, ως πηγή φωτός, θερμότητας και ζωής. Αλλά όταν η σκέψη των σοφών μετατοπίσθηκε από το φαινόμενο στην αιτία, διέκριναν πίσω από το αισθητό αυτό πυρ και το ορατό αυτό φως, ένα άυλο πυρ κι ένα νοερό φως. Ταύτισαν μάλιστα το πυρ με το αρσενικό στοιχείο, με το δημιουργό νου ή τη νοερή ουσία του σύμπαντος, το δε φως με το θηλυκό στοιχείο, την πλαστουργό ψυχή του, την πλάστρα ουσία του.
Η παραπάνω αντίληψη απαντά στις πιο παλαιές μυθολογίες. Αντιπροσωπεύεται μέσα σ’ όλους τους βεδικούς ύμνους με τη μορφή του Άγνι, του παγκοσμίου πυρός που εισβάλλει σε κάθε πράγμα. Απλώνεται μέσα στη θρησκεία του Ζωροάστρη, όπου η λατρεία του Μίθρα αντιπροσωπεύει το αποκρυφιστικό της τμήμα. Ο Μίθρας είναι το αρσενικό πυρ, η Μίτρα το θηλυκό φως. Ο Ζωροάστρης τονίζει ρητά ότι ο Αιώνιος δημιούργησε με το Ζώντα Λόγο το ουράνιο φως, σπέρμα του Ωρομάσδη, γενετικό κύτταρο του υλικού φωτός και του υλικού πυρός. Για το μυημένο του Μίθρα, ο ήλιος είναι απλά ένα ταπεινό αντιφέγγισμα αυτού του φωτός. Μέσα στο σκοτεινό άντρο του, που γεμάτος αστέρια είναι ο θόλος του, επικαλείται τον ήλιο της χάριτος, την ερωτική φλόγα, νικήτρια του Κακού, συμφιλιώτρια του Ωρομάσδη και του Αριμάν, εξαγνιστή και μεσίτη, που ζει μέσα στη ψυχή των άγιων προφητών.
Μέσα στις κρύπτες της Αιγύπτου οι μυημένοι αναζητούν τον ίδιο αυτόν ήλιο με το όνομα Όσιρις. Όταν ο Ερμής ο Τρισμέγιστος ζήτησε να αντικρίσει την πηγή των όντων, ένιωσε πρώτα τον εαυτό του σαν να βυθίζεται μέσα στα αιθέρια κύματα ενός γλυκύτατου φωτός όπου έβλεπε να κινούνται, να προσλαμβάνουν ζωντανές μορφές και ζωντανά σχήματα. Έπειτα, ξαφνικά, πέφτοντας στα βαθιά σκοτάδια, στην άβυσσο της πηκτής ύλης, άκουσε μία φωνή. Ήταν η «φωνή του Φωτός». Την ίδια στιγμή μια υπέρλεπτη φλόγα ξεπετάχτηκε από την άβυσσο. Και αμέσως το χάος που εξαπέλυε τεράστιες γλώσσες ατμών σχηματοποιήθηκε και φωτίστηκε.
Στη Βίβλο των Νεκρών των Αιγυπτίων οι ψυχές με κόπο ταξιδεύουν προς αυτό το φως μέσα στην ολκάδα της Ίσιδας. Ο Μωυσής στη Γένεση παραδέχτηκε απόλυτα αυτήν την κοσμοθεωρία. «Και είπεν ο Θεός: γεννηθήτω φως. Και εγένετο το φως». Συνεπώς η δημιουργία του φωτός αυτού προηγείται από τη δημιουργία του ήλιου και των άστρων. Αυτό σημαίνει ότι στην κοσμογονική τάξη το νοερό φως προηγείται του υλικού φωτός. Οι Έλληνες, οι οποίοι προσωποποίησαν και δραματοποίησαν τις πιο αφηρημένες ιδέες, εξέφρασαν αυτήν την ίδια κοσμοθεωρία μέσα στο μύθο του Υπερβόρειου Απόλλωνα.
