***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Μεταφρασμένος σε πολλές γλώσσες και πολυβραβευμένος, πρόσφατα με το βραβείο Man Booker 2017, ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της εποχής μας, ο Νταβίντ Γκρόσμαν βρέθηκε στην χώρα μας προσκεκλημένος από τις εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του «Ένα άλογο μπαίνει σ’ ένα μπαρ», που κυκλοφόρησε πρόσφατα στην ελληνική γλώσσα σε μετάφραση της Λουίζας Μιζάν και είναι το βιβλίο που του χάρισε το Booker, ένα από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως βραβεία.
Με πολλή ευγένεια μίλησε για το πολυσύνθετο βιβλίο του, το οποίο έχει ήδη μεταφραστεί σε 44 γλώσσες τονίζοντας τον τρόπο με τον οποίο επέλεξε να το γράψει. Χρησιμοποιώντας το εύρημα της stand up κωμωδίας ξετυλίγει ένα κείμενο που στοχεύει στην κριτική αναθεώρηση της κοινωνίας του Ισραήλ με έναν αλληγορικό αλλά ιδιαίτερα σημαντικό τρόπο. Χαριτολογώντας είπε ότι αναγνώστες από όλο τον κόσμο συνεχίζουν να του στέλνουν ανέκδοτα για να τα ενσωματώσει σε νεότερη έκδοση του βιβλίου. Πιστεύει ότι ένα ανέκδοτο είναι μια πολύ σημαντική ανθρώπινη δημιουργία, καθώς μπορεί να φέρει κοντά τους ανθρώπους με ευκολία. Πολλές φορές αναρωτιέται πώς ξεκίνησαν να δημιουργούνται τα ανέκδοτα και ο κόσμος γέλασε για πρώτη φορά απουσμπιέζοντας την ένταση με το γέλιο. Ωστόσο, πίσω από τα ανέκδοτα υπάρχει κάτι πιο βαθύ. Η αίσθηση του χιούμορ. Και η αίσθηση αυτή είναι μια μορφή ελευθερίας. Με το χιούμορ μπορούμε να κοιτάμε τις καταστάσεις κάτω από ένα διαφορετικό πρίσμα. Και από τη στιγμή που το κατορθώνουμε αυτό μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα.
Όταν γράφει ένα βιβλίο στην αρχή σκέφτεται ποια πιθανόν θα είναι η αντίδραση της γυναίκας του, του ενενηντατετράχρονου πατέρα του, των παιδιών του, του πρωθυπουργού ενδεχομένως, αλλά όσο η διαδικασία της γραφής εξελίσσεται νιώθει μια μαγνητική έλξη προς το θέμα και αφοσιώνεται στο κείμενο, στους χαρακτήρες και στην πλοκή του.
Πάντα όταν γράφει ένα βιβλίο νιώθει πως όλος ο κόσμος είναι ένα ερμητικά κλειστό σύστημα και όποιον βλέπει σκέφτεται πώς θα συμπεριφερόταν μέσα σ’ αυτό το σύστημα. Αυτό συμβαίνει με ό,τι και να γράφει, όπως για παράδειγμα όταν έγραφε ένα βιβλίο για το ολοκαύτωμα. Έτσι και όταν έγραφε το συγκεκριμένο βιβλίο όλοι γύρω του του έλεγαν ανέκδοτα ξαφνικά. Ωστόσο, η ιδέα γι’ αυτό το βιβλίο σχηματίστηκε όταν πριν από είκοσι τρία χρόνια άκουσε μια ιστορία από έναν φίλο του στην Ιερουσαλήμ. Του είπε λοιπόν ότι όταν ήταν δέκα πέντε χρονών σε μια κατασκήνωση όπου έφηβοι πήγαιναν να κάνουν μια στρατιωτική εκπαίδευση ο διοικητής τον φώναξε και του είπε ότι θα πας με στρατιωτικό όχημα σε ένα νεκροταφείο στην Ιερουσαλήμ και πρέπει να είσαι εκεί στις 4.00. Το παιδί αυτό λοιπόν για 4 ώρες, όσες κράτησε το ταξίδι, σκεφτόταν ποιος από τους δυο γονείς του έχει πεθάνει. Όταν το άκουσε ταράχτηκε πολύ, το βρήκε ανυπόφορο και σκληρό όλο αυτό για ένα δεκαπεντάχρονο και κατάλαβε ότι έγινε από αδιαφορία.
