***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

*** Γράφει η Μένη Πουρνή

Η παραδοσιακή ποίηση κάθε χώρας αποτελεί ένα βασικό στοιχείο της εθνικής της ταυτότητας και ταυτόχρονα έναν από τους πιο ενδιαφέροντες τρόπους να γνωρίσει κανείς την βαθύτερη ουσία ενός λαού. Η αχανής Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας συνιστά έναν κόσμο για τον οποίο πάντα λέμε πως έχουμε μία καλή βασική γνώση και όμως, πάντα υπάρχουν μυστικά να ανακαλύψουμε. Το γλωσσικό εμπόδιο είναι σίγουρο ένας παράγοντας που δυσκολεύει την επαφή με την λογοτεχνία μιας χώρας, ωστόσο, μέσω της μετάφρασης ή της απόδοσης από δημοφιλείς γλώσσες, όπως τα αγγλικά και τα γαλλικά, μας δίνεται η ευκαιρία να ρίξουμε μια καθοριστική ματιά σε κόσμους τόσο όμοιους και διαφορετικούς με τον δικό μας.

Ο σημαντικός και βραβευμένος ποιητής και πρέσβης επί τιμή, Γιώργος Βέης, έχοντας ζήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Κίνα υπηρετώντας στο διπλωματικό σώμα γνωρίζει επισταμένα το κοινωνικοπολιτικό κλίμα της χώρας, αποδίδει αριστοτεχνικά από την αγγλική γλώσσα τα ποιήματα του παραδοσιακού Κινέζου ποιητή Λι Μπάι στην ανθολογία Λι Μπάι, Ποιήματα, εκδόσεις Σμίλη, 2023.

Στο σύντομο βιογραφικό του ποιητή στο οπισθόφυλλο του βιβλίου αναφέρεται: «Ο Λι Μπάι συγκαταλέγεται στους πλέον αντιπροσωπευτικούς ποιητές της Κίνας. Γεννήθηκε το 701 μ.Χ. στο Τσαγκ Μινγκ της επαρχίας Σιτσουάν. Επί δεκαετίες περιπλανήθηκε στο εσωτερικό της χώρας. Ως απόλυτος νομάς, ως μοναχός των δασών και των λιμνών, άγγιξε την ωραιότητα της Φύσης, αλλά ταυτοχρόνως και τον σκοτεινό πυρήνα της. Υπήρξε κατεξοχήν δεξιοτέχνης των εφαρμογών της παραγωγικής μεταφοράς. Η όλη διαχείριση της εσωτερικότητας των λεκτικών του σχηματισμών θεωρείται προ πολλού αρχετυπική. Η οντολογική πτυχή του έργου του μελετάται διαχρονικά. Παραμένει πράγματι αξεπέραστος σε πολλά. Η επαναπροσέγγιση του έργου του μέσα από τις μεταφράσεις του Γιώργου Βέη, που έζησε κι εργάστηκε οκτώ χρόνια στην Κίνα, συνιστά ασφαλώς καλοδεχούμενη ευκαιρία ξενάγησης σε σινικά τιμαλφή λόγου».

Ο Λι Μπάι στην ποίησή του συμπυκνώνει εικόνες και νοήματα παρασύροντας τον αναγνώστη σε ένα σύντομο, μα πλούσιο σε εμπειρίες και αισθήσεις, ταξίδι στην παράδοση της χώρας του, όπως ακριβώς συμβαίνει και με την λαϊκή κινεζική ζωγραφική. Επιπρόσθετα, θα έλεγε κανείς ότι η ποίηση του σπουδαίου αυτού Κινέζου ποιητή θυμίζει το αρχαίο ελληνικό επίγραμμα τόσο για τη συντομία της, όσο και για τον συμβολικό της χαρακτήρα, μία σχέση που αναμφίβολα αξίζει να εξεταστεί περαιτέρω σε μία ξεχωριστή μελέτη.

Πώς μπορεί να επιλέξει κανείς μόνο κάποια από τα ποιήματα που περιλαμβάνονται στην ανθολογία, όταν το καθένα έχει την δική του ιδιαίτερη αξία και σημειολογία; Καταφεύγοντας σε μία εντελώς προσωπική αναγνωστική κατηγοριοποίηση, θα μπορούσα να κατατάξω τα ποιήματα της ανθολογίας σε: ποιήματα της νύχτας, της προσωπικής απόλαυσης, των μεγάλων βουνών.

Ο Λι Μπάι, ένας δημιουργός με ευαίσθητη ψυχή, προτιμά τη σιγαλιά της νύχτας από την θορυβώδη και πολυάσχολη ημέρα για να την αποτυπώσει στην ποίησή του, με όλες τις προσδοκίες και τις διαψεύσεις που αυτή φέρει, καθώς δεν διαρκεί παρά λίγες ώρες και όσα συμβαίνουν εκεί, συνήθως, παραμένουν στην σφαίρα της φαντασίας και των ονείρων:

Σιγαλιά

Μια ακτίδα στο κρεβάτι μου, αιχμάλωτη, λάμπει.

Να ‘ναι το χνάρι της δροσιάς, αναρωτιέμαι.

