***Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη***
Επικεντρωμένος στο ιστορικό μυθιστόρημα ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου υπογράφει ένα ακόμα βιβλίο για την Ελληνική ιστορία, αυτή τη φορά με ένα θέμα απόλυτα συνυφασμένο με την επέτειο των 200 χρόνων από την έναρξη της εθνικοαπελευθερωτικής επανάστασης των Ελλήνων. Με την ευκαιρία της επίσημης κυκλοφορίας του βιβλίου του Άγιο αίμα από τις εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε μαζί του για την απόφασή του να ασχοληθεί με ένα θέμα σαν αυτό, για τα συναισθήματα που του δημιούργησε, για την έμπνευσή του και από πού προήλθε, για την ανάγκη του να κάνει τον αναγνώστη να καταλάβει ότι όλα όσα έχουμε σήμερα δε μας χαρίστηκαν αλλά ήρθαν ως αποτέλεσμα της ηρωικής θυσίας κάποιων ανθρώπων. Παράλληλα, μας μίλησε για τον μοναχικό δρόμο της συγγραφής και το ψυχικό χρέος και το δέος που ένιωσε απέναντι στους ήρωες της Ιστορίας που καθόρισαν το μέλλον αυτού του τόπου.
Βιργινία Αυγερινού, 27.04.2021
Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις Eκδόσεις Ψυχογιός το νέο σας βιβλίο με τίτλο «Άγιο Αίμα». Πώς προέκυψε η συγγραφή αυτού του βιβλίου; Είναι η δική σας κατάθεση στη συλλογική μνήμη της ιστορικής συγκυρίας των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση και τι ακριβώς θέλατε να τονίσετε μέσα από την ιστορία που πραγματεύεται;
Ασφαλώς και είναι συνυφασμένο με την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση, το είχα αποφασίσει εξαρχής και το προετοίμαζα τα τελευταία δύο χρόνια. Δε θέλω να τονίσω κάτι ιδιαίτερο πέρα από το προφανές. Πως το Εικοσιένα ήταν η ενδοξότερη, λαμπρότερη και σημαντικότερη στιγμή του Ελληνισμού καθώς του χάρισε τη λευτεριά του μετά από τέσσερις αιώνες σκλαβιάς.
Ο τίτλος του έργου είναι μόνο δύο λέξεις. «Άγιο Αίμα». Το αίμα ενός λαού που σήκωσε κεφάλι στον κατακτητή και κατάφερε να αποκτήσει την λευτεριά του. Πείτε μας για την επιλογή του.
Το εμπνεύστηκα από μια κουβέντα του Κολοκοτρώνη που βρίσκουμε γραμμένη στα Απομνημονεύματά του: «Μια φορά εβαπτίσθημεν με το λάδι, βαπτιζόμεθα και μία με το αίμα διά την ελευθερίαν της πατρίδος μας…» Τη βρήκα συγκλονιστική στην απλότητα και την ειλικρίνεια, συνάμα και στην ουσία της. Πώς και γιατί πολέμησαν.
Σε ποιο βαθμό η μυθοπλασία εμπλέκεται στην ιστορική πραγματικότητα;
Στον ύψιστο. Η μυθοπλασία σε ένα ιστορικό μυθιστόρημα κινείται πάντα εντός των ορίων της Ιστορίας, αλλιώτικα γίνεται επιστημονική φαντασία. Προσωπικά έτσι αντιλαμβάνομαι την ουσία του ιστορικού μυθιστορήματος και πάντα επιδιώκω ο αναγνώστης, παρεκτός από την αισθητική απόλαυση και την ψυχαγωγία, να αποκομίσει και την ιστορική γνώση, όχι όμως με ξερά κι ανούσια γεγονότα σχολικού εγχειριδίου. Πιότερο να νιώσει θέλω, ν’ αφουγκρασθεί την κάθε εποχή, τους ανθρώπους και τα γεγονότα. Για τούτο, εξάλλου, γράφω και πολυπρόσωπες μυθιστορηματικές τοιχογραφίες, τετραλογίες ή τριλογίες.