Όταν είμαστε αδιάφοροι απέναντι στο κακό που έχει βρει κάποιον είναι σαν μια δολοφονία. Δεν υπάρχουν ποταμοί αίματος αλλά ένας τεράστιος πόνος.
Και έτσι, επί είκοσι χρόνια έψαχνε έναν τρόπο να μιλήσει για αυτή την εγκληματική αδιαφορία. Και κάθε φορά που ξεκινούσε να γράφει ένα βιβλίο έλεγε στον εαυτό του ότι θα γράψει αυτή την ιστορία αλλά δεν τα κατάφερνε να βρει τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Κάποια στιγμή σκέφτηκε να γράψει για έναν ηθοποιό ο οποίος θα μιλούσε μπροστά σε ένα κοινό που θα έδειχνε αδιαφορία για την δική του δυστυχία. Και θα έπρεπε να βρει έναν τρόπο να πει ένα ανέκδοτο και πίσω από αυτό το ανέκδοτο να περάσει την προσωπική του δυστυχία. Κι αυτή η ισορροπία ανάμεσα στο γέλιο και στην τραγωδία μπροστά σε ένα κοινό που θέλει να διασκεδάσει και να ξεχάσει τα πάντα πρέπει να είναι πιο δημιουργική. Ο ηθοποιός θα πρέπει να προσπαθήσει απελπισμένα να τους κάνει να γελάσουν για να τους κρατήσει. Έτσι γράφοντας κατάλαβε όλα τα επίπεδα που υπάρχουν στην ιστορία αυτού του κωμικού.
Ο άνθρωπος που του ενέπνευσε αυτή την ιστορία του είπε ότι τώρα μπορεί να διηγηθεί καλύτερα το πώς ένιωσε στα παιδιά του αλλά και να νιώσει καλύτερα όλο αυτό που βίωσε.
Ο ήρωάς του, ο Ντόβαλε, είναι ένας stand up κομίντιαν που καταπιάνεται με υπαρξιακά θέματα, διακωμωδεί την πολιτική κατάσταση και την κοινωνία. Όταν ήταν άκουγε ανέκδοτα για το ολοκαύτωμα από τους ίδιους τους επιζήσαντες του ολοκαυτώματος. Η μητέρα του ήρωά του είναι η ίδια επιζήσασα και ο Ντόβαλε έχει δικαίωμα να λέει αστεία γι’ αυτό το θέμα καθώς έτσι αποφορτίζεται. Δεν είναι εύκολο να δημιουργήσεις έναν τέτοιο χαρακτήρα. Ζει τη ζωή του παράλληλα με τη ζωή που θα έπρεπε να είχε ζήσει. Όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους που ζουν μια ζωή σαν μια παράλληλη μελωδία. Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν κολλημένοι σε ένα επάγγελμα και υποφέρουν, όπως ο ήρωας του Κάφκα στο ασφαλιστικό γραφείο, ή σε ένα γάμο, ή σε λάθος φύλλο και δεν τολμούν να κάνουν ένα βήμα που θα αλλάξει όλα αυτά. Ζουν μια ζωή χωρίς να παραδέχονται ότι δεν κάνουν αυτό που θα ήθελαν να κάνουν κι έχουν βολευτεί σ’ αυτή τη διαστροφή. Αλλά καμιά φορά νιώθουν έναν παλμό, έναν πόνο, μια βαθιά θλίψη και καταλαβαίνουν ότι κάτι δεν πάει καλά.
