Please enable JavaScript to view the comments powered by Disqus.

 

Οι στίχοι του εμβληματικού αργεντίνικου τάνγκο των Carlos Gardel και Alfredo Le Pera Por una Cabeza (1935) μιλούν για έναν άντρα εξίσου εθισμένο στον ιππόδρομο και στις γυναίκες. Το άλογο, όμως, στο οποίο έχει ποντάρει, χάνει «για ένα κεφάλι», και η κοπέλα που του υποσχόταν αιώνια αγάπη τον εγκαταλείπει. Χαμένος εκατέρωθεν σε μάχες που θεωρούσε σίγουρες -και με το άλογο να του υπενθυμίζει πως δεν θα έχανε, αν δεν έπαιζε-, αν και αρχικά δηλώνει, απογοητευμένος, πως παραιτείται από κάθε προσπάθεια, αφού η ζωή είναι γεμάτη κενές υποσχέσεις και μάταιες ελπίδες που θέτουν το ίδιο της το νόημα υπό αμφισβήτηση, εν τέλει παραδέχεται πως με την πρώτη ευκαιρία θα ενδώσει και πάλι στο διπλό του πάθος, γιατί «δεν μπορεί να κάνει και αλλιώς»

” Χρειάζονται δύο για το τάνγκο, όπως χρειάζονται δύο και για τη μετάφραση.” 

Χρειάζονται δύο για το τάνγκο, όπως χρειάζονται δύο και για τη μετάφραση. Στην περίπτωση της λογοτεχνίας, μάλιστα, ο μεταφραστής δεν μπορεί παρά να ενσαρκώσει τον ρόλο της ντάμας. Υπό τους ήχους και τις μελωδίες του μπαντονεόν, και σε αντίθεση με ό,τι είθισται στους υπόλοιπους χορούς, η ντάμα ξεκινά κάνοντας η ίδια το πρώτο βήμα προς τα εμπρός. Ο μεταφραστής «ξυπνά» το πρωτότυπο και, έχοντάς το απέναντί του σε μία κλειστή (καρδιά με καρδιά) ή ανοιχτή αγκαλιά, το προσκαλεί στον χορό που μόλις ξεκινά. Το πρώτο μπροστινό βήμα της ντάμας, όμως, δεν πρέπει να ξεγελάει το κοινό – αλλά ούτε και τον ίδιο τον μεταφραστή, που πάντοτε ακολουθεί τον καβαλιέρο του, το πρωτότυπο.

Η ελευθερία που διαθέτει η ντάμα να προβαίνει σε εντυπωσιακές φιγούρες -ακόμα και να αιωρείται- αποπνέοντας, αρκετές φορές, έντονη αυτοπεποίθηση και δίνοντας την εντύπωση ότι ο πλήρης έλεγχος του σώματος του καβαλιέρου, στο οποίο φαινομενικά κυριαρχεί, της ανήκει, είναι πλασματική. Ακόμα και όταν ίσα που αγγίζουν ο ένας τον άλλον, τα νήματα τα κινεί εκείνος, η ντάμα δεν μπορεί να του ξεφύγει. Μπορεί μεν να τεντώσει το πόδι της πολύ, όχι όμως περισσότερο από όσο υπόρρητα της επιτρέπεται.

Το πρωτότυπο, βέβαια, δεν έχει τίποτε άλλο να προσφέρει πέρα από τη φυσική του παρουσία. Χρειάζεται τον μεταφραστή, για να «χορέψει». Πάνω σε αυτό, όμως, θα στηριχτεί εκείνος, τα δυνατά χέρια του καβαλιέρου είναι αυτά που θα τον συγκρατήσουν και το δικό του σώμα θα τον καθοδηγήσει. Και ο μεταφραστής πρέπει να τον «ακούσει». Αν δεν τον αφουγκραστεί, θα σκοντάψει. Είτε λόγω απειρίας, είτε επειδή τα παπούτσια του δεν είναι τα κατάλληλα για τον συγκεκριμένο χορό, είτε γιατί το έδαφος, στο οποίο πατούν, δεν είναι επιμελώς «καθαρισμένο» και γλιστράει, είτε γιατί, πολύ απλά, τα σώματά τους δεν «κολλάνε» το ένα με το άλλο.

Ενδέχεται, ωστόσο, να υπάρχουν και «μεταφραστικά ζευγάρια» όπως οι αδελφοί Enrique και Guillermo De Fazio, γνωστοί ως Los Hermanos Macana (το αργεντίνικο τάνγκο χορευόταν, μάλιστα, αρχικά μόνο μεταξύ αντρών), οι οποίοι, κατά τη διάρκεια του χορού, εναλλάσσουν συνεχώς ρόλους με υπέρμετρη μαεστρία, με αποτέλεσμα ο θεατής σε πολλές περιπτώσεις να μην προλαβαίνει να αντιληφθεί πότε ο καβαλιέρος γίνεται ντάμα και το αντίστροφο. Αλλά απαιτείται μεγάλη μαεστρία, όταν πρόκειται για τέτοιους «χορούς», και ένα τέτοιο «παιχνίδι» εναλλαγής ρόλων μεταξύ συγγραφέα και μεταφραστή θα έθετε πολύ περισσότερα ζητήματα επί τάπητος (ακόμα και ηθικής φύσεως), πέρα από τον υποχρεωτικό όρο της ύπαρξης «αδερφικής» σχέσης και μεγάλης μαεστρίας.  

Πάντοτε, άλλωστε, ο καβαλιέρος-πρωτότυπο ρίχνει χρόνια στη ντάμα-μεταφραστή, αναπόφευκτα – και η εμπειρία του είναι ως εκ τούτου μεγαλύτερη. Και πάντοτε εκείνη θα χάνει «για ένα κεφάλι» – ή και για περισσότερα.

Χορεύουμε;

Aglaia Pantelaki

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

Ακολουθήστε τo Literature.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα για τον πολιτισμό και την επικαιρότητα από την Ελλάδα και τον Κόσμο.

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png

This image has an empty alt attribute; its file name is sep-lit-1024x59.png
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
latestpopular