**Ο Χρήστος Ντικμπασάνης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1961. Είναι καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης, ποιητής, συγγραφέας και μελετητής των θρησκειών. Επίσης είναι κάτοχος του διπλώματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (MASTER) του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής στον κλάδο “Ερμηνευτικής Θεολογίας” με ειδίκευση “Θρησκειολογία” και υποψήφιος διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Δυτικής Μακεδονίας στον Διαπολιτισμικό Τομέα. Επίσης, από το 1989, χρονιά που εργάστηκε σε ραδιοφωνικό σταθμό της συμπρωτεύουσας, τον METROPOLIS, αρθρογραφεί τακτικά στον ειδικό, κυρίως, τύπο και έχει διατελέσει υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Θεσσαλονίκης (Τ.Ε.Δ.Κ.Ν.Θ.). Έχει συνεργαστεί με τα περιοδικά: Γεύση, Επιστήμη & Τεχνολογία, Βιβλίο & Media, Information, Tουριστική Αγορά, Γαιόραμα, Εδώ Ελλάδα (περιοδικό για την ομογένεια, όπου διετέλεσε και αρχισυντάκτης), Τρίτο Μάτι, Ανιχνεύσεις, Άβατον, Strange, Μυστική Ελλάδα, Ζενίθ κ.ά. Γράφει ποίηση, δοκίμια και μελέτες. Ποιήματά του έχουν παρουσιαστεί σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά (ΝΟΥΜΑΣ, ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΑ, ΑΙΟΛΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, ΤΡΙΓΩΝΙΟ κ.ά.). Μάλιστα, συμπεριλαμβάνεται στη “ΜΕΓΑΛΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ” των εκδόσεων ΧΑΡΗ ΠΑΤΣΗ και στο WHO’S WHO των δημοσιογράφων. Έχει εκδώσει ποιητικές συλλογές και βιβλία: Ο Υπομνήμων (ποιήματα) 1984, Απόδραση στην Πολιτεία του Ανθρώπου (μελέτη), εκδόσεις Σφακιανάκης, Θεσ/νίκη 1986, Θρύψαλα Από Πράσινο Γαλαξία (ποιήματα), εκδόσεις Πύρινος Κόσμος, Αθήνα 1991, Συναυλία στην Άκρη της Νύχτας (ποιήματα), εκδόσεις Μπίμπης, Θεσ/νίκη 1994, Η Αναρρίχηση του Τείχους, (ποιήματα), εκδόσεις Μπίμπης, Οφιολατρεία-Η Λατρεία του Μεγάλου Φιδιού (δοκίμιο), εκδόσεις Αρχέτυπο, Θεσ/νίκη 2002, Ηθοκυβερνητική-Ο Δρόμος προς τον Μετάνθρωπο (δοκίμιο), εκδόσεις Ερωδιός, Θεσ/νίκη 2003, Απόκρυφος Αδάμ-Ο Άνθρωπος των Γνωστικών στο Πέρασμα των Χρόνων (δοκίμιο), εκδόσεις Ερωδιός, Θεσ/νίκη 2005, Τέρατα και Δράκοι (δοκίμιο), εκδόσεις Άγνωστο, Θεσ/νίκη 2011, Η ΑΠΟΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ (ποιήματα), εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές, Λάρισα 2011, ΝΟΓΚΑ-Το Ξύπνημα του Εφιάλτη (μυθιστόρημα), εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές, 2017, ΦΥΓΗ ΣΤΟ ΑΝΕΦΙΚΤΟ (ποιήματα), εκδόσεις Βακχικόν, Αθήνα 2020. Έχω συμμετάσχει με κείμενά μου στα συλλογικά έργα των εκδόσεων Αρχέτυπο: Ιστορία του Μέλλοντος, Ο Μαγικός Κόσμος των Ονείρων, Τα Μυστήρια του Χρόνου, Παράδεισος και Κόλαση, Μυστικά της Διατροφής, Ο Άγνωστος Μέγας Αλέξανδρος, Μυστική Τεχνολογία κ.ά. Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών (Ε.Ε.Λ.) με έδρα την Αθήνα και της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης (Ε.Λ.ΘΕ.). Η ζωή και το έργο του εμπνέονται πάντα από τη μεγάλη αγάπη του προς τον άνθρωπο, τη Φύση, την εθνολογία, τη μυθολογία και ιδιαίτερα την έρευνα της ιστορίας των θρησκειών και των άλλων κλάδων της θρησκειολογίας.
Επιπλέον έχει τιμηθεί με σημαντικά πανελλήνια και παγκόσμια βραβεία και έχει συμμετάσχει ως ομιλητής σε διάφορα Συνέδρια Πανελλήνια και Διεθνή, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται και Διεθνή Λογοτεχνικά Συνέδρια που διεξήχθησαν επί σειρά ετών στην Αρχαία Ολυμπία.
E-MAIL: ntik.chris@gmail.com
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