Και αυτό που κατάλαβε ο ίδιος γράφοντας είναι τη δύναμη να πεις μια ιστορία με άλλο τρόπο. Όλοι έχουμε μια επίσημη ιστορία και λέμε στους άλλους, για την παιδική μας ηλικία, για τα τραύματα, για τις προσβολές που έχουμε υποστεί και με την πάροδο του χρόνου συνειδητοποιούμε ότι εμείς δεν είμαστε πια μέρος της και θα πρέπει να την ανανεώσουμε. Το ίδιο συμβαίνει και στις κοινωνίες και στις χώρες που είναι παγιδευμένες στα πρώτα αφηγήματα της κοινωνίας που πια δεν είναι λειτουργικά. Όλοι μας είμαστε παγιδευμένοι σε τέτοιες ιστορίες που είναι άκαμπτες είτε για τη σχέση μας είτε ως γονείς και πρέπει να τις χαλαρώνουμε, όπως ένας μασέρ χαλαρώνει τους σφικτούς μύες. Αυτό συμβαίνει με τον Ντόβαλε . Στο κοινό υπάρχουν μόνο δύο θεατές και ο ίδιος ανασκευάζει την ιστορία του. Και αν και υπάρχουν σκοτεινά σημεία στη σχέση του και με τον πατέρα του και με τη μητέρα του εκείνος τους αγαπάει και ξέρει πως ο πατέρας του μπορεί να τον προστατεύσει. Ο Ντόβαλε, βεβαια, είναι ένα θύμα μεγάλης αδικίας αλλά δεν αισθάνεται ούτε αγάπη ούτε μίσος.
Μετά το βραβείο Booker ταξίδεψε σε πολλές χώρες αλλά η ζωή του δεν άλλαξε. Ο χαρακτήρας του δεν θα μπορούσε να αλλάξει. Για την ακρίβεια, δεν το περίμενε καθόλου και χάρηκε πολύ όταν το βραβείο δόθηκε ξανά την επόμενη φορά γιατί έτσι δεν θα ήταν πια στο προσκήνιο. Εκείνη τη χρονιά ήταν δύο ισραηλινοί υποψήφιοι ανάμεσα στους έξι της βραχείας λίστας, ο ίδιος και ο Άμμος Οζ και είχαν πει μεταξύ τους πώς όποιος και να το πάρει δεν θα αφήσουν αυτή τη βράβευση να διαταράξει τη φιλία τους, όπως και έγινε.
Η φιλική του σχέση με τον Άμμος Οζ, τον οποίο θεωρεί τον μεγαλύτερο ισραηλινό συγγραφέα υπήρξε πολύ σημαντική. Ήταν ένας σπουδαίος και καλός άνθρωπος και του λείπουν πολύ οι συζητήσεις τους και οι συμβουλές του.
Γράφει μόνο όταν είναι απολύτως αναγκαίο γι’ αυτόν. Όταν νιώθει ένα πάθος, μια μεγάλη ανάγκη να το κάνει. Η γραφή είναι μια εγωκεντρική διαδικασία, ένας διάλογος με τον εαυτό σου, ένας εσωτερικός διάλογος που όσο πιο βαθύς είναι τόσο το καλύτερο. Και είναι σαφές ότι η αρμονική κίνηση της ιστορίας που δημιουργεί ο συγγραφέας προϋποθέτει κυρίως την αφοσίωση του.
Ο Γκρόσμαν έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία και διακρίσεις. Το 1998 ανακηρύχθηκε Ιππότης των Γραμμάτων και των Τεχνών του Γαλλικού Κράτους. Το 2010 του απονεμήθηκε το Βραβείο Ειρήνης της Ένωσης Γερμανών Βιβλιοπωλών, το οποίο δίνεται σε ανθρώπους που με το έργο τους προάγουν την ειρήνη. Το 2017 τιμήθηκε με το Man Booker International Prize για το βιβλίο του ΕΝΑ ΑΛΟΓΟ ΜΠΑΙΝΕΙ Σ’ ΕΝΑ ΜΠΑΡ, ενώ το 2018 με το Βραβείο Ισραήλ, ένα από τα σημαντικότερα της χώρας για την προσφορά του στην εβραϊκή λογοτεχνία.
Παρακολουθήστε την παρουσίαση του νέου βιβλίου του David Grossman «Ένα άλογο μπαίνει σ’ ένα μπαρ» το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, η οποία έλαβε χώρα στο Public Συντάγματος. Ο συγγραφέας συνομιλεί με τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Διονύση Μαρίνο. Διερμηνεία Ίων Βασιλειάδης.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
