***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

Ευδαίμων Αραβία, Τζένη Φουντέα-Σκλαβούνου, Εκδόσεις Μανδραγόρας

Η Τζένη Φουντέα-Σκλαβούνου επανέρχεται ποιητικά με ένα βιβλίο που επιχειρεί να βαθύνει τη σχέση της σύγχρονης ποίησης με τη φιλοσοφία, τη φιλοσοφική διερεύνηση και τον προβληματισμό με τον οποίο παραδοσιακά ασχολούνται οι διανοούμενοι και οι θεωρητικοί, μπορεί όμως κάλλιστα να αποτελέσει ένα ιδιαίτερα γόνιμο έδαφος και για τους ποιητές στον βαθμό βεβαίως που αυτοί αποκολλώνται και απομακρύνονται από το προσωπικό και εναγκαλίζονται το α-πρόσωπο, το τυπικό, το παραδειγματικό. Η ποιήτρια επιδίδεται με θέρμη και ιδιαίτερο ζήλο σε αυτή την πνευματική-ποιητική δραστηριότητα δίνοντας στις συνθέσεις της έναν απορητικό χαρακτήρα και μια χροιά ανατρεπτική, ενίοτε χιουμοριστική, πάντοτε όμως βαθιά και καίρια διανοητική. Πρόκειται για ποιήματα που αναγνωρίζουν και αποδίδουν στη λέξη τη δύναμη και ταυτόχρονα –κατά τρόπο παράδοξο– την αδυναμία της να αναδείξει, να χωρέσει, να εγκιβωτίσει το νόημά της που μοιάζει να διαφεύγει και να απλώνεται σαν αιθέρας κυκλώνοντας τα πράγματα, τις σκέψεις, τον χρόνο και κάθε φυσικό μέγεθος. Ακόμα και έννοιες γνωστές και ριζωμένες μέσα στο σταθερό έδαφος της αναγνώρισης τίθενται υπό αμφισβήτηση και κρίση, έτσι που τα ποιήματα και όλη η συλλογή να έρχεται, όχι όπως συνήθως συμβαίνει στην ποίηση, ως καταστάλαγμα, αλλά ως ανατροπή των παραδεδομένων, ως αμφισβήτηση των δεδομένων πάνω στα οποία ο άνθρωπος βασίζει τη ζωή και την συνέχειά του: Έχουν οι λέξεις νόημα;/ Όλες οι λέξεις έχουν νόημα;/ Ένα νόημα έχουν ή πολλά;/ Ποιος μας το βεβαιώνει;/ Κι αν έτσι είναι/ τι θα πει η λέξη τίποτα;/ Τίποτα δηλαδή, σημαίνει τίποτα;/ Τίποτα άλλο;/ Υπάρχει άλλο και τι μπορεί να είναι αυτό εκτός/ από το στείρο αντώνυμο του όλα;/ Μήπως το τίποτα υποκρύπτει/ κάτι τι;/ Ένα κατάλοιπο μιας άγνωστης ουσίας;/ Ένα ομοίωμα κενού που αξίζει/ να το ζήσεις;// Το θέμα είναι/ μη συμβεί και ταυτιστείς ποτέ σου/ με το τίποτα/ Τότε θα ξέρεις/ Όπως εγώ, εκείνη τη νεκρή στιγμή/ που ’φυγες σαν τον κλέφτη/ στραγγίζοντας κενό μες στο κενό/ Ένα κενό γεμάτο τίποτα/ που σ’ εξωθεί ηρωικά να νιώσεις/ τιποτένιος («Το αδιανόητο τίποτα»)

Θα μπορούσε να κάνει κανείς λόγο για ποίηση «εγκεφαλική» αφού η σύνθεση στηρίζεται και προχωρά με τους όρους που επιβάλλει η διαλεκτική λογική. Εδώ, όμως, ίσως έγκειται μια παρανόηση που έχει οδηγήσει και σε λανθασμένη χρήση ή κατανόηση του όρου εγκεφαλικός. Γιατί η ευθεία καταβύθιση στην απαρχή της γραφής φέρνει τον αναγνώστη σε μια περιοχή όπου μόνο το πάθος της αληθινής γνώσης υπάρχει και κυριαρχεί. Και αυτό το πάθος μπορεί να μην ταυτίζεται με μια συναισθηματικού τύπου εκκίνηση, είναι όμως ένα πάθος δυνατό και ακατανίκητο. Είναι το ίδιο πάθος που έκανε τον άνθρωπο, ως οντότητα, να ξεφύγει από το περιβάλλον και τις διερωτήσεις που αυτό γεννούσε και να στραφεί στο εσωτερικό του για να ανακαλύψει εκεί την αλήθεια του και να την εκφράσει με λόγο ποιητικό. Λόγο δηλαδή που αποτελούσε, από μόνος του, μια νέα δημιουργική αφετηρία. Έτσι και εδώ η Φουντέα-Σκλαβούνου βρίσκει την αφετηρία της, ξεκινά από το σημείο μηδέν για να καταλήξει πάλι σε αυτό –όπως ακριβώς συνέβαινε και στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία– έχοντας όμως διανύσει έναν δρόμο από τους πιο ενδιαφέροντες και προσοδοφόρους. Γιατί το τέλος, ακόμα κι αν φαίνεται πως απολήγει στην αρχή, έχει εξασφαλίσει μια πλούσια εμπειρία και για τον δημιουργό και για τον αναγνώστη.

Πέρα από την κεντρική αυτή λογική, ωστόσο, που κυριαρχεί και αναφαίνεται, από τη συλλογή δεν λείπουν τα ποιήματα εκείνα που κατέρχονται σε ένα πιο οικείο για τον άνθρωπο έδαφος. Σε μια γνώριμη περιοχή που ορίζεται από την ανθρώπινη αντίδραση απέναντι σε καταστάσεις που αποτελούν κοινά βιώματα: ο έρωτας, ο θάνατος, η απουσία, η απώλεια, ο χρόνος, η μνήμη. Εδώ το προσωπικό μετουσιώνεται σε συλλογικό και το ποίημα γίνεται η οδός επικοινωνίας του καλλιτέχνη με τον κόσμο αλλά και το σύνορο εκείνο που λειτουργεί ως καθρέφτης του ενός στο άλλο ή καλύτερα ως πίνακας ζωγραφικής με τον καλλιτέχνη να αποτελεί ταυτόχρονα τον δημιουργό και το μοντέλο και τον πίνακά του να προσφέρεται στον θεατή για να αντιληφθεί –με τρόπο σχεδόν καταλυτικό– την ομοιότητα του με το πρόσωπο που απεικονίζεται. Τον εαυτό του αναγνωρίζει λοιπόν ο καθένας στα ποιήματα της Φουντέα-Σκλαβούνου, όπως όμως η ποιήτρια έχει φροντίσει να τον διαμορφώσει –ένα έρμαιο και ταυτόχρονα έναν κυρίαρχο της σκέψης, του αισθήματος, της γνώσης, της τέχνης. Υπάρχουν γεγονότα/ που τα θυμάσαι έντονα/ ενώ δεν έγιναν ποτέ/ Και κάποια άλλα/ αν και συνέβησαν/ δεν σου θυμίζουν τίποτα απολύτως// Μεταποίηση της πραγματικότητας/ Άμυνα ή επίθεση; («Η διάγνωση»)

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.