Μετά τον Μακεδονικό αγώνα, ένα ακόμα ιστορικό μυθιστόρημα που αφορά στην συλλογική μνήμη του Ελληνισμού, παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Απ ό,τι διαβάσαμε, θα ακολουθήσει τον Ιούνιο, το δεύτερο μέρος με τίτλο «Άγριες Ψυχές». Ολοκληρώνεται με τις «Άγριες Ψυχές» ή θα ακολουθήσει και επόμενο μέρος;
Αυτό δεν το γνωρίζουν ακόμη ούτε στις Εκδόσεις Ψυχογιός, στις οποίες εκδίδω τα βιβλία μου επί είκοσι σχεδόν χρόνια. Εξάλλου, τι θα ήταν η ζωή χωρίς τις μικρές εκπλήξεις της αγαπητή κ. Αυγερινού;
Πόσο εύκολο ή γοητευτικό είναι για έναν συγγραφέα να ανασυνθέτει μια εποχή τόσο κρίσιμη για ένα ολόκληρο έθνος σκιαγραφώντας ήρωες πραγματικούς μαζί με τους ήρωές του;
Περισσότερο απ’ όλα είναι ευθύνη. Να ερευνήσεις και να μελετήσεις ενδελεχώς, να νιώσεις και να καταλάβεις πριν από τη συγγραφή γιατί πάντα στα ιστορικά μυθιστορήματα ελλοχεύει ο κίνδυνος να γελοιοποιήσεις, παρεκτός από τον εαυτό σου, τα γεγονότα και τους ήρωες. Δυστυχώς, το έχω δει να συμβαίνει πλειστάκις σε πολλά βιβλία που αυτοχαρακτηρίζονται ιστορικά μυθιστορήματα ενώ είναι απλώς μυθιστορήματα εποχής, «χρωμάτων και αρωμάτων» για να το εκφράσω με λόγια του μαρκετίστικου συρμού.
Καταλαβαίνουμε όλοι ότι η απόλυτη συγγραφική ελευθερία καταλύεται όταν πρόκειται να γραφτεί ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Πόσο περιοριστική υπήρξε για εσάς αυτή η ιστορία;
Για το είδος των μυθιστορημάτων που γράφω εγώ, είναι απολύτως περιοριστική, σαν ανέφερα σε άλλη ερώτηση τους λόγους. Βεβαίως, είναι πολύ πιο δύσκολο να ποδηγετήσεις τη φαντασία και να προσαρμόσεις τη ροή του μυθιστορήματος εντός ιστορικών πλαισίων για να μην προδώσεις ή γελοιοποιήσεις τους ανθρώπους και τα γεγονότα, είναι σαν να προσπαθείς να περάσεις χαλινάρι σε ατίθασο άτι. Όσες φορές αναγκάστηκα εκ της πλοκής να κάνω αναχρονισμούς, σαφώς και ειλικρινώς το έγραψα στις ιστορικές σημειώσεις που πάντα συνοδεύουν εκτενώς και σε ξέχωρο σημείο την μυθιστορηματική αφήγηση.
Ποια συναισθήματα επικρατούσαν κατά τη διάρκεια της συγγραφής αυτού του βιβλίου και πόσο χρόνο χρειαστήκατε για να το ολοκληρώσετε;
Κυριαρχούσαν τρία. Δέος, συγκίνηση κι ευγνωμοσύνη. Οτιδήποτε άλλο ήταν δευτερεύον για το Εικοσιένα. Ως προς τον χρόνο; Χρειάστηκα δύο χρόνια για την ιστορική έρευνα σε μια χαοτική περίοδο όπως ο δεκαετής σχεδόν αγώνας της Εθνεγερσίας μας και για να γράψω το Άγιο Αίμα. Κι όπως ξέρετε, δεν έχω ακόμη τελειώσει.