Σηκώνομαι και βλέπω πως είναι το φεγγάρι.

Ξαπλώνω πάλι-και τότε θυμάμαι το σπίτι μου.

Η ανοιξιάτικη νύχτα, τόσο χαρούμενη επειδή βρέχει

Ναι, ξέρει πότε να πέσει η καλή βροχή.

Με το που ανθίσει η άνοιξη, νά τη και αυτή!

Στα κλεφτά μάς έρχεται, τη νύχτα να τα δροσίσει,

μέσα στη σιωπή όλα να τα υγράνει τρυφερά.

Η μοναξιά, πιστή σύντροφος του ποιητή, σε κάθε έκφανση της ζωής του, έχει αποτυπωθεί παραστατικά σε αρκετά από τα ποιήματα της συλλογής-συχνά-με τη συνοδεία ποτού κάτω από το φεγγαρόφωτο σε ονειρικά στιγμιότυπα με φόντο την κινεζική φύση:

Φεγγαρόφωτο, τα πίνω μόνος

Μία κούπα κρασί κάτω από τα ανθισμένα δέντρα, κανένας φίλος εδώ γύρω. Τα πίνω μόνος. Υψώνω την κούπα μου ζητώντας από το φεγγάρι να γίνουμε τρεις μαζί με τη σκιά μου.

Τα μεγαλειώδη βουνά της Κίνας δεν θα μπορούσαν να λείπουν από συλλογή παραδοσιακής ποίησης, δεδομένου τη σημασίας που παίζει πάντα η απεικόνιση της φύσης στους παραδοσιακούς ποιητές. Ο Λι Μπάι, με τη χρήση του μέτρου και της λιτότητας στο στίχο, καταφέρνει να αποδώσει όσα άλλοι δημιουργοί προσπαθούν να συλλάβουν με την χρήση περίτεχνων λέξεων και εκφράσεων χωρίς ποτέ να αγγίζουν την ουσία του θέματός τους. Ακόμη και ο σύγχρονος επισκέπτης που θα περιπλανηθεί στην υποτροπική βλάστηση της κινεζικής υπαίθρου, δεν θα μπορεί παρά να συμφωνήσει με την εικονοποιία των στιγμιότυπων του ποιητή.

Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:

Τραγούδι

Όλο το δάσος

η ομίχλη το τύλιξε απ’ άκρη σ’ άκρη.

Το βουνό κρύσταλλο στο βάθος του τοπίου

μόλις που φαίνεται

στο χρώμα της μελαγχολίας στέκει, ένα μοβ.

Κατευόδιο

Το βουνό στα βόρεια με τη γαλάζια τους γραμμή

κι η καμπύλη στα ανατολικά

εκείνο το λευκό χνάρι

στη μέση εμείς την ώρα του αποχωρισμού.

Στην ανθολογία για τον Κινέζο ποιητή Λι Μπάι διαφαίνεται το πορτραίτο ενός σύγχρονου δημιουργού που, μετά από σχεδόν δεκατρείς αιώνες, εξακολουθεί να μας απασχολεί και να μας γοητεύει με την συντομία και περιεκτικότητα των στίχων του, καθώς και με το γνήσιο συναίσθημα που αποπνέουν τα ποιήματά του, μεταφέροντάς μας ανάγλυφα καρέ από την κινεζική φύση, το προσωπικό σύμπαν του ποιητή, πόλεις και μνημεία της κινεζικής αυτοκρατορίας. Η σχολαστική, ζυγισμένη και αρμονική απόδοση των ποιημάτων από τον ποιητή Γιώργο Βέη συμβάλλει τα μέγιστα στην αισθητική τέρψη και γνωριμία του αναγνωστικού κοινού με μία σημαντική πτυχή της κινεζικής λογοτεχνίας παρακινώντας το, παράλληλα, να ανακαλύψει την πραγματική ουσία του κινεζικού πολιτισμού.

*** Η Γραμμένη-Ελένη Πουρνή γεννήθηκε στην Χαλκίδα. Είναι υποψήφια διδάκτωρ παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ. Είναι απόφοιτη του τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος πάνω στη λογοτεχνία και το παιδικό βιβλίο από το Παιδαγωγικό Τμήμα του ΕΚΠΑ. Έχει λάβει μέρος σε πανελλήνια και διεθνή συνέδρια. Κείμενά της για την παιδική και την λογοτεχνία ενηλίκων, καθώς και διηγήματα, έχουν δημοσιευτεί κατά διαστήματα σε ηλεκτρονικά περιοδικά και ιστοσελίδες (Οροπέδιο, Νέα Ευθύνη, Fractal, Ο Αναγνώστης, Με ανοιχτά βιβλία, Περί Ου, Στάχτες) . Έχει εργαστεί ως ιδιωτική εκπαιδευτικός. Τον Φεβρουάριο του 2022 εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο Οι άκανθες των αιώνων από τις εκδόσεις Δρόμων. Από το 2019 ως το 2022 ήταν υπεύθυνη της στήλης παρουσίασης βιβλίων στο λογοτεχνικό περιοδικό Οροπέδιο.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.