***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***

 Μακρινές γειτονιές, Γιώργος Τούλας, Εκδόσεις Πόλις

Η πρόσφατη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Τούλα προσφέρεται όχι μόνο σαν ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα, με την έννοια της πλήρους και ολοκληρωτικής εμπλοκής του αναγνώστη στην προσληπτική διαδικασία η οποία διεξάγεται με ιδιαίτερη ευκολία και χωρίς προσκόμματα, αλλά και σαν μια ευκαιρία για καταβύθιση στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση, όπως αυτή λειτουργεί και υπάρχει αντιπροσωπευτικά, ως ψυχοσύνθεση δηλαδή και ιδιοσυγκρασία κάθε ανθρώπου. Γιατί, πράγματι, κοινός παρανομαστής των ιστοριών του βιβλίου και, καταπώς φαίνεται, απώτερος στόχος του συγγραφέα υπήρξε η εστίαση στα πρόσωπα, στους ανθρώπους που αντλούνται από τη ζωή ακριβώς για να την αναπαράγουν και να δώσουν αυτήν την τόσο επιδέξια τεχνουργημένη (ψευδ)αίσθηση της αλήθειας. Πρόκειται, με άλλα λόγια, για ρεαλιστικές αφηγήσεις που δεν κρύβουν, ούτε αποσιωπούν την εκκίνησή τους από την πραγματικότητα, ταυτόχρονα όμως αποτελούν σε τέτοιο βαθμό ενδεικτικά κομμάτια της, ξεχωριστές δηλαδή και ιδιαίτερες στιγμές, που αυτομάτως μεταφέρονται στην περιοχή της τέχνης και καταυγάζουν από εκεί το νόημα και την ουσία τους. Οι ήρωες του Τούλα είναι οι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι όπως τους συναντά κανείς μέσα στον κόσμο και μέσα στην καθημερινότητα. Το περίγραμμά τους είναι στέρεα χαραγμένο και η αίσθηση που αποπνέει η δράση και η κίνησή τους μέσα στον αφηγηματικό χωροχρόνο είναι τέτοια που ο αναγνώστης σχηματίζει την εντύπωση ότι πρόκειται για ανθρώπους ξεχωριστούς και κοινότυπους ταυτόχρονα, ιδιαίτερους και συνηθισμένους. Αυτή ακριβώς η σύζευξη και ο συνδυασμός δεν απαντάται συχνά στην αφηγηματική πεζογραφία όπου, συνήθως, οι ήρωες των έργων είναι είτε τύποι, πρόσωπα δηλαδή που διαθέτουν συγκεκριμένα, στερεοτυπικά χαρακτηριστικά και γνωρίσματα, είτε χαρακτήρες, εξατομικευμένες δηλαδή περιπτώσεις τόσο ως προς την προσωπικότητα όσο και ως προς την δράση τους. Ο συγγραφέας, λοιπόν, εδώ δεν επιλέγει ούτε τη μία, ούτε την άλλη περίπτωση, αλλά ισορροπεί στο μέσον, εκεί ακριβώς όπου ως ήρωας λογίζεται ένας καθημερινός άνθρωπος, οικείος και επαναλαμβανόμενος ως παρουσία, που αποκτά όμως μιαν άλλη διάσταση ή προέκταση από τη στιγμή που η ζωή του μπαίνει στο μικροσκόπιο και καθίσταται κέντρισμα δημιουργικό, λογοτεχνικό, αφηγηματικό. Σε αυτό το σημείο μάλιστα είναι που υπεισέρχεται ο συγγραφέας ο οποίος παραλαμβάνει τους ήρωές του από τη ζωή και τους χειρίζεται κατά τέτοιον τρόπο, ώστε η βασική τους γραμμή κίνησης και δράσης να είναι στην κυριολεξία λόγο-τέχνημα, να έχει δηλαδή πλαστουργηθεί από τη δημιουργική φαντασία και γνώση του πεζογράφου.

Οι ιστορίες τις οποίες στήνει και αποτυπώνει ο Τούλας είναι επίσης ανθρώπινες, γήινες, καθημερινές. Πρόκειται ουσιαστικά για την αναμέτρηση του ανθρώπου με οριακά ζητήματα του βίου, με κρίσιμες αποφάσεις, με σχέσεις καθοριστικές της πορείας του στη ζωή. Πρόκειται για τις σύγχρονες εκείνες καταστάσεις τις οποίες ο άνθρωπος καλείται να αντιμετωπίσει και, αν χρειαστεί, να βγει από αυτήν τη μάχη του μαζί τους ηττημένος, ταυτόχρονα όμως νικητής. Γιατί αυτό που χαρακτηρίζει την έκβαση των ιστοριών του βιβλίου είναι ακριβώς η αποκατάσταση της ηθικής τάξης, η επαναφορά της κλονισμένης από τις συνθήκες της εποχής ισορροπίας και η τοποθέτηση ή, καλύτερα, η ενατένιση του τέλους ως μιας νέας αρχής. Έτσι, και μέσα από αυτήν την οπτική ιδωμένες, οι λύσεις που δίνει ο συγγραφέας στις ιστορίες του ή, καλύτερα, η μία και μόνη λύση, από τη στιγμή που όλες τους εντάσσονται και αντιπροσωπεύουν την ίδια ακριβώς λειτουργία, είναι η απόφαση του ήρωα να συνεχίσει με κάθε κόστος, να υπομείνει και να επιμείνει πάνω στον δρόμο που επιτάσσει η λογική και η ευαισθησία του. Από αυτήν ακριβώς την πτυχή και τη διάσταση προκύπτει ο παραδειγματικός χαρακτήρας του βιβλίου, η δυνατότητά του δηλαδή να αποτελέσει αρωγό του σύγχρονου ανθρώπου στην προσπάθειά του να ορίσει και να προσδιορίσει το πλαίσιο και την ακτίνα δράσης του, αλλά και να επαναξιολογήσει τις αρχές και τις κατευθυντήριες γραμμές της νόησης και της αντίληψης του περιβάλλοντος χωροχρόνου, αλλά και του εαυτού του.

Οι ιστορίες του Τούλα δεν έχουν τίποτε παράδοξο και αυτό είναι ίσως το παράδοξό τους, το γεγονός δηλαδή ότι επιλέγουν να απομακρυνθούν και να απέχουν από τη σχεδόν πάγια πρακτική και τακτική της πρόκλησης έκπληξης, της δημιουργίας ενός ξαφνιάσματος που περισσότερο θα παγιδεύσει τον αναγνώστη παρά θα τον αφυπνίσει. Ο συγγραφέας, αντίθετα με την απλότητα και τη λιτότητα των εκφραστικών μέσων που μετέρχεται, με τον ρέοντα λόγο, με την απρόσκοπτη ροή και εκτύλιξη της αφήγησης οικειώνεται τον αναγνώστη και τον καθιστά μια γέφυρα ανάμεσα στη ζωή και τη λογοτεχνία ή καλύτερα ανάμεσα στη ζωή όπως συμβαίνει και τη ζωή όπως θα μπορούσε να συμβεί.

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.