Πείτε μας λίγο για τον τρόπο με τον οποίο γράφετε ένα βιβλίο. Γράφετε γραμμικά ή η σειρά με την οποία διαχειρίζεστε τα γεγονότα του βιβλίου δεν έχει καμιά σημασία.
Συνήθως αναπτύσσω κατά κύριο λόγο γραμμικά το θέμα και την πλοκή γιατί γραμμική είναι και η εξέλιξη των γεγονότων, στην Ιστορία υπάρχει απολύτως η σχέση αίτιου αιτιατού όπως κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να υπάρχει και στα μυθιστορήματα, παρεκτός και μιλάμε για πειραματικές και πρωτοποριακές φόρμες. Βεβαίως, όποτε εξυπηρετεί την αφήγηση, χρησιμοποιώ πισωγυρίσματα, ένθετα, αφηγήσεις μέσα στην αφήγηση και άλλα.
Ένα μυθιστόρημα είναι κυρίως η μυθιστορηματική πλοκή ή οι χαρακτήρες του;
Μετά από είκοσι και βάλε μυθιστορήματα νομίζω πως έχω καταλήξει με σιγουριά. Για εμένα μυθιστόρημα είναι οι ήρωες. Αυτοί καθορίζουν την πλοκή. Όλη μου η επιμέλεια είναι να πλάσω ήρωες που ανταποκρίνονται στα ζητούμενα της Ιστορίας και της αφήγησης. Κι ύστερα να τους αφήσω μονάχους να πορευτούν και να ζήσουν.
«Σουλιώτισσες, Μοραΐτισσες, δολιομάνες, μορφές σκλαβωμένες μα και μορφές θεριεμένες που ρίχνονται σε αγώνα ανείπωτο για ν’ αλλάξουν την αλυσόδετη μοίρα τους». Ηρωίδες που σας ενέπνευσαν. Μιλήστε μας για τους χαρακτήρες όπως εσείς τους δημιουργήσατε;
Προσπάθησα να τους πλάσω καθ’ εικόνα και ομοίωση. Είναι αυτό που σας είπα πριν, να μην προδώσω και να μην γελοιοποιήσω τους ήρωες και τις ηρωίδες. Ήταν αναγκαίο να μπω στην ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση κάθε τόπου και κάθε ανθρώπου που ζούσε στη σκλαβιά, κάθε ραγιά και κάθε ραγιάδισσας. Και βεβαίως, όσον αφορά τις Σουλιώτισσες, τον γενναίο, ιδιόρρυθμο, περήφανο και ανυπότακτο χαρακτήρα τους. Σκεφτείτε μόνο με πόση γενναιότητα χρειάζεται να αρματωθεί μία γυναίκα και να ριχτεί στο βάραθρο μαζί με το παιδί της για να μη γίνει σκλάβα. Για την εποχή μας νομίζω είναι αδιανόητο.
Είναι η συγγραφή ένας μοναχικός δρόμος, ένας τρόπος για να δημιουργήσουμε μέσα μας νέες ιδέες και να έρθουμε σε επαφή με τη γνώση μιας ολόκληρης εποχής για να κατανοήσουμε καλύτερα, εν τέλει, και τον εαυτό μας; Εσείς τι αποκομίσατε γράφοντας το «Άγιο Αίμα;» για την εποχή εκείνη που φαντάζει σε όλους μας τόσο μακρινή;
Αν και η έκδοση ενός βιβλίου είναι συλλογική υπόθεση, η γραφή του είναι απολύτως μοναχική, έχετε δίκιο. Επίσης έχετε δίκιο σε όλα όσα αναφέρετε παραπάνω. Το σημαντικότερο που αποκόμισα, εκτός από την γνώση της εποχής, είναι συναισθήματα, κάποια σας τα ανέφερα σε προηγούμενη ερώτηση. Μα πιότερο απ’ όλα, περηφάνια που είμαι Έλληνας, όχι με την ολοκληρωτική, αλλά με την πατριωτική έννοια. Και νομίζω πως αυτό θα αποκομίσουν κυρίως όσοι και όσες μου κάνουν την τιμή να με διαβάσουν. Σε μια εποχή που οι λέξεις Ελλάδα, Έλληνας και Ελληνίδα, έχουν κατασυκοφαντηθεί στα πέρατα του κόσμου, μια τέτοια συνειδητοποίηση είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον καθένα και την καθεμιά που αισθάνονται έντονα την Ελληνικότητά τους, δηλαδή τη γλώσσα, τα χούγια και τις μνήμες τους…
Γράφετε και παιδική – νεανική λογοτεχνία. Για να γράψει κανείς για παιδιά χρειάζεται να βλέπει τη ζωή μέσα από τα μάτια των παιδιών, πόσο εύκολο είναι αυτό για έναν ενήλικα συγγραφέα; Τελικά, ο συγγραφέας παραμένει πάντα ένα παιδί;
Όχι. Αλλά πρέπει να γίνεται όσο μπορεί όταν γράφει για παιδιά. Όπως πρέπει κι ο καλός δάσκαλος να γίνεται κάπως παιδί μέσα στην τάξη. Κι επειδή έχω θητεύσει και στα δύο λειτουργήματα, ήταν κάπως ευκολότερο για εμένα να γράφω για παιδιά. Και θα το επαναλάβω σύντομα ακριβώς γιατί η γραφή κάθε παιδικού βιβλίου δεν είναι τόσο ευθύνη, όσο χαρά κι ανεμελιά.
Τι αποκομίσατε εσείς από τη συγγραφή του βιβλίου αυτού, του οποίου η ιστορική έρευνα είναι εμφανής στο τέλος του βιβλίου με τις προσωπικές σας σημειώσεις που τίποτα δεν αφήνουν άγνωστο στον αναγνώστη;
Την συναίσθηση ως συγγραφέας και την αυτογνωσία ως Έλληνας. Θεωρώ όχι πως έμαθα μονάχα, μα πως κατανόησα μια ολόκληρη, ιδιαίτερα σημαντική εποχή, όπως το Εικοσιένα. Όχι μόνο τις λαμπρές του στιγμές, μα και τις σκοτεινές, τις ασβολερές, τις ματωμένες, τις ύπουλες, γιατί κι από τέτοιες ήταν γιομάτη η Επανάσταση. Και για τούτο τις αναφέρω καταλεπτώς μέσα στο μυθιστόρημα χωρίς να κρύβω τίποτα. Γιατί, όπως γράφω και σε μια σημείωση στο Άγιο Αίμα, έτσι πρέπει να βλέπουμε και να τιμούμε το Εικοσιένα και τους ήρωές του, με την αλήθεια.
Τι θα θέλατε να αποκομίσουν οι αναγνώστες από το συνολικό συγγραφικό σας έργο που αφορά στο γνήσιο ιστορικό μυθιστόρημα;
Τη συναίσθηση και την αυτογνωσία που σας ανέφερα πριν. Πως όσα απολαμβάνουμε σήμερα δεν μας χαρίστηκαν ως δώρο ούτε προέκυψαν από παρθενογέννεση μιας και τέτοια δεν υπάρχει στην Ιστορία. Πως την ελευθερία, την ανεξαρτησία και την αυτοδιάθεσή μας τη χρωστάμε σε ποταμούς αίματος όσων πάτησαν πριν από μας σε τούτο τον τόπο. Κι έχουμε χρέος απέναντί τους. Αυτό το χρέος ψυχής προσπαθώ κι εγώ με τις ταπεινές μου συγγραφικές δυνάμεις ν’ αποπληρώσω.
